Italiana linguo
| Italiana (Italiano) | |
|---|---|
| Parolata en: | Italia, Suisia, Vatikan-Urbo, San Marino, e altra 26 stati |
| Regiono: | Europa |
| Tota parolanti: | 70 milioni (1ma e 2ma linguo) |
| Rango: | 27 |
| Klasifiko: | Indo-Europana Romana lingui Westala grupo Italiana |
| Oficala stando | |
| Oficala linguo di: | Italia, Suisia, San Marino, Slovenia, Kroatia (Istria), Vatikan-Urbo, Europana Uniono |
| Regulata da: | Accademia della Crusca |
| Kodi | |
| ISO 639-1 | it |
| ISO 639-2 | ita |
|
|
| Videz anke: Indo-Europana linguaro – Linguaro | |
Italiana linguo esas latinida linguo qua esas parolata da 65,700,000 milioni di personi precipue en Italia, Vatikan-Urbo, San Marino e sudala parto di Suisia (Tessin).
Historio[redaktar | edit source]
L'Italiana esas originala di la regionio di Toskania. Moderna Italiana esas Toskaniana dialekto ke impozis kam propra linguo de regiono plu amplia kam olua originala regiono. Ol esas la Toskaniana dialekto di Firenze, Pisa e Siena, qua impozis su ne pro politikala, ekonomiala nek militala racioni, ma pro kulturala prestijo ke portis esar la linguo en qua skribesis La Divina komedio. Toskaniana esis la linguo en qua skribis Dante Alighieri, Francesco Petrarca e Giovanni Boccaccio, konsiderita la tri maxim grava verkisti di l'Italiana Pra-Renesanco.
La foreso e povreso di la rurala komunesi e la politikala desuniono di Italia de 6ma til 18ma yarcenti, helpas explikar pro quo havas transvivita tanta linguistikala varianti ne relacionata kun standarda Italiana. Ula studii sujeras ke en 1860 nun 2,5% di la populaciono komprenis standarda Italiana, to esas, ke literaturala Toskaniana havis esita adoptita kam lingua per kulta personi, quankam mem la majoritato di personi integrita en diriganta klasi preferis ne uzar lo. Vittori Emmanuele 2ma, l'unesma rejulo di unionita Italia, skribis normale Franciane e parolis dialekto en la konsilio di ministri. Ilua unesma ministro, Cavour, ne povis fluanta parolanta Italiana en la Parlamento.
En la fino di 19ma yarcento ed en la komenco di 20ma, l'acelero di la ritmo di industrialigo, la maxim indico di asistenco al primaria skoli, l'ekmigrado a l'urbi e l'expando di voyi, la fervoyi e la komunikaji, kontribuis al familiarigo kun nacionala linguo. Nonobstante, en la komenci di 20ma yarcento, l'uzo di standarda Italiana esis tre limitita en multa regioni. Studio di 1910 montris ke la mezo di maestri devis donacar imperi en dialketo nam l'alumni ne komprenis l'Italiana.
Ye 2011 unesme l'Italiana esas la linguo di la majoritato di Italiani, kam familiala linguo ed komencante 2012, l'Accademia della Cruscia dicas ke 53% di l'Italiani uzas l'Italiana kam unesma linguo.
Fonologio[redaktar | edit source]
| Bilabiali | Labial- dentali |
Alveolari | Post- alveolari |
Palatali | Velari | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazali | m | n | ɲ | |||
| Plosivo | p
, b |
t̪
, d̪ |
k
, ɡ |
|||
| Afrikati | t̪s̪
, d̪z̪ |
tʃ
, dʒ |
||||
| Frikativi | f
, v |
s
, z |
ʃ
, (ʒ ) |
|||
| Vibranti | r | |||||
| Laterali | l | ʎ | ||||
| Aproximanti | j | w |
La vokali di l'Italiana linguo esas a , e , ɛ , i , o , ɔ
ed u
.
Extera ligili[redaktar | edit source]
- Dizionario Italiano-Ido (.pdf)
 |
Oficala lingui di Europana Uniono | |
|---|---|---|
| Angliana | Bulgariana | Chekiana | Daniana | Estoniana | Finlandana | Franciana Germaniana | Grekiana | Hispaniana| Hungariana | Irlandana | Italiana | Latviana Lituaniana | Maltana | Nederlandana| Poloniana | Portugalana | Romaniana Slovakiana | Sloveniana | Suediana |
||
| Fonto: Pagino di Europana Uniono | ||
