Pri Antiqua Medicino
La traktati Pri Antiqua Medicino (Greke: Περὶ Ἀρχαίας Ἰατρικῆς) esas forsan la maxim intrigema e nerefutebla verko di Hipokratala korpo. La korpo ipsa esas kolektajo di proxim sisadek skribaji kovranta omna arei di medicinala penso e praktiko. Tradicionale asociita kun Hipokrato, (c. 460 aK - c. 370 aK) la patro di westala medicino, filologiala evidenteso nune sugestas ke ol skribesis dum periodo di multa yarcenti e stilistikale semblas indikar ke ol esis la produkturo de la verki di multa autori dum 450-500 aK. Sur la bazo di ta diversa argumenti pri la naturo di medicinala terapio, Hipokratala korpo povas dividesar en quar subdividuri o grupi.
Hipokratala korpo: origini[redaktar | redaktar fonto]
L'origini di Hipokratala korpo povas datizar de la 6ma o la 5ma yarcenti aK en Italia. Esis du seminala skoli di westala medicinala penso; esas anke Agrigentum sur la suda litoro di Sicilia, e Croton sur la westala litoro dil gulfo di Taranto. Agrigentum esis hemo di Empedokles, kontre ke Croton lojigis Pytagoreana sekto di medicinala filozofio.
La skolo di Agrigentum ed Empodokles emfazis en remediilo por kontreagar e tale asociesas kun grupo tri di Hipokratika korpo. La skolo di Croton refuzis la nociono pri risanigo per kontreagado dum suportanta la medicinala filozofio qua judikis ke la homala ento konsistas en nefinita nombro di humori. L'argumenti di ta grupo devus identifikesar kun grupo quar di hipokratika korpo. L'unesma medicinala filozofo de la skolo di Croton esis Alcmaeon di Croton. Alcmaeon pledis ke la manteno di bona saneso bezonis equilibro di povi "humida" e "sika", "kolda" e "varma". Morbi eventus ube esus desequilibro en la homala organismo produktita per la prepondero di un povo super altru.
En la skolo filozofiala di Agrigentum, Empedokles kreis la hipotezo ke l'universo konsistus ek quar elementi: tero, aquo, aero e fairo. Sur la bazo di ta quar elementi il pensis explikar por l'origino di la materio. La materio o l'universo konsistis ek ta 4 elementi, e lua mutuala atrakto e repulso. La konflikto inter ta du filozofiala skoli divenis evidenta en lua medicinala filozofii. Alcmaeon argumentis ke esis nedefinita nombro di diversa qualesi qui formacus homala organismo. Empedokles traktas ke esis quar konkreta o substancala elementi. Ube esas medicinala filozofio di Empedokles qua fine inspiras la humorala doktrino di homala naturo, esas la teorio di Alcmaeon qua klozis la medicinala terapiala doktrino propozita en Pri antiqua medicino (grupo quar. L'argumento di Alcmaeon qua esis nefinita nombro di kozi por Morbi ne povas nur organizita en kategorii esas la bazala operado supozo di empirikala medicino. Do medicinala konoco duris expansar tra direta experienco di homala organismo en naturo. Pri Antiqua Medicino mustas konsideresar probo dal advokati di Alcmaeon e dal pensisti dil empirikala skolo pri krear respondo e kritikar la teorii de la Medicino "Empedokleala" o humorala.
Hipokratala korpo: strukturo[redaktar | redaktar fonto]
Grupo 1: la teorio humorala di medicino propozis ke nia korpi kompozesas di diversa fluidi, elementi, o povi, qua judikesas kom esar la bazala unaji o fundamentala edificanta bloki di tota naturo. Pro ke, plu simpligita e kategoriizita versiono di ta teorio esas maxim-multa-kaze asociita kun la quar humori di negra bilo, sango, flegmo e flava bilo, humorala teorio prizentita en grupo 1 di hipokratala korpo esas nulatempe strukturita o skemizita. Sua aprocho a komprenar la diversa kauzo di morbi e lua remedili esas empirikala en naturo. Lo konseque, facas plu holistika imajo di homala organismo qua definas simpla kategorizeso di morbi kauzeso e trakto o remedilo. Metas emfazo sur korpo od unesala vitala forci di qua la mediko devus esar guidita. Esas la kapaceso di homala organismo pri risanigar su, l'interna mediko, qua devus sempre esar konsultita en la diagnozo e traktato di maladeso. L'interago di humori en homo devus sempre esar vidita en ta lumo. Akte, ta grupo vidis homala organismo kom esanta kompozita de infinita nombri di humori e ta Morbi konsistas en l'eskarteso di un ek la ta humori en l'organismo duktanta en desequilibro qua devus esar risanigita tra digesto di ta humoro, procedo duktanta a la restituco di balanco.
