Republiko Irlando
| Irlando | ||
| Éire /Ireland | ||
|
| |
| Standardo di Irlando | Blazono di Irlando | |
| Nacionala himno: | ||
| Amhrán na bhFiann | ||
| ||
| Chefurbo: | Dublin/Baile Átha Cliath | |
| · Habitanti: | 505 739 (2006) | |
| Precipua urbo: | Dublin/ Baile Átha Cliath | |
| Oficala lingui: | Irlandana, Angla | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Michael D. Higgins | |
| · Taoiseach: | Micheál Martin | |
| · Totala: | 70.273 km² | |
| · Aquo: | 2,00 % | |
| · Totala: | 4 857 000[1] (2018) | |
| · Denseso di habitantaro: | 69.1 hab./km² | |
| Valuto: | Euro | |
| Veho-latero: | sinistre | |
| ISO: | IE
| |
IRL
| ||
372
| ||
| Reto-domeno: | .ie* | |
| Precipua religio: | katolikismo | |
La Republiko di Irlando (oficala nomo: Éire / Ireland) esas stato jacanta an nord-westala Europa, che l'insulo Irlando. La regiono di Nord-Irlando, nord-este del insulo, apartenas ad Unionita Rejio.
Bazala fakti pri Irlando.
Historio[redaktar | redaktar fonto]
| Precipua artiklo: Historio di Irlando |
De 1845 til 1849 Irlandana habitantaro falis de 8 milioni til 5.6 milioni personi, pro granda mortado per famino, konsequo de la la diminutado en la produktado di terpomo. Cirkume 1.5 milion personi enmigris, e 1 milion mortis.
De la 1ma di januaro 1801 til la 6ma di decembro 1922, Irlando esis parto de Unionita Rejio. Ye la 6ma di decembro 1922, ol nedependanteskis.
Politiko[redaktar | redaktar fonto]
Irlando esas parlamentala republiko. La prezidanto elektesas dal populo por 7-yara periodo. La chefministro (en Irlandana: Taoiseach) selektesas dal prezidanto, ordinare inter membri de la precipua politikala partiso dil parlamento.
La parlamento havas 2 chambri: Senato (Seanad Éireann) e la chambro di deputati (Dáil Éireann). Seanad havas 60 membri di qui 11 elektesas da la Taoiseach, 6 elektesas da du universitati, e la cetera 43 dal populo. La Dáil Éireann havas 166 membri qui elektesas dal populo por 5 yari. La nuna konstituco adoptesis ye la 29ma di decembro 1937.
Geografio[redaktar | redaktar fonto]
L'insulo Irlando jacas an la nordal Oceano Atlantiko. La Republiko di Irlando okupas 83% ek lua tota surfaco. Lua maxim alta monto esas Carrauntoohil (Irlandane Corrán Tuathail), kun 1038 metri di altitudo.
La centro dil insulo esas plana regiono. Nordo e sude jacas montari. La maxim importanta fluvio dil insulo esas Shannon (en Irlandana Abha na Sionainne), longa de 386 km.
La klimato di Irlando esas mez-varma kun influo dil oceano. La minima temperaturo esas -3 °C dum vintro e la maxima esas 22° dum somero[2]. L'Oceano Atlantiko influas en la klimato di la lando pro la fluo dil Gulfo.
Ekonomio[redaktar | redaktar fonto]
| Precipua artiklo: Ekonomio di la Republiko di Irlando |
Demografio[redaktar | redaktar fonto]
Segun statistiki de The World Factbook por julio 2018, Republiko Irlando havis 5 068 050 habitanti. Segun etnio, 82,2% esis Irlandani. Altra Irlandani esas 0,7%, altra blanki esas 9,5%, Aziani esas 2,1%, negri esas 1,4%, altri esas 1,5%, e sen informo esas 2,6%.[3]
La linguo oficala esas Angla ed Irlandana (Gaeilge), ta lasta parolata da cirkume 39,2% de la habitantaro en 2016, nome en westala regioni..[3]
La procento di habitantaro segun religio esas: katoliki (78,3%). Cirkume 2,7% esas adepti dil Eklezio di Irlando, 1,3% esas Ortodoxi, 1,6% esas altra kristani, 1,3% esas Mohamedani, 2,4% praktikas altra religii, e 2,6% ne informis pri religio.[3]
La maxim populoza urbo esas la chefurbo, Dublin. Altra importanta urbi esas Cork (190 384 habitanti), Limerick (110 458) e Galway (72 729 habitanti).
Kulturo[redaktar | redaktar fonto]
Referi[redaktar | redaktar fonto]
- ↑ (29ma di agosto 2018) Population and migration estimates april 2018.
- ↑ The Ireland Climate and What to Wear TravelInIreland.com.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Europe::Ireland - The World Factbook. CIA. URL vidita ye la 22ma di junio 2019.
|
| |
| Membrostati: | Austria – Belgia – Bulgaria – Chekia – Chipro – Dania – Estonia – Finlando – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irlando – Italia – Kroatia - Latvia – Lituania – Luxemburgia – Malta – Nederlando – Polonia – Portugal – Rumania – Slovakia – Slovenia – Suedia | |
| Negocianta stati: | Islando - Montenegro – Norda-Macedonia – Serbia – Turkia | |
| Peticionanta stati: | Albania | |
| Potenciala kandidati: | Bosnia e Herzegovina - Kosovo | |
|
|
| Albania | Andora | Austria | Belgia | Bielorusia | Bosnia e Herzegovina | Bulgaria | Chekia | Dania | Estonia | Finlando | Francia | Germania | Grekia | Gruzia | Hispania | Hungaria | Irlando | Islando | Italia | Kroatia | Latvia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgia | Norda Macedonia | Malta | Moldova | Monako | Montenegro | Nederlando | Norvegia | Polonia | Portugal | Rumania | Rusia | San-Marino | Serbia | Slovakia | Slovenia | Suedia | Suisia | Ukraina | Unionita Rejio | Vatikano | |
| Nesuverena teritorii: Alando | Faero | Gibraltar | Guernsey | Jersey | Insulo Man | Svalbard e Jan Mayen | |