Republiko Kongo: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Xqbot (diskutez | kontributadi)
m r2.7.2) (roboto modifikas: ilo:Republika iti Kongo
Lineo 133: Lineo 133:
[[id:Republik Kongo]]
[[id:Republik Kongo]]
[[ie:Republic de Congo]]
[[ie:Republic de Congo]]
[[ilo:Republica iti Congo]]
[[ilo:Republika iti Kongo]]
[[is:Vestur-Kongó]]
[[is:Vestur-Kongó]]
[[it:Repubblica del Congo]]
[[it:Repubblica del Congo]]

Versiono ye 05:28, 8 sep. 2012

Republiko Kongo
République du Congo
Repubilika ya Kongo
Republiki ya Kongó
Standardo di Republiko Kongo Blazono di Republiko Kongo
Nacionala himno:
La Congolaise
Urbi:
Chefurbo: Brazzaville
Precipua urbo: Brazzaville
Lingui:
Oficala lingui: Franciana
Lingala, Kituba
Tipo: Republiko
· Prezidisto: Denis Sassou-Nguesso
Surfaco: (64ma maxim granda)
· Totala: 342.000 km²
· Aquo: 3,3 %
Plusa informi:
Valuto: Centr-Afrikala Franko CFA
Veho-latero: dextre
ISO: CG
COG
178
Reto-domeno: .cg*
Precipua religio: kristanismo, 91,2%


Republiko Kongo esas lando en central Afrika inter Kamerun, Gabon, Demokratial Republiko Kongo (Zaire), Angola (regiono di Kabinda) che l' Atlantiko.

Bazala fakti pri Republiko Kongo.

Historio

Unesma habitanti di nuna Republiko Kongo esis pigmei, pos absorbita da bantui. Bakongo populo, originita de bantui, formas la bazo di nuna populo di Republiko Kongo ed anke existas en Angola, Gabon e Demokratial Republiko Kongo.

Portugalani arivis en la delta di Kongo-fluvio dum la 15ma yarcento. Li establisis komercala relati kun bantua rejii mar-fora. Dum la 1880a yari la regiono divenis sub la suvereneso di Francia.

Franca Equatoral Afrika.

Ye 1908 Francia organizis la Franca Equatoral Afrika qua inkluzis la regioni di nuna Republiko Kongo, Gabon, Chad ed Oubangui-Chari (nuna Centrafrika). Brazzaville divenis la chefurbo di la kolonio. Ye 1911 Francia cedis kelka teritorii ("Nova Kamerun", ke nune formas l'esto di Kamerun) a Germaniana Imperio, ma dum l'unesma mondo-milito ye 1916 ol riokupis ta teritorii.

Kongo-Brazzaville ganis autonomio ye 28 di novembro 1958, ed ye 15 di agosto 1960 ol divenis nedependenta. Fulbert Youlou esis l'unesma prezidisto di lando. Il guvernis dum exakte 3 yari, ma un sedicio qua lastis 3 dii ekpulsis il. Militisti renversis il ed instalis civila guverno, komandita da Alphonse Massemba-Débat. Sub la 1963 konstituco, Massemba-Débat esis elektita por 5-yara periodo[2]. La guverno adoptis "ciencala socialismo" kom statala ideologio[3].

Ye 1965 lando establisis relati kun Soviet-Uniono, Populala Republiko di Chinia, Nord-Korea e Nord-Vietnam[4]. Massemba-Débat esis nekapabla por rikonciliar diversa institucala ed ideologiala grupi[4], ed ye agosto 1968 lia rejimo sufris stato-stroko. Marien Ngouabi, partoprenanta en la stato-stroko, asumis povo ye 1 di januaro 1969. Ngouabi proklamