Albania: Diferi inter la revizi
m r2.6.4) (roboto adjuntas: mdf:Албания |
m r2.7.3) (roboto adjuntas: mwl:Albánia |
||
Lineo 251: | Lineo 251: | ||
[[ms:Albania]] |
[[ms:Albania]] |
||
[[mt:Albanija]] |
[[mt:Albanija]] |
||
[[mwl:Albánia]] |
|||
[[my:အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ]] |
[[my:အယ်လ်ဘေးနီးယားနိုင်ငံ]] |
||
[[mzn:آلبانی]] |
[[mzn:آلبانی]] |
Versiono ye 22:11, 5 may. 2012
Albania | ||
Republika e Shqipërisë | ||
Standardo di Albania | Blazono di Albania | |
Nacionala himno: | ||
Hymni I Flamurit | ||
Urbi:
| ||
Chefurbo: | Tirane | |
Precipua urbo: | Tirane | |
Lingui:
| ||
Oficala lingui: | Albaniana | |
Tipo: | Republiko | |
· Prezidisto: | Bamir Topi | |
· Chefa ministro: | Sali Berisha | |
Surfaco: (139ma maxim granda)
| ||
· Totala: | 28 748 km² | |
· Aquo: | 4,7 % | |
Plusa informi:
| ||
Valuto: | Lek | |
Veho-latero: | dextre | |
ISO: | AL
| |
ALB
| ||
008
| ||
Reto-domeno: | .al* | |
Precipua religio: | islamo 65-70%, Kristanismo 20-25% |
Albania (en Albaniana Shqipëri/Shqipëria) esas lando qua jacas en sudo di Europa. Lua vicina landi esas:
- Montenegro en nord-westo,
- Kosovo (lando ne agnoskata da Serbia en nord-esto,
- Republiko Macedonia en l'esto, Kosovo en nord-esto,
- Grekia en sudo.
En la westo jacas litoro di Adriatiko.
Bazala fakti pri Albania
Historio
Albania divenis nedependanta de Otoman imperio ye 28 di novembro 1912. Ol adoptis republiko kom formo di guvernerio ye 1920. Ye 1928 Ahmet Zogu, lua unesma prezidisto, adoptis rejala titulo di Zog 1ma, e lando divenis monarkio.
Italiani invadis Albania ye 1939 e okupis lando til 1943, kande esis remplasita da Germaniani, qua okupis lando til oktobro 1944. Nacionalista grupi, qua inkluzis komunista partisani kombatis unesme kontre Italiani e pose kontre Germaniani, sen Sovietana helpo. Enver Hoxha, chefo di Albaniana Partiso di Laboro (komunista) divenis chefo di lando. Ilu esis aliancito kun Sovietani til 1960, ma ruptis l'alianco kande Nikita Hruschev denoncis le krimini di Stalin. Do, Hoxha aliancis kun Populala Republiko di Chinia.
Ye 11 di aprilo 1985 Hoxha mortis. Lia sucedanto, Ramiz Alia gradoze komencis politikala aperturo. Ye marto 1991 on okuris elekti en lando, e Ramiz Alia vinkis prezidantala elekto. Malgre ta, generala striko forcis la guverno abandonar komunista rejimo. Lando esis guvernita da Ramiz Alia til 3 di aprilo 1992, kande il renoncis. On okuris elekti, e Sali Berisha esis elektita prezidisto.
Ye 4 di aprilo 2009 Albania divenis membro di NATO.
Politiko
Albania esas parlamentala republiko. La prezidisto esas la chefo di stato, ed esas elektita da 5-yara periodo da Nacionala Asemblo. Nune esas Bamir Topi. La chefa ministro esas la chefo di guverno. Nune esas Sali Berisha.
La parlamento (Kuvendi i Republikës së Shqipërisë - Nacionala Asemblo di Albania) havas 1 chambro kun 140 membri. Nuna konstituco esis adoptita ye 28 di novembro 1998.
Geografio
Albania havas 172 km di frontieri kun Montenegro, 115 km kun Kosovo[1], 151 km kun la Republiko Macedonia e 282 km kun Grekia. Lua litoro havas 487 km di extenso. Oronto stretajo separas Albania de Italia e havas min kam 100 km di totala extenso.
Lando esas kompozata da monti, kolini e mikra planaja landi. La maxim alta monto esas Golem Korab, kun 2.754 metri di altitudo. La maxim longa rivero di lando esas Drin fluvio, kun 335 km di extenso.
En litoro la klimato esas Mediteranea, kun averajala temperaturi di 7º Celsius dum vintro e 24º dum somero. En montala regioni, la klimato esas kontinentala.
Politikala subdividuro
Albania havas 12 regioni e 36 distrikti. La distrikti esas:
Ekonomio
Precipua artiklo: Ekonomio di Albania |
Albania kontinuas esar povra lando kande komparata kun altra Europana stati[2]. Lua KLP per persono esas 26% de l'averajalo di Europana Uniono ye 2010[3].
Demografio
L'averaja evo di Albaniana populo esas 28.9 yari,[4] yuna kande komparata ad altra Europana landi. De 1991 til 2004 cirkum 900 000 Albaniani ekmigris, di qua cirkum 600,000 establisis su en Grekia[5].
La maxim granda urbo esas Tirane. Altra importanta urbi esas Durrës ed Elbasan.
Kulturo
Meshari ("la meslibro) da Gjon Buzuku publikigita ye 1555 esas konsiderata la maxim anciena libro en Albaniana linguo, ma on existas evidenci ke la linguo ja esis skribita dum la 14ma yarcento. Dum la 19ma yarcento okuris "Albaniana rivivacigo" kun influo di romantikismo, e kelka autori divenis notora en Albaniana literaturo: romanisti Jeronim De Rada e Naim Frashëri, e poeti Ndre Mjeda e Andon Zako Çajupi. La maxim bone konocata nun-tempala autorulo en Albaniana linguo esas Ismail Kadare.
Noti e referi
- ↑ Kosovo ne esas agnoskata kom nedependanta stato da Serbia. Ye 17 di februaro 2008 Naciona Asemblajo di Kosovo unilatere deklaris la nedependeso.
- ↑ Albania Country Brief Department of Foreign Affairs and Trade (Australia)
- ↑ "Albania's GDP per capita in PPS (2008)"] eurostat.eu
- ↑ Women, Men and shefit's in Albania 2006
- ↑ Albania:looking beyond borders. Migration Policy Institute
Extera ligili
Membrostati: | Austria – Belgia – Bulgaria – Chekia – Chipro – Dania – Estonia – Finlando – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irlando – Italia – Kroatia - Latvia – Lituania – Luxemburgia – Malta – Nederlando – Polonia – Portugal – Rumania – Slovakia – Slovenia – Suedia | |
Negocianta stati: | Islando - Montenegro – Norda Makedonia – Serbia – Turkia | |
Peticionanta stati: | Albania | |
Potenciala kandidati: | Bosnia e Herzegovina - Kosovo |
Albania | Andora | Austria | Belgia | Bielorusia | Bosnia e Herzegovina | Bulgaria | Chekia | Dania | Estonia | Finlando | Francia | Germania | Grekia | Gruzia | Hispania | Hungaria | Islando | Italia | Kroatia | Latvia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgia | Malta | Moldova | Monako | Montenegro | Nederlando | Norda Makedonia | Norvegia | Polonia | Portugal | Republiko Irlando | Rumania | Rusia | San-Marino | Serbia | Slovakia | Slovenia | Suedia | Suisia | Ukraina | Unionita Rejio | Vatikano | |
Nesuverena teritorii: Alando | Faero | Gibraltar | Guernsey | Jersey | Insulo Man | Svalbard e Jan Mayen |