Piano-Koncertomuzikajo No. 24 (Mozart)
La Piano-Koncertomuzikajo No. 24 en do minora, K. 491 esas koncerto-muzikajo kompozita da Wolfgang Amadeus Mozart por klavaro (normale piano o fortepiano) ed orkestro.
Mozart kompozis ol en la vintro di 1785-1786, fininte ol ye 24ma marto 1786. Nam Mozart intencis ipsa plear la verko, la soloisto-parto ne plene skribesis. La unesma pleo eventis en aprilo 1786 che la Burgtheater en Wien, Austria. Kronologie la verko esas la duadekesma dil 23 originala piano-koncertomuzikaji da Mozart.
La verko esas un ek nur du minora-tona piano-koncertomuzikaji quin Mozart kompozis, la altra esas No. 20 en re minora. Nula altra inkluzas plu granda instrumentaro: la verko skribesas por kordi, suflinstrumenti, korni, trumpeti e timpani.
Ol konsists ek tri movimenti. La unesma, Allegro, esas sonato-forma e plu longa kam la aperto-movimenti dil antea tala verki da Mozart. La duesma, Larghetto, esas en mi-plata majora ed inkluzas frapante simpla cheftemo. La finala movimento, Allegretto, retrovenas a la hemtono do minora e prizentas temo sequata da ok varianti.
La verko esas un ek la maxim avancinta kompozuri da Mozart en ca jenro. Frua admiranti inkluzis Ludwig van Beethoven e Johannes Brahms. Muzikologiisto Arthur Hutchings egardis ol kom la maxim bona tala verko da Mozart.
Mozart kompozis la verko en la vintro di 1785–86, dum sua quaresma sezono en Wien. Mozart finis kompozar No. 24 jus ante la unesma pleo di lua komik-opero La Mariajo di Figaro; la du verki interadjacas en la Köchel-katalogo. Quankam kompozita samtempe, la du verki interkontrastis enorme: la opero esas preske tote en majora toni, dum ke No. 24 esas un ek la poka minora-tona verki da Mozart. La pianisto e muzikologiisto Robert D. Levin sugestis ke No. 24 servis kom expresilo por tenebroza latero di lua kreiveso tatempe. No. 24 unesme pleesis ye 3 o 7 aprilo 1786 che la Burgtheater en Wien; Mozart esis la soloisto e duktis la orkestro de la klavaro.
En 1800, la vidvo di Mozart, Constanze vendis la originala versiono dil verko al editero Johann Anton André di Offenbach am Main. Ol trapasis plura privata manui dum la 19ma yarcento ante ke Sir George Donaldson, skota filantropo, donacis ol a la Royal College of Music en 1894. La manuskripto esas ankore ibe hodie. La originala versiono kontenas nula tempo-marki; la tempo di singla movimento savesas nur per la katalogo di Mozart.
La orkestrala parti en la originalo skribesas klara-maniere. La solo-parto, kontraste, esas ofte nekompleta: multafoye Mozart notizis nur la extera parti de gami o harmonii. Ico sugestas ke Mozart improvizis grandaparte la solo-parto dum pleo. Esas rara notizo-erori en la manuskripto, qui segun muzikologiisto Friedrich Blume esas signo ke Mozart "evidente skribis ol hastoze e sub interna preso".