Kataluniana linguo: Diferi inter la revizi
m r2.7.3) (roboto adjuntas: uz:Katalan tili |
Nula rezumo di redakto |
||
Lineo 22: | Lineo 22: | ||
== Historio == |
== Historio == |
||
Kam en omna latinida linguo, la chanjo ek la Vulgara Latina al Kataluniana esis graduala e ne esas posibla determinar kande komencas lua historio. Segun Coromines, la maxim radikala chanji produktesis einter la 7ma e 8ma yarcenti, mas esas dificila savar lo kun precisiono nam la texti skribis nun en artificala Latina, stranjera a la linguo di uzado. Ja en la 9ma yarcento e precipue en la 10ma e 11ma yarcenti, aperas paroli ed mem entra frazi interpozita en ulo ke ja povas nomesar Kataluniana, e breva |
Kam en omna latinida linguo, la chanjo ek la Vulgara Latina al Kataluniana esis graduala e ne esas posibla determinar kande komencas lua historio. Segun Coromines, la maxim radikala chanji produktesis einter la 7ma e 8ma yarcenti, mas esas dificila savar lo kun precisiono nam la texti skribis nun en artificala Latina, stranjera a la linguo di uzado. Ja en la 9ma yarcento e precipue en la 10ma e 11ma yarcenti, aperas paroli ed mem entra frazi interpozita en ulo ke ja povas nomesar Kataluniana, e breva dokumenti kam la feudala juro di 1028 o la Greuges de Caboet di 1080-1090, totale en la Kataluniana. |
||
== Dialekti == |
== Dialekti == |
||
Lineo 28: | Lineo 28: | ||
== Literaturo == |
== Literaturo == |
||
{{PA|Kataluniana literaturo}} |
|||
La koncepto di Kataluniana literaturo povas komprenesar di du formi: |
|||
# Kataluniana literaturo esas ta skripta da Kataluaniana verkisti, prencipue en la Kataluaniana, ek la 16ma anke en la Hispanaina. |
|||
# Katalunina literaturo esas ta skripta en la Kataluniana sen vidar l'origino di l'autoro, kam okazas kun Araba od Angla literaturo. |
|||
Hike on developas la duesma kritorio, nam on kredas ke esas plu certa. Do, Kataluniana literaturo dividesas en tri periodi: |
|||
# Mez-epoka splendideso. |
|||
# Dekado |
|||
# Nun-tempala literaturo (kande la Kataluniana e la Hispaniana kunexistas kam lingui di kulturo, prencipue en Katalunia, Valencia e Baleari, e la Kataluniana e la Franca kunexistas en Nord-Katalunia). |
|||
{{Indo-Europana linguaro}} |
{{Indo-Europana linguaro}} |
Versiono ye 07:58, 24 di agosto. 2012
Kataluniana | |||
---|---|---|---|
Català | |||
Parolata en: | Andora, Hispania, Francia, Italia | ||
Regiono: | Europa Ocidentala | ||
Quanto di parolanti: | 8 milioni (1ma linguo), 3 milioni (2ma linguo) | ||
Klasifikuro: | Indo-Europana Romana lingui Westala grupo Ocitano-Latinida linguaro Kataluniana | ||
Oficala stando | |||
Oficala linguo en: | Andora, Katalunia, Valencia, Baleari | ||
Regulata da: | Institut d'Estudis Catalans | ||
Kodexi | |||
ISO 639-1: | ct | ||
ISO 639-2: | cat | ||
| |||
Videz anke: Indo-Europana linguaro – Linguaro |
Kataluniana (català [kə.tə'la]) esas latinida linguo, la nacionala linguo di Andora.
Ol anke parolesas en Hispania (en l'Autonoma Komunesi di Katalunia, Baleari e Valencia), en Francia (en l'Orientala Pirinei) ed en l'Italiana urbo di Alghero.
Historio
Kam en omna latinida linguo, la chanjo ek la Vulgara Latina al Kataluniana esis graduala e ne esas posibla determinar kande komencas lua historio. Segun Coromines, la maxim radikala chanji produktesis einter la 7ma e 8ma yarcenti, mas esas dificila savar lo kun precisiono nam la texti skribis nun en artificala Latina, stranjera a la linguo di uzado. Ja en la 9ma yarcento e precipue en la 10ma e 11ma yarcenti, aperas paroli ed mem entra frazi interpozita en ulo ke ja povas nomesar Kataluniana, e breva dokumenti kam la feudala juro di 1028 o la Greuges de Caboet di 1080-1090, totale en la Kataluniana.
Dialekti
Kam l'altra latinida lingui dil Peninsulo, la Kataluniana notesas pro lua uniformeso e la dialektala varianti ne esas tro diverganta nek kompromisas reciproka kompreno. La dialektala divido uzata aktuale esas ta propozita da Manuel Milá y Fontanals en 1861: l'orientala dialektala bloko (qua unkluzas la centrala, insulala e Franciana dialekti) e l'ocidentala dialektala bloko (qua inkluzas la Valenciana e la nord-ocidentala). Ma mem inter ta granda grupi la diferenci esas mikra, e la diferenci aperas en fonetiko qua ne reflektas en la skribajo ed en mikra morfologiala e lexikala diferenci.
Literaturo
Precipua artiklo: Kataluniana literaturo |
La koncepto di Kataluniana literaturo povas komprenesar di du formi:
- Kataluniana literaturo esas ta skripta da Kataluaniana verkisti, prencipue en la Kataluaniana, ek la 16ma anke en la Hispanaina.
- Katalunina literaturo esas ta skripta en la Kataluniana sen vidar l'origino di l'autoro, kam okazas kun Araba od Angla literaturo.
Hike on developas la duesma kritorio, nam on kredas ke esas plu certa. Do, Kataluniana literaturo dividesas en tri periodi:
- Mez-epoka splendideso.
- Dekado
- Nun-tempala literaturo (kande la Kataluniana e la Hispaniana kunexistas kam lingui di kulturo, prencipue en Katalunia, Valencia e Baleari, e la Kataluniana e la Franca kunexistas en Nord-Katalunia).