Nikaragua: Diferi inter la revizi
m r2.7.1) (roboto adjuntas: su:Nikaragua |
m r2.6.5) (roboto adjuntas: or:ନିକାରାଗୁଆ |
||
| Lineo 184: | Lineo 184: | ||
[[nov:Nikaragua]] |
[[nov:Nikaragua]] |
||
[[oc:Nicaragua]] |
[[oc:Nicaragua]] |
||
[[or:ନିକାରାଗୁଆ]] |
|||
[[os:Никарагуæ]] |
[[os:Никарагуæ]] |
||
[[pam:Nicaragua]] |
[[pam:Nicaragua]] |
||
Versiono ye 19:53, 3 feb. 2012
| Nikaragua | ||
| República de Nicaragua | ||
|
| |
| Standardo di Nikaragua | Blazono di Nikaragua | |
| Nacionala himno: | ||
| Salve a tí, Nicaragua | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Managua | |
| Precipua urbo: | Managua | |
Lingui:
| ||
| Oficala lingui: | Hispaniana | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidisto: | Daniel Ortega | |
Surfaco: (97ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 130.373 km² | |
| · Aquo: | 7,14 % | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | Córdoba | |
| Veho-latero: | dextre | |
| ISO: | NI
| |
NIC
| ||
558
| ||
| Reto-domeno: | .ni* | |
| Precipua religio: | kristanismo | |
Nikaragua (en hispaniana, Nicaragua) esas lando qua jacas en Centr-Amerika. Lua vicina landi esas:
- en nordo, Honduras,
- en sudo, Kosta Rika.
En esto jacas Karibeano ed en westo jacas Oceano Pacifiko.
Bazala fakti pri Nikaragua.
Historio
Kristoforo Kolumbo arivis en la regiono ye 1502 ma nur ye 1520 Hispaniana explorero Gil González Dávila nur fondis l'unesma kolonio. Gonzáles ne havis suceso, e nur ye 1524 Hispaniani fondis l'unesma urbeti, Granada e León.
Hispaniani establisis la Vice Rejio di Nova Hispania ye 1536. Cirkum 1570 la sudo di la vice rejio divenis la generala kapitaneso di Guatemala, e e León divenis chef-urbo di la kapitaneso. Ye 1610 volkano Momotombo eruptis e destruktis León. Pose l'urbo esis rikonstruktita nordweste di l'olda León.
Nikaragua divenis nedependanta de Hispania ye 15 di septembro 1821, kom parto di Mexikia, e pos ganis nedependeso di Mexikia kom parto di la Federala Republiko di Centr-Amerika. Ye 5 di novembro 1838 ol separis su de la federuro.
Granda parto di la historio di lando esis karakterizita da rivaleso inter la liberala elito di León e la konservema elito di Granada. La rivaleso degeneris su en interna milito specale de 1840 til 1850.
Dum la 19ma yarcento Nikaragua recevis granda quanto di enmigranti, specale Germaniani, Italiani, Hispaniani, Franciani, e Belgiani. De 1927 til 1933 Augusto César Sandino duktis militeto kontre konservema rejimo, suportita da Usa. Kande Usani trupi livis lando, li establisis Nacionala Guardo, un kombinuro di armeo kun polico disciplinita e loyala ad Usani. Anastacio Somoza García, militisto proxim Usana interesti, esis pozita en povo.
Dum la Duesma mondo-milito Nikaragua deklaris milito a Nacista Germania ma ne sendis soldati a la batalio, e Anastasio Somoza García sizis la situeso por konfiskar proprietaji de Germana-Nikaraguani, la maxim konocata esis la imoblo Montelimar, proprietajo qua havis un luxa refujeyo ed un kazino[1]. Ye 1945 Nikaragua esis l'unesma lando a signatar la charto dil Unioninta Nacioni.
Pos la morto di Somoza García, René Schick Gutiérrez asumis povo, ma populo konsideris il un marioneto di la familio Somoza[2]. La fratulo di Somoza García, Anastacio Somoza Debayle, sucedis lia patro en la komando di Nacionala Guardo ed oficale asumis la prezidanteso pos Schick.
Ye 1961 Carlos Fonseca rivivigis la simbola figuro di Sandino, e kreis la Sandinista Fronto por Nacionala Libereso (Frente Sandinista de Liberación Nacional - FSLN) por kombatar la diktatoreso di Somoza familio. Nikaragua kreskis dum la 1960a e la komenco di 1970a yari, ma ye 1972 Managua sufris forta ter-tremo qua destruktis preske 90% dil urbo. Vice ke rikonstruktar Managua, Somoza spensis pekunio en luxa domi por la Nacionala Guardo, dum ke le povri vivis en nesolida ligna domi.
Ye 1973 komencis rikonstrukturo di Managua, mas granda koruptajo impedis lando kreskar. Ye 10 di januaro 1978 Pedro Joaquin Chamorro, editisto di La Prensa, jurnalo opozita a la rejimo di Somoza, esis asasinita[3]. L'asasineri esis importanta membri de la Somoza rejimo. Sandinisti, kun la helpo di la populo, kaptis povo ye julio 1979. Somoza Debayle fugis de Nikaragua a Paraguay, ube il esis asasinita ye septembro 1980.
Politiko
Nikaragua esas prezidantala republiko. Prezidisto esas chefo di stato ed anke di guvernerio. Segun konstituco adoptita ye 1987 e reformita ye 1995, lu esas elektata da populo por 5 yari e ne povas rielektar. Nune esas Daniel Ortega.
La parlamento (Asamblea Nacional) havas unika chambro kun 90 membri, elektita da populo por 5-yara periodo. En Judiciala povo on existas Supra Korto kun judiciisti elektata da politikala partisi por 5 yara periodo.
Geografio
Nikaragua havas aproxime la sama teritoriala grandeso di Nova-York stato, en Usa. Preske 20% di lua teritorio esas protektita en Nacionala parki.
Lando havas 3 diferanta geografiala regioni: basa tereni di Pacifiko (apud litoro di Oceano Pacifika), alta tereni en centro (preske 25% di Nikaraguana teritorio), e basa tereni di Atlantiko.
Ekonomio
| Precipua artiklo: Ekonomio di Nikaragua |
Demografio
Segun The World Factbook Nikaragua havas 5 891 199 lojanti, di qua 69% esas misango, 17% blanki, 5% indijeni, 9% nigra ed altra rasi. Cirkum 84% de la populo esas urbala.
La maxim granda urbo en totala populo-quanto esas Managua. Altra importanta urbi esas León, Chinandega, Masaya e Granada.
Kulturo
Kulturo di Nikaragua havas importanta folkloro, muziko e religiala tradicioni kun forta influi de Europana kulturo mixurita ad indijena kulturo. Bachata, Merengue, Salsa e Cumbia esas importanta populala muzikala ritmi por danso.
Inter la precipua nomi de literaturo esas Ruben Darío, Pablo Antonio Cuadra, Ernesto Cardenal ed altra.
Referi
- ↑ El asalto de Somoza a los alemanes - 6 di januaro 2005 (en hispaniana)
- ↑ Leonard, Thomas M. "Against all odds: U.S. policy and the Central America Summit Conference" Journal of Third World Studies. p. 11. http://findarticles.com/p/articles/mi_qa3821/is_200304/ai_n9173383/pg_11.
- ↑ History of Nicaragua - the beginning of the end American Nicaraguan School
