James Cook: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Xqbot (diskutez | kontributadi)
m r2.7.3) (roboto adjuntas: su:James Cook
RedBot (diskutez | kontributadi)
m r2.7.2) (roboto adjuntas: lad:James Cook
Lineo 96: Lineo 96:
[[ko:제임스 쿡]]
[[ko:제임스 쿡]]
[[la:Iacobus Cook]]
[[la:Iacobus Cook]]
[[lad:James Cook]]
[[lb:James Cook]]
[[lb:James Cook]]
[[lij:James Cook]]
[[lij:James Cook]]

Versiono ye 13:41, 6 jul. 2012

Shablono:Ciencisto

James Cook (1728 til 1779) esis deskovristo. Il voyajis trifoye tra Pacifika Oceano. Cook ne esis nobela ma rurana filio, qua kelke edukabis su e divenis maristo. Il esis tre habila navigisto e mapigisto e tre interesata pri astronomio.

James Cook esas memorita anke kom la vinkanto di skorbuto, qua esis tatempe tre severa problemo dum longa voyaji. En la navi di Cook la maristi manjis multalaterale, e lo interceptis la skorbutala stando. Cook emfazis anke la neteso en la navi. La maristi mustis lavar su, e la dormeyi esis fumagata pro exterminar la paraziti.

L’unesma voyajo

L’unesma voyajo di James Cook komencis ye 1768 per “Endeavour”. Ante la voyajo lua rango esis “master”, qua esis tri punti sub la rango dil navestro, ed esis promocita lietnanto. La skopo dil voyajo esis atingar (nuna) Tahiti ed ibe igar astronomiala mezuri ye 3 di junio 1769, kande Venuso pasis Tero avan Suno. La mezuro-loko nomesas nun “Point Venus”. Tala mezuranturi esis sendita multaloke en mondo da Rejala Societo di Anglia.

La nexta skopo, segun lia Admiralaro, esis serchar “Terra Australis Incognita”, la nekonocata lando, en suda Pacifiko. Precipue Francia ed Unionita Rejio konkursis trovor la nova lando. Australia e Nova-Zelando esis ya konocata pro multa voyaji dal Hispani, Portugalani, Franciani, Nederlandani ed Angliani. Cook ne deskovris tala kontinento sude de Tahiti ed il navigis weste til Nova-Zelando. Ye 6 di oktobro 1769 dekedu-yara Nickholas vidis la peninsulo, qua nun nomesas “Young Nick’s Head”.

Cook cirkumnavigis Nova-Zelando e kontatis, ke ol esas du insuli, ne peninsulo. La stretajo inter li nomesis segun Cook. Pose il navigis alonge esta rivo di Australia e prolongis ad Europa. La voyajo finis ye 1771.

La duesma voyajo

Ye julio 1772 la chefo sendis du navi a suda Pacifiko: “Adventure” e “Resolution”, quan lietnanto Cook komandis.

“Adventure”, sub la komando di Tobias Furneaux, navigis a Nova-Zelando. Ibe la maristi e le Maori skarmuchis. Dek maristi mortis e Maoriana kanibalisti manjis li. Cook valoris bona relati inter la krono ed indijeni, e ne venjis pro l’ incidento.

Cook navigis dum du kurta someri tala longe a sudo kam esis posibla. Il navigis cirkum Antarktiko, do kurte cirkum la mondo. Ca voyajo certenigis, ke ne existas plusa nekonocata kontinento. La navi perdis kontakto inter li sur maro che Antarktiko, ed “Adventure” retronavigis Anglia un yaro ante “Resolution”.

Cook navigis du cikli en suda Pacifiko (Marquesas, Tahiti, Tonga, Fidji, Nova-Hebridi, Nova-Kaledonia). Il retronavigis este adche Sud-Amerika e fine ad Anglia ye 1775.

La triesma voyajo

Nur dum la triesma voyajo James Cook esis reale navestro, pro ke il esis promocita ante l’ eknavigo. La lasta voyajo komencis ye 1776, e la skopo esis trovor marala voyo inter norda Pacifiko ed Atlantiko. A la voyajo departis “Discovery” e l’ anciena “Resolution”.

La bateli navigis este de Nova-Zelando, e pose un ciklo che Tahiti e Tonga, norde. La voyajo esis tre longa e nur nemulta insuli esis videbla. Cook hazarde trovis Havayi (plu exakte: Kauai e Niihau). La Havayiani konocis fero, do probable Hispani vizitabis l’ insuli plu antee.

Cook navigis til Nord-Amerika, Alaska e Bering-stretajo, ma ne deskovris ula stretajo duktanta ad Atlantiko. Ye novembro 1778 l'Angli retronavigis adche Havayi. Cook lasis la maristi al rivo erste ye 17 di januaro en Kealakekua-bayo. L'indijeni kondutis tre polite e li honorumis Cook. Pos tri semani, la navi departis a maro.

Sur la maro kabris sturmo, e la masto di “Resolution” krulis. Cook esis forsita retronavigar a Havayi. Nun l'indijeni esis tre desafabla. On entraprezabis trovar l'expliko por la chanjo: forsan la Lono-deo (altre dicante: Cook) ne darfabus retrovenir, forsan la Havayiani ne volis nove plenigar la navi per manjajo.

La situaciono tensanteskis pro la furtado dil naval objekti dal Havayiani ed altra kauzi. Ye 14 di februaro 1779 naskis kombato e James Cook strokesis al kapo. L'iraco dil Havayiani esis grandega: pos la kombato on trovis nur brakii e kelka osto del kadavro di James Cook.

Shablono:Link FA Shablono:Link FA