Objektivismo

Objektivismo esas filozofio kreita da Ayn Rand. Rezume, Objektivismo tenas ke esas nedepena vero pri qua homa enti esas koncienta tra lia senci, ke raciono esas la sola metodo por kolektar savo, ke la korekta morala kodexo di lua vivo esas persequar lua propra egoismo, e ke la sola morala socia sistemo esas tuta laissez-faire (lasez facar) kapitalismo kun stato strikte limigita al tribunalo, polico ed armeo, nam to esas la sola sistemo qua ne lasas homi komencar fizika obligaciono unu kontre l'altra

Esenco di l'objektivismo

Ayn Rand definis objektivismo kom "filozofio por vivar en la Tero":

Mea filozofio esas, esence, la koncepto di homo kom heroa ento, kun lua propra feliceso kom morala skopo di lua vivo, kon la produktiva prodajo kom lua maxim nobla aktiveso, e la raciono kom lua sola absoluto

Poka ante dil publikado di La rebeleso di Atlas, demandesis a Ayn Rand se povas prizentar l'esenco di objektivismo koncize. Lua rispondo esis:

1. Metafiziko: Objektiva realeso.
2. Episteologio: Raciono.
3. Etiko: Propra intereso.
4. Politiko: Kapitalismo.

Metafiziko: Objektiva realeso

Naturo, por esor dominita, devas esar obeita

Realeso existas kom absoluta objektivo: fakti esas fakti, nedepende dil sentimenti, deziri, esperi o pavori dil homi

La fundamentala precipui dil objektivista metafiziko esas:

1. Unesmeso di l'existado: Stablas ke realeso existas nedepende dil homala koncio.
2. Lejo di identeso (Aristotela "A egalesas A"), qua stablesas ke omna qua existas havas fixita e finita naturo.
3. L'axiomo di l'existado di koncio, qua stablesas que oni esas koncienta.
4. Lego di hazardo, kom korolario dil Lego di identeso, qua establisas ke la kozi komportas segun lua naturo.

Kelka objektivista idei

Egoismo esas vertuo

Por objektivismo racionala egoismo esas vertuo, e irga formo di altruismo esas nemorala, nam ol existas nula racionala motivo por pozar la necesi di l'altri avan la propra racionala necesi.

Ayn Rand nomizas al neracionala egoisti "egoisti sen ego", nam emocoza kaprici ne esas ego. La raciono esas ego.

Fiereso esas vertuo

Por objektivismo racionala fiereso esas krono di oma altra vertui. Se oni esforcar por havar produktiva e racionala vivo, oni ganos la yuro di esar fiera dil morala e materiala valori quon atingos.

• Tamen, objektivismo kondenas neracionala fiereso, kom esar ek tala lando, raso o esar nobela nam l'individuo facis nenio por ganar la yuro di esar fieresa.

Humileso esas vicio

Inverse, humileso (o basa su-estimo) esas vicio nam la humila konsideresas di poka valoro e ne plu bona kam l'altri. Por objektivismo, esar en ta estajo e konsiderar ol plu bona mortas irga tipo di ambicio en l'individuo.

Extremeso esas bona

Por objektivismo, la kulti al "mediala termino", al kompromiso ed al konsenso esas simptomi di nesekureso en propra valori ed en propra decidi, konsequenco neevitebla dil filozofio di Platon e Kent e di lia idi, qua subtenas ke sekura savo pri la monod esas neatingebla. Por to por l'objektivismo, extremeso esas konsiderata kam "bona".

Personala sakrifiko esas omnatempe nemorala

Oni ne devas sakrifikesar, nulatempe, sub nula cirkonstanco.

Agadi konsiderata "sakrifiki" ne esas tala. Exemple, homo riskas su por salvar lua muliero e filii e perdas ol. Ta homo ne esas "sakrifikanta", ja ke lua vivo sen ta personi ne havus valoro, do lu facas racionala transakto. Se ta homo riskus lua vivo por salvar nekonocati, esus facanta nemorala agado.

Ne existas positiva yuri

Objektivismo subtenas ke positiva yuri ne existas nam kreus obligacioni qui destruktus negativa yuri (qui esas l'unika ke existas) dil altri.

Segun ta argumento, nun existas negativa yuri, to esas, yuro a ne havar interferi en propra vivo, dum ke oni ne interferus en vivo di altri. Ta esas la yuri rekoliata en la Konstituco di Usa: vivo, libereso e serchado di feliceso.

Videz anke

• Ayn Rand