Grupo 2: La partisani di ta grupo argumentas ke pluse por risanigar tra digesto ed evakuo povas esar adjuntajo a la terapiala aprocho di traktato di morbi tra l'apliko di kontreagado. Ta povas esar en la formo di dietala preskripto ma anke medicinala substanci. Medicinala substanci esas selektita sur la bazo di lua imananta povi od efiki, metodo di analizo anke aplikita en la diagnozo di morbi en relato kun la homala organismo.
Grupo 3: Ta grupo uzas analizala aprocho di la diagnozo e traktato di maladeso. Ol dependas de la formaco di hipotezi apogata sur sistemala vidopunti du humorala ageso e lua korespondanta traktati. Lua medicinala teorio povas esar deskriptita kam racionala kontre empirikala. Maladesi e lua kauzi kategoriizesas tale kam lua rispektiva remediili. Ol emfazas la kuracilo per kontreagado e larje ignoras la koncepto pri la risanigo-kapableso dil organismo. L'organismo e lua cirkumajo analizesas segun procedi qui hipotezale produktas morbi. La traktato konsistas ek adversa la humoro, qualeso e povo produktanta la morbi per donita remediilo di kontrea qualeso.
Grupo 4: Ta grupo segun Harris Coulter, "Konsistas de du verki: Antiqua medicino e l'arto. To du verki provizas analizo e kritikado di terapiala doktrino di grupo tri. L'ideo di remedilo tra opozo inter qualesi esis eskartita, e filozofiala justifiko donesas por l'idei sub la verki di grupo 1."
Pri Antiqua Medicino[redaktar | redaktar fonto]
La bazala argumenti di Pri antiqua medicino havas tri kompozanti. En la chapitri 1-19 l'autoro respondas a la suportanti di hipotezala teorio di medicino. To facanta il argumentas ke l'exploro di medicino ipsa revelas homala organismo kam mixo di diversa substanci o humori. Havanta prizentar ta humorala teorio, il lor kritikas la hipotezala teorio propozita da sua opozanti esanta trosimpligita koncepto di la kauzo di maladeso. Kontre ta kuntexto, il diskutis lua propra teorio e metodo uzita en lua deskovro (chapitri 20-24). Il lore respondas a l'akuzo ke antiqua medicino ne esas vera medicinal arto pro quo havas limitizita exakteso. Ta argumenti devus esar vidita segun la teorio dal autoro di homala fiziologio (chapitri 9-12).
Chapitri 1 - 19[redaktar | redaktar fonto]
L'autori esas respondanta a la suportanti di hipotezo per argumentar ke medicino havas sistemala karaktero por qualifikar lo kom tekhne* (arto, mestiero o cienco). Ta vera tekhne dependas di la savo di mediko atingita tra direta experienco qua permisas il amba dicernar diversa trakti ed obtenar suceso en lua experta administrado. Medicino ne devus procedar kun hipotezo o generaligi; prefere devas esar radikizita en experienco e deskovrado. Devus esar empirikala en sua metodologio. Do, en la 2ma chapitro l'autoro argumentis ke la principo e la metodo di medicino posibligas la mediko facar deskovri dum longa periodo di tempo. La diciplino devas esar flexebla e recevema a nova deskovri. En la chapitri 3-8, l'autoro suportas l'ideo ke medicino havas metodo di deskovro per donanta etato di origini e deskovri di medicino. Il retrotracas lo a rejimo salutara por la maladi ed observas ke sama nutrivi ne esas salutara sive por la sani, sive por la maladi. l'autoro mencionas kelka homala enti de la 5ma yarcento aK qui sufris pro lua savaja dieto. Kom rezulto tekniki esis developita por la preparado di nutrivo plu bona adaptita por produktar sana e civilizita homala enti. Il ligitas a medicinala deskovro e tam konstitukas generala tekhme*. l'autoro establisas proxima metodologiala paralelo inter koquarto e medicino. En koquarto esas kritikala agnoskar ke homala enti havas naturo distinta de animali. Exemple, homi esas min kapabla por digestar kruda karni. Do, permisi devas esar facita en la preparado e koquarto di karno qua maxim fitigar la homala metabolismo. La maxim komuna elemento inter koquarto e medicino esas mixado e enkorpigo di nutrivi. Medicino, tamen, bezonas plu granda dicerni inter tipi e klaso nutrivo di individui quale korekta nutriva bezoni povas esar identifikita e preskriptita. La praktikisto en fino aquiras maestreso por preparar nutrivi e la kapableso identifikar la klaso di invidui a qua la nutrivo esas administrita. Relate koquarto e medicino esas egale (chapitri 7-8).
Esas en chapitro 13 ke l'autoro retroiras a sua analizo di hipotezo teorio di lua opozanto. Lua skopo esas explorar la potenciala konsequantaji di la principo en questiono. La partizani di kuraco per kontreagado supozas ke omna maladi havas lua radiki en humori varma, kolda, humida, seka e ke la kuraco por omna malado esas l'inverso di la kauzo. l'autoro imaginis situeso ube ula persono chanjus lua manjo de koquita a kruda e kom rezulto divenus malada. Do, la kauzo di la morbo asociesus kun ta humoro e la kuraco esus l'inverso de la humoro. Varma konseque risanigus kolda e seka esos la kuraco por humida. l'autoro vidis to quale hastoza simpligo. Ilu argumentas ke koquarto esas procedo en qua l'originala kruda nutrivo perdas kelka ek sua qualesi e ganas altri per mixo ed enkorpigo (13.3). Homala enti esas afektita per la nutrivo qua konsumas pro quo omna nutrivo havas lua propra inata vertui. Esas importanta por la mediko identifikar ta vertui (14.1-2). L'atingo di ta konoco demandas klara kompreno di homala naturo. Homala ento, explikas l'autoro, kontenas mixajo di multa humori. Kande la humori esas balancita o propre mixita la homala ento esas sana, ma kande li esas desequilibrigita o ne korekta mixita ed un esas plu koncentrata kam l'altro, doloro e Morbi esas la rezulto (14.4-6).
En la chapitro 15 l'autoro pledas pro ke la propozanti di humorala medicino vidas nutrivo nur kam varma, kolda, humida o seka, homala enti anke posedas qualeso kam dolca o bitra. Ta qualesi esas uni qua produktas grava domajo a la korpo. En chapitro 15, l'autoro prizentas nombro di exempli de komuna experienco. Exemple, en febro varma o kolda humori kompensas l'uno l'altro en la korpo sen la bezono di medicinala helpo. Devas esar altra inherenta faktoro responsanta por sustenar la febro. En chapitri 18 e 19. Ilu duras developar l'ideo segun quo la sanesko de malado venas proxim kande esas mixo e koquado di humori. Koquado esas l'ago o procedo atingar plu perfekta o plu dezirinda stando. L'importo di koquado en la teorio dil autoro anke reflektas lua proxim analogeso inter medicino e koquarto, jus kam koquar produktas koquado en nutrivo exter la homala organismo, la mediko adportas koquado en la korpala humori.
Chapitri 20 - 24[redaktar | redaktar fonto]
En chapitro 20 l'autoro eskartas la teorii di homala naturo asociita kun Empedokles e pre-Sokrata inquesto kam neaplikebla a medikala praktiki. Pledas ke lua teorii duktas vers filozofio e havas plu koncernas l'arto di skribar ke kun medicino. l'autoro kredas ke la teorio pri homala naturo devas esar apogata sur medicino, tra l'observo di homala organismo en naturo. Ecepte pensanti quale Empedokles, qua probis furnisar tante la kompreno per lua kosmologiala teorii. En simpla vorti, por praktikar efikiva medicino la mediko bezonas konocar la vera naturo dil homo, e to devas esar determinita tra sua relato kun nutrivi, drinkaji, ed altra praktiki asociita kun homala organismo (20.3). Do, la mediko devas komprenar la kohero di nutrivo et sua efekti sur la korpo di kuracato il esas traktanta. En la chapitri 22-24 l'autoro extensas la naturo teorio por inkluzar korpala strukturi. Il anke expansas lua teorio di konoco per advokanta l'uzo di analogesi por atingar kompreno di qua ne povas esas observita direte en la homala organismo.
