Bronx
The Bronx esas la maxim nordala ek la kin distrikti di New York-urbo, en la usana stato New York.
Ol jacas geografiale sude de komtio Westchester; norde ed este del insulo e distrikto Manhattan trans la rivero Harlem; e norde del distrikto Queens, trans la Esta Rivero.
Ek la kin distrikti, The Bronx esas la unika qua havas la majoritato de sua areo sur la usana kontinento e, kun ter-areo de 109 km2 e habitantaro 1.455.720 en 2016, havas la quaresma maxim granda ter-areo, la quaresma maxim alta habitantaro, e la triesma maxim alta populo-denseso. Depos 1914, The Bronx havas la sama frontieri kam la komtio Bronx, komtio dil stato New York e la triesma maxim dense populoza komtio en la Usa.
The Bronx dividesas da la rivero Bronx aden kolinoza parto weste, proxim Manhattan, e plata estala parto, proxim Long Island. Estala e westala strad-adresi dividesas da Jerome Avenue - la pluduro di Fifth Avenue en Manhattan. West Bronx anexesis a New York-urbo en 1874, e la arei este del Bronx-Rivero en 1895. Komtio Bronx separesis de komtio New York en 1914. Cirkume quarimo del areo di The Bronx esas libera spaco, inkluzanta Woodlawn-Tombeyo, Van Cortlandt-Parko, Pelham Bay-Parko, la Botanikala Gardeno di New York, e Bronx-Zoo. Ica spaci situesas precipue sur tero rezervita en la tarda 19ma yarcento kande urbana developo progresis norde ed este de Manhattan.
La nomo "Bronx" devenas de Jonas Bronck, qua establisis la unesma kolonio en la regiono kom parto di Nova Nederlando en 1639. L'indijeni Lenape diplasesis pos 1643 da koloniani. Dum la 19ma e 20ma yarcenti, The Bronx recevis multa enmigranta grupi e transformesis aden urbana komuneso, unesme de Europana landi (Irlando, Germania, Italia) e pose de Karibia (Porto-Riko, Jamaika, Dominikana Republiko), ultre afrikan-usana enmigranti de suda Usa. Pro la kulturala mixuro The Bronx esas fonto di Latina e hip hop-muziko.
The Bronx kontenas un ek la kin maxim povra kongresala distrikti en Usa, la 15ma distriko, ma ol anke inkluzas richa e meza-richa vicineyi quala Riverdale, Fieldston, Spuyten Duyvil, Schuylerville, Pelham Bay, Pelham Gardens, Morris Park e Country Club. En The Bronx, aparte South Bronx, diminutegis habitantaro, lojeyi e vivo-qualeso en la tarda yari 1960ma e yari 1970ma, kulmininte en ondo de incendio-krimino. Depose eventis ridevelopo di komunesi de tarda la yari 1980ma tra la yari 1990ma til nun.
Nomo[redaktar | redaktar fonto]
The Bronx nomizesis Rananchqua dal indijena Siwanoy-grupo de Lenape (anke konocita kom le Delaware), dum ke altra indijeni nomizis ol Keskeskeck. Ol dividesis da la rivero Aquahung.
La origino di Jonas Bronck (c. 1600-43) kontestesas. Ula fonti asertas ke il esis sueda enmigrinto de Komstad, parokio Norra Ljunga en Småland, Suedia, qua arivis en Nova Nederlando dum printempo 1639. Bronck esis la unesma savata europana koloniano en la regiono, e konstruktis farmeyo "Emmanus" proxim hodiala Willis Avenue e 132ma Strado en Mott Haven. Il lokacis tero de la Nederlandana West-India-Kompanio ye la "kolo" di tero nemediate norde de la nederlandana kolonio en Harlem (sur Manhattan-insulo), e kompris plusa regioni de lokala tribui. Il fine akumulis 200 hektari inter la Harlem-Rivero e la Aquahung, pose "Bronck's River" o la Bronx-Rivero. Nederlandana ed angla koloniani referis la regiono kom "Bronck's Land". La usana poeto William Bronk esis decendanto di Pieter Bronck, qua esis la filiulo, fratulo, nevo o kuzo di Jonas Bronck.
Historio[redaktar | redaktar fonto]
Europana koloniigo di The Bronx komencis en 1639. The Bronx esis originale parto di komtio Westchester, ma ol cedesis a komtio New York fragmentope ante divenir komtio Bronx. Originale, la regiono habitesis da indijena usani til ke koloniigo transformis la distrikto aden farm-agri.
La developo di The Bronx direte relatas olua strategiala loko inter Nova-Anglia e New York (Manhattan). Dominaco di la ponti trans la Harlem-Rivero desfaciligis la periodo di britana koloniala regno. King's-ponto, konstruktita en 1693, esis posedajo di Frederick Philipse. La pas-imposti rankorigis lokala farmisti. En 1759, la farmisti, duktita da Jacobus Dyckman e Benjamin Palmer, konstruktis "gratuita ponto" trans la Harlem-Rivero, to quo duktis al abandono di imposti.
La teritorio nun en komtio Bronx esis originale parto di komtio Westchester, un ek la 12 originala komtii dil Angla Provinco New York. Nuna komtio Bronx kontenesis en la urbo Westchester e parti dil urbi Yonkers, Eastchester e Pelham. En 1846, nova urbo kreesis per divido di Westchester, nomizita West Farms; la urbo Morrisania kreesis suafoye de West Farms en 1855. En 1873, la urbo Kingsbridge establisesis en la olima frontieri di Yonkers, cirkume la moderna vicineyi Kingsbridge, Riverdale e Woodlawn.
Inter famoza koloniani en The Bronx en la 19ma e frua 20ma yarcenti esis skriptisto Willa Cather, tabako-komercisto Pierre Lorillard, ed inventero Jordan L. Mott, qua establisis Mott Haven por lojigar la laboristi di sua fer-forjerio.
La solidigo di The Bronx aden New York-urbo eventis ye du fazi. In 1873, la stato-legifantaro anexis Kingsbridge, West Farms e Morrisania a New York, in 1874; la tri urbi tale abolisesis.
La tota teritorio este de la Bronx-River anexesis al urbo en 1895, tri yari ante la solidigo kun Brooklyn, Queens e Staten Island. Ico inkluzis la urbo Westchester e parti di Eastchester e Pelham. La marala komuneso City Island votis por unionar su kun la urbo en 1896.
Ye januaro 1ma 1898, la moderna urbo New York naskis, inkluzanta The Bronx kom un ek la kin distrikti.
Ye aprilo 19ma 1912, ta parti di komtio New York anexita de komtio Westchester dum pasinta yardeki nove konstitucesis kom komtio Bronx, la 62ma e lasta komtio kreita da la stato, en 1914. La korti dil komtio Bronx apertesis ye januaro 2ma 1914. Marble Hill, Manhattan lore konektesis a The Bronx, ma ne divenis parto di ta komtio pro historiala hazardo relate chanji di aquovoyi.
Geografio[redaktar | redaktar fonto]
Komtio Bronx havas tota areo de 150 km2, ek quo 110 km2 esas tero e 39 km2 (27%) esas aquo.
The Bronx esas la unika parto di New York-urbo qua preske tote situatesas sur la Nord-Amerikana kontinento. Olua fundamento esas precipue Fordham gneiss, alta-grada strioza metamorfa petro qua kontenas signifikanta quanti de rozea feldspato. Marble Hill - politikale parto di Manhattan ma nun fizikale atachita a The Bronx - esas tale nomizita pro la Inwood-marmoro ibe ultre en Inwood, Manhattan e parti di The Bronx e komtio Westchester.
La Hudson-Rivero separas The Bronx weste de Alpine, Tenafly ed Englewood Cliffs en komtio Bergen, Nova-Jersey; la Harlem-Rivero separas ol del insulo Manhattan sudweste; la Esta Rivero separas ol de Queens sudeste; este, Long Island Sound separas ol de komtio Nassau en westala Long Island. Direte norde de The Bronx esas la komunesi Yonkers, Mount Vernon, Pelham Manor e New Rochelle.
La Bronx River fluas sude de Westchester County tra la distrikto, ed ekfluas aden la Esta Rivero; ol esas la unika tote sensala rivero en New York-urbo. Rivereto, la Hutchinson-Rivero pasas tra East Bronx ed ekfluas aden Eastchester-Bayo.
The Bronx anke inkluzas plura mikra insuli en la Esta Rivero e Long Island Sound, quala City Island e Hart Island. Rikers Island en la Esta Rivero, hemo di la karcerego por tota New York, esas anke parto di The Bronx.
La maxim alta punto di The Bronx ye 85 m esas en la nordwesta angulo, weste de Van Cortlandt-Parko ed en Chapel Farm proxim Riverdale Country School. La opozita (sudesta) flanko di The Bronx havas quar granda basa peninsuli o "koli" qui salias aden la Esta Rivero ed esis olim salo-marsho: Hunt's Point, Clason's Point, Screvin's Neck e Throg's Neck. Norde, Rodman's Neck jacas inter Pelham Bay-Parko en la nordesto e City Island. La nereguloza marbordo di The Bronx havas longeso 194 km².
Vicineyi[redaktar | redaktar fonto]
Vicineyi di The Bronx inkluzas South Bronx, Little Italy, Riverdale, East Bronx, City Island e Hart Island, West Bronx, e Northwestern Bronx.
Kulturo[redaktar | redaktar fonto]
Skriptisto Edgar Allan Poe pasis la lasta yari di sua vivo (1846 til 1849) en The Bronx che Poe Cottage, nun ye Kingsbridge Road e Grand Concourse. Ligna farmdometo konsruktita c. 1812, Poe Cottage olim juis vidaji trans la Bronx-kolini a la bordi di Long Island. Poe translojis adibe por eskapar la aero e turbo di Manhattan esperinte ke la rurala areo helpos la tuberkloso di sua spozino. En The Bronx Poe skribis un ek sua maxim famoza verki, Annabel Lee.
Yarcento pose, The Bronx evolucionis de centro di Latin-jazo a koveyo di hip hop, quale dokumentizita en la premiizita filmo, produktita da City Lore e brodkastita che PBS en 2006, "From Mambo to Hip Hop: A South Bronx Tale." Hip Hop emersis en South Bronx en la frua yari 1970ma. La New York Times nomis 1520 Sedgwick Avenue "neremarkinda turmo norde del Cross Bronx Expressway ed alonge la Major Deegan Expressway" kom la komenceyo, ube DJ Kool Herc prezidis partii en la komuneso-chambro. La Netflix-serio di 2016 The Get Down fondesis sur la developo di hip hop en 1977 en South Bronx.