Germana lingui

Ca artiklo bezonas gramatikala revizo. Ka tu povas helpar ni en la revizo?

Aktuala distributo dil Germana lingui in Europa:
Nordala Germana lingui

  Islandana

  Faerana

  Norvegiana

  Suediana

  Daniana

Westala Germana lingui

  Skotiana

  Angliana

  Friziana

  Nederlandana

  Bas-Germana

  Germaniana

Punti indikas arei ube multilingualismo esas komuna.

La Germana linguaro esas familio apartenanta a la Indo-Europana linguaro e fonto ek la germana linguo, parlinguo di centra Europa e parolita dal germaniani. Ol konsistas ek tri chefa branchi:

• Westala germana: Afrikansa, Angliana, Friziana, Germaniana, Yiddisha, Nederlandana e Skotiana
• Estala germana (mortinta brancho): Burgundiana, Gotiana e Vandala.
• Nordala germana (ek praskandinavia): Daniana, Suediana, Gotlandana; (el Noerena): Faerana, Islandana, Norvergiana, Nornada (mortinta).

Ante 2000 yari, en norda Germania, Dania e suda Skandinavia, multa tribui parolis la germana, o la teutona pralingui dil moderna germanana lingui. Dum 50 generacioni la germana dialekti chanjis tre desrapide, e hodie, en ocidentala Europa, oni parolas la germana, la angliana e la suediana inter altri.

Historio

Introdukto

La Germa linguaro esas membro di l'Europana linguaro. Ica lingui dividesis tradicie en du granda grupi, basata ta divido en la tratado di palatala okluzivi e labiovelari dil komuna linguo (proto-indoeuropana): palatala soni dil proto-indoeuropana [K] nun konservas en kentum lingui (ek la Latina centum), dum ke en la satem lingui ta sono evoluis til esar sibilanta (Avestana satəm). Kam en la satem lingui la labiovelara redukta al K sono um ke en las kentum konservas labiala elemento kun la guturala qua tendencas vokaligar su. La Germanika, kun la Tokaria, la Hitita, la Grekiana, l'Italika, le Kelta e l'Ilirika esas parto dil lingui kentum. Ta diferenso esas fonetika e ne existas plu relevanta omuna traiti, quankam peresas establisar du granda geografial arei limizitata en qua la lingui de unu dil du branchi havas plu komuna traiti kun lua "fratina" lingui kam kun altra di l'altra familio. Ico, qua ozkazas en la lingui satem, ne povas dicesar dil kentum lingui nam ne aparas havar fazo di komuna developado en lingui antea citate, quankam on povas vidar komuna origino e konstanta koincidi en vortaro kam, exemple, en la Gotika þiuda, a. Nordala þjōđ "populo, gento".

Linguala karakteristiki

La precipua karakteristiko dil rilato dil Germana lingui esas la komuna vortaro heredata dil pra-germanika. Generale, moderna Germana lingui montras perdo di distintiva formi tanto en flexiono dil nomo kam dil verbo. La du maxim konocata Germana lingui, l'Angliana e la Germaniana, developabas grava quanteso di perifrazala e analitika formi en la verbo, kontre sintentika formi existinta en la maxim anciena formi di ta lingui: l'Anglo-Saxona e l'ancien Alta Germaniana.

Lexikala komparo

Angliana	Afrikansa	Daniana	Nederlanda	Faerana	Germaniana	Gotika	Islandana	Skotiana	Suediana	Norvegiana	Yiddisha
Apple	Appel	Æble	Appel	Súrepli	Apfel	Aplus	Epli	Aiple	Äpple	Eple	עפּל (Epl)
Board	Bord	Bræt	Bord	Borð	Brett	baúrd	Borð	Buird	Bord	Bord	ברעט (Bret)
Book	Boek	Bog	Boek	Bók	Buch	Bóka	Bók	Beuk	Bok	Bok	בוך (Buḫ)
Breast	Bors	Bryst	Borst	Bróst	Brust	Brusts	Brjóst	Breest	Bröst	Bryst	ברוסט (Brust)
Brown	Bruin	Brun	Bruin	Brúnt	Braun	Bruns	Brúnn	Broun	Brun	Brun	‫ברױן ‬ (Broyn)
Day	Day	Dag	Dag	Dagur	Tag	Dags	Dagur	Day	Dag	Dag	טאָג (Tog)
Die	Sterf	Dø	Sterven	Doyggja	Sterben	Diwan	Deyja	Dee	Dö	Døy	שטאַרבן (Štarbn)
Enough	Genoeg	Nok	Genoeg	Nóg	Genug	Ga-nóhs	Nóg	Eneuch	Nog	Nok	גענוג (Genug)
Father	-	Fader	Veder	Faðir	Vater	Atta	Faðir	-	Fader	Fader	(Vater)
Give	Gee	Give	Geven	Geva	Geben	Giban	Gefa	Gie	Giva/Ge	Gi, Gje	געבן (Gebn)
Glass	Glas	Glas	Glas	Glas	Glas		Gler	Gless	Glas	Glass	גלאָז (Gloz)
Gold	Goud	Guld	Goud	Gull	Gold	Gulþ	Gull	Gowd	Guld	Gull	גאָלד (Gold)
Hand	Hand	Hånd	Hand	Hond	Hand	Handus	Hönd	Haund	Hand	Hand	האַנט (Hant)
Head	Kop	Hoved	Hoofd/Kop	Høvd/Høvur	Haupt/Kopf	Háubiþ	Höfuð	Heid	Huvud	Hovud	קאָפּ (Kop)
High	Hoog	Høj	Hoog	Høg/ur	Hoch	Háuh	Hár	Heich	Hög	Høy	הױך (Hoyḫ)
Home	Heim	Hjem	Thuis	Heim	Heim	Háimóþ	Heim	Hame	Hem	Heim	הײם (Heym)
Hook	Haak	Krog	Haak	Haken	Haken		Krókur	Heuk	Hake/Krok	Krok
House	Huis	Hus	Huis	Hús	Haus	Hús	Hús	Hoose	Hus	Hus	הױז (Hoyz)
Many	Menige	Mange	Menig	Nógv	Manch, Viel	Manags	Margir	Mony	Många	Mange	אַ סך, פֿיל (A sakh, Fil)
Moon	Maan	Måne	Maan	Máni	Mond	Ména	Tungl	Muin	Måne	Måne	לבֿנה (Levone)
Night	Nag	Nat	Nacht	Nátt	Nacht	Nahts	Nótt	Nicht	Natt	Natt	נאַכט (Naḫt)
No	Nee	Nej	Nee	Nei	Nein/Nö	Né	Nei	Nae	Nej	Nei	נײן (Neyn)
Old	Oud	Gammel	Oud	Gamal/Gomul	Alt	Sineigs	Gamall	Auld	Gammal	Gammal	אַלט (Alt)
One	Een	En	Een	Ein	Eins	Áins	Einn	Ane	En/ett	Ein/ei/eitt	אײן (Eyn)
Ounce	Ons	Unse	Ons		Unze		Únsa	Unce	Uns	Unse
Snow	Sneeu	Sne	Sneeuw	Kavi	Schnee	Snáiws	Snjór	Snaw	Snö	Snø	שנײ (Šney)
Stone	Steen	Sten	Steen	Steinur	Stein	Stáins	Steinn	Stane	Sten	Stein	שטײן (Šteyn)
That	Dat	Det	Dat	Hatta	Das	Þata	Þetta	That	Det	Det	דאָס (Dos)
Two	Twee	To	Twee	Tveir	Zwei/Zwo	Twái	Tveir	Twa	Två	To	צװײ (Tsvey)
Who	Wie	Hvem	Wie	Hvør	Wer	Has	Hver	Wha	Vem	Kven	װער (Ver)
Worm	Wurm	Orm	Worm	Ormur	Wurm	Maþa	Ormur	Wirm	Mask, Orm	Orm	װאָרעם (Vorem)

Referi

• Krahe, Hans Lingüística germánica, Cátedra, 1977.
• John A. Hawkins (1990), Germanic Languages, in The Major Languages of Western Europe, Bernard Comrie, ed. (Routledge). ISBN 0-415-04738-2
• Robert S. P. Beekes (1995), Comparative Indo-European Linguistics: An Introduction (John Benjamins). ISBN 1-55619-505-2

Extera ligili

• Historio dil germana lingui