Chapitri 9 - 12[redaktar | redaktar fonto]
En la chapitri 9-12 l'autoro pledas ke esas korespondanta relato inter l'experienco e konoco di mediko e sua habileso a praktikar l'arto di medicino. La plu granda la generala e specifika konoco atingis per la mediko, la plu korekta sua diagnozo e terapeutika talenti a inkluzar preparo ed administro di preskripti e remedili. To esas kritikala pro quo la sama morbi manifestas ipsa diferanta en omna kuracato, e la kuraco devas korespondar a individuala simptomi, e ne la komuna simptomi. Ta anke aplikas a dietara mezuri, flegar devas esar donita ne nur en selektanta la quanteso e qualeso di la preparo o remedilo, ma anke sinkronigeso di sua administrado qua devas prenar en konto korpala ritmi. La mediko, l'autoro pledas, devas fidar ad la reakto di individuala a la traktado. Ta esas en vera komplexa procedo qua demandas ambe edukado e preciso da la mediko. Hipokrates argumentas mem, se l'antiqua arto di medicino "ne posedas precizeso en omni; prefere, pro ke esas kapabla obtenar, per moyeno di rezono, de profunda nulsavo proxim a perfekta exakteso, me pensas lo multa pluse konvenanta ad admirar a lua deskovresi por havanta facar admirinde, korekte, e ne per chanco".
Dato[redaktar | redaktar fonto]
La dati propozita da Schiefsky por Pri Antiqua Medicino extensas de 440 til proxim 350 aK. Esas nombro di konsideri qua forte sugestas dato dum fino kin yarcento. To l'autoro referas a Empedokles (490-430 aK) kam motivo di la metodo il atakita sugestas dato ne tro longa pos sua somito di aktiveso. La senco di deskovro ed avantajo di teknologio dil autoro esas karakteriziva di lasta 5 aK yarcento. L'ideo ke homala enti tra teknologio kreskas de savaja konduto havas paraleli en verko dum kin yarcento di Sofokles, Antigone. Plue, l'atako dil autoro sur la skribita konto di medicino da sofisti kam havanta nulo koncernar kun l'arto di medicino esas diskuto prenita da kin yarcento pensanto Sokrates en La Faedo*. Anke, l'intereso di kozi en la cielo en traktato e sub la tero anke distingas Nubi da Aristofanes (424 aK) ed Apologio da Plato.
Influo[redaktar | redaktar fonto]
Kande diskutesas pri la kreado di la traktado, e se en ol la medicino recevis influi de la filozofio od inverse, existas du precipua opinioni. Hans Diller probis montrar ke la vidopunto del autoro (od autori) influesis precipue da Platon. Altralatere, Ludwig Edelstein argumentis ke l'autoro "karakterizis per la refuzo di omna generaligi e rezultanta de l'influo di protagoreana relativismo en medicinala penso." La partizani por tracanta influo en la kontrea direciono, de medicino a filozofio, argumentiita la verko Pri antiqua medicino influis Protagoras. Tamen esas posibla ke diversa penseri povus facar la sama infero pri naturala filozofio e praktiko nedependanta l'unu di l'altru.
Autoreso[redaktar | redaktar fonto]
Pos la verko di Émile Littré dum la 19ma yarcento, la traktato Pri antiqua medicino parregardesis rigoroze por helpar respondizar "Hipokratala questiono": la questiono pri qua la verki dil Hipokratala korpo skribesis da Hipokrates. Littré esis la precipua erudito qua defensis l'ideo ke Pri Antiqua Medicino skribesis da Hipokrates. Ilu pensis ke la traktato esis la verko a qua Platon esis referita en Phaedrus. Tamen, esas desfacila rikonstruktar la historiala Hipokrates kun nia existanta evidentajo rezumita per kurta noto en l'anonima papiro Londinensis, e per kelka referi en la verki da Platon ed Aristotles. Esas definitive neposibla respondar la questiono Hipokratala apogata nur sur l'informo disponebla per la traktato Pri antiqua medicino.