José de Anchieta
| José de Anchieta | ||
| ||
| Okupeso: | katolika misionero | |
| Lando: |  Hispania
| |
| Naskodato: | 19 di marto 1534 | |
| Nasko-loko: | San Cristóbal de la Laguna, Tenerife, Kanarii, Hispania | |
| Mortodato: | 9 di junio 1597 | |
| Morto-loko: | Reritiba, Espírito Santo, Brazilia | |
José de Anchieta y Díaz de Clavijo, surnomizita "l'Apostolo di Brazilia", naskis en La Laguna, Tenerife (Kanarii) ye la 19ma di marto 1534. Kom studento en Coimbra, ilu divenis membro di la Societo di Iesu, avan fondita da Santa Igantius de Loyola. Ilu eniris l'ordeno ye la 1ma di mayo 1551, lore evante 17 yari.[1] Pro lua austera vivo, ilu lezis lua spino e preske ruinis lua saneso. Anchieta lernis quale skribar en Portugalana ed en Latina.
En 1553 ilu sendesis a Brazilia, pro ke jezuiti kredis ke la klimato di Brazilia esus bona por lua saneso.[1] Pos danjeroza voyajo e naufrajo, Anchieta ed altri arivis en São Vicente, l'unesma vilajeto qua fondabis en Brazilia, en 1534. Ibe ilu renkontris indijeni de raso Tapuia. En fino di 1553 Manuel da Nóbrega, chefo di la jezuiti en Brazilia, sendis grupo kun 13 jezuiti por klimar la montaro Serra do Mar e fondar vilajeto en platajo nomizita dal indijeni kom Piratininga (de Tupi-linguo pira, "fisho" e tininga, "sika"), proxim rivero Tietê. La grupo di jezuiti kreis vilajeto en un kolino e celebris l'unesma meso ibe la 25ma di januaro 1554, dio di la konverto di Santa Paulus a kristanismo, nun konsiderata l'oficala dio di la fondo di Sao Paulo.[2] Anchieta komencis docar kristanismo e Latina linguo a l'indijeni, e komencis lernar lia linguo, Tupi. Ilu skribis gramatiko e vortaro pri Tupi. Samatempe, la vilajeto komencis kreskar.
Anchieta e Nóbrega opozis la sklaveso di indijeni, e havis serioza konflikti kontre lore generala guvernisto di Brazilia, Duarte da Costa. Tamen, la du suportis Portugalani kontre lia rivali Franci en la disputi pri teritorii en Brazilia. Anchieta duris la verko di Nóbrega en Brazilia pos lua morto en 1570, malgre lua febla saneso. En 1577 ilu divenis supra chefo dil jezuiti en Brazilia. Ilu voyajis multafoye tra nuna stati Sao Paulo, Rio de Janeiro, Espírito Santo e Bahia. En 1591 ilu demandis alejeso de lua ofico pro lua mala saneso. Lua morto, ye la 9ma di junio 1597 en loko qua nun recevas lua nomo (Anchieta, en la stato Espírito Santo) ploresis da plu kam 3.000 indijeni.
Anchieta skribis dramati en Tupi, Portugalana, Hispana e Latina lingui, e l'unesma gramatiko di Tupi-linguo, qua judikesas kom un ek la maxim bona gramatiki pri aborijena idiomi skribita en Brazilia.
En 1980 José de Anchieta beatifikesis dal papo Ioannes Paulus la 2ma ed ye la 3ma di aprilo 2014 ilu kanonizesis dal papo Franciskus.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1,0 1,1 José de Anchieta, S.J.: Apostle of Brazil - Dato di publikigo: 10ma di junio 2013. URL vidita ye 8ma di aprilo 2014.
- ↑ Piratininga became São Paulo: the old college is today a metropolis - Publikigita da City of Sao Paulo. URL vidita ye 8ma di aprilo 2014.