Urbala ferovoyo: Diferi inter la revizi
m r2.7.1) (roboto efacas: uz:Metropoliteni |
m r2.7.2+) (roboto modifikas: en:Metro (rail transport) |
||
Lineo 152: | Lineo 152: | ||
[[de:U-Bahn]] |
[[de:U-Bahn]] |
||
[[el:Μετρό]] |
[[el:Μετρό]] |
||
[[en: |
[[en:Metro (rail transport)]] |
||
[[eo:Metroo]] |
[[eo:Metroo]] |
||
[[es:Metro (sistema de transporte)]] |
[[es:Metro (sistema de transporte)]] |
Versiono ye 23:15, 6 sep. 2012
Urbala fervoyo o metropoliteno* esas elektrala sistemo di transporto da treni kun alta kapaceso di transporto di personi, qua generale voyajas subtere od elevita fervoyi, specale en tre populoza regioni di urbi. Por distingar sistemo di urbala fervoyo de altra transporti sur reli, esas ke lua voyi ne havas fizikala intruzi de altra sistemi di transporto, exemple: de transporti di kargajo en la sama lineo, kruco-voyi kun stradi, edc.
Generale urbala fervoyi uzas elektrala treni qua movas sur reli, ma kelka urbi usas monoreli, o treni kun bandaji di kauchuko, o sistemi di magnetala levo.
Unesma urbala fervoyo esis inaugurita en London, Unionita Rejio, ye 1863, e funcionis kun vaporala lokomotivi. Til 1900 nur 7 urbi inauguris lua sistemi: London ye 1863, New York ye 1870, Chicago ye 1892, Budapest ye 1896, Glasgow ye 1896, Boston ye 1897 e Paris ye 1900. Nune, plu kam 160 urbi e metropolala regioni havas sistemi di urbala fervoyi, kun totalo di 8,000 kilometri di linei e 7 000 stacioni.
La sistemo di urbala fervoyo kun maxim granda nombro di stacioni jacas en New York, kun 442 stacioni. La maxim longa sistemi en totalo di kilometri esas Shangai e London (431.7 e 402 kilometri, respektive). Segun totala quanto di pasenjeri, la maxim uzata esas l'urbala fervoyi di Seoul, Moskva e Tokyo, qua transportas respektive 6.7 milioni, 6.55 milioni, e 6.33 milioni di pasenjeri, omna dii.
Funcionado di sistemi
Sistemi di urbala fervoyi esas generale uzata en larja urbi, urbal aglomeraji o metropolala regioni por transportar granda nombro di personi kun alta frequeso. Ofte lu recevas granda quanto di pasenjeri de altra sistemi di transporto kun min kapaceso, kom autobusi, tramveturi o treni. E generale existas gareyi proxim stacioni di urbala fervoyi, ube on povas garar automobili e kontinuar rapide til destino, la centro dil urbo o komercala loki.
Singla sistemo di urbala fervoyo konsistas ek un o plu linei. En kelka kazi, du o plu linei havas parto di sua voyi komuna. En altra kazi, un staciono servas du o plu linei di urbala fervoyo, e permisas pasenjeri de un lineo ad altra sen pagar altra tarifo. Granda stacioni generale jacas en quarteri ube granda quanto di personi verkas o ke koncentras multa komerco e servadi.
Por faciligar repero e movado di pasenjeri, treni di urbala fervoyi havas skema mapi ke montras tota linei e stacioni dil sistemo. En singla stacioni on existas mapi en skalo ke montras stradi, placi, publika edifici, ed altra punti di interesi proxim la staciono.
Sistemi di urbala fervoyi esas kustoza por konstruktar ed operacar. La majoritato esas publike administrata, e multa recevas financala subsidiajo. Nune, guverni generale projetas sistemi di urbala fervoyi en regioni kun alta demando por transporto. En kelka kazi, kande un nova lineo esas kreita, l'urbala administri interdiktas ke automobili od autobusi atingas centrala regioni servata da urbala fervoyi, kun skopo di remplasar lua uzado. Ta remplaso rezultas diminuto di aerala poluto, e reducajo di tempo spensita en movadi e perdata en trafiko-konjestioni, importanta nedireta benefici de ta sistemo di transporto malgre generale nefacila por mezurar ekonomikale.
La 50 maxim longa sistemi di urbala fervoyi dil mondo
Hike esas la listo di 50 maxim longa sistemi di urbala fervoyi dil mondo, rangizita da totala extenso en kilometri.
# | Urbo | extenso di urbala fervoyi (km) |
stacioni | unesma lineo inaugurita ye |
---|---|---|---|---|
1 | Shanghai | 431.7 | 237 | 1995 |
2 | London | 402 | 270 | 1863 |
3 | Beijing | 372 | 218 | 1969 |
4 | New York | 337 | 442 | 1870 |
5 | Berlin S-Bahn | 331 | 166 | 1924 |
6 | Seoul | 317 | 293 | 1974 |
7 | Moskva | 305.7 | 185 | 1935 |
8 | Madrid | 293 | 300 | 1919 |
9 | Guangzhou | 215 | 120 | 1997 |
10 | Paris | 215 | 120 | 1900 |
11 | Tokyo (Tokyo metro) | 195.1 | 179 | 1927 |
12 | Delhi | 189.63 | 142 | 2002 |
13 | Shenzhen | 178.4 | 137 | 2004 |
14 | México | 176.8 | 175 | 1969 |
15 | Valencia | 175 | 169 | 1988 |
16 | Hong Kong | 174.4 | 82 | 1979 |
17 | Chicago | 173 | 144 | 1892 |
18 | Washington DC | 171 | 86 | 1974 |
19 | Kobehavn | 170 | 84 | 1934 |
20 | San Francisco BART | 167 | 44 | 1972 |
21 | Berlin U-Bahn | 147 | 173 | 1902 |
22 | Singapur | 146.5 | 89 | 1987 |
23 | Hamburg | 144 | 68 | 1908 |
24 | Osaka | 137.8 | 101 | 1933 |
25 | Busan | 131.9 | 121 | 1985 |
26 | Barcelona | 125 | 166 | 1924 |
27 | Tokyo (Toei) | 121.5 | 106 | 1960 |
28 | Tehran | 120 | 80 | 2000 |
29 | St Peterburg | 110.2 | 65 | 1955 |
30 | Taipei | 110.1 | 96 | 1996 |
31 | Stockholm | 110 | 100 | 1950 |
32 | München | 103.1 | 100 | 1971 |
33 | Santiago de Chile | 103 | 108 | 1975 |
34 | Hamburg U-Bahn | 100.7 | 89 | 1912 |
35 | Nagoya | 89.1 | 83 | 1957 |
36 | Nanjing | 85 | 55 | 2005 |
37 | Oslo | 84.2 | 105 | 1966 |
38 | Milano | 83 | 94 | 1964 |
39 | Rotterdam | 78.3 | 62 | 1968 |
40 | Newcastle/Sunderland | 77.7 | 60 | 1980 |
41 | Atlanta (MARTA) | 77 | 38 | 1979 |
42 | Dubai | 75 | 47 | 2009 |
43 | Wien U-Bahn | 75 | 101 | 1976 |
44 | Sao Paulo | 74.3 | 64 | 1974 |
45 | Bucarest | 69.3 | 51 | 1979 |
46 | Montreal | 69.2 | 68 | 1966 |
47 | Vancouver | 68.7 | 47 | 1985 |
48 | Toronto | 68.3 | 69 | 1954 |
49 | Kairo | 65.5 | 50 | 1960 |
50 | Kyiv | 65 | 50 | 1960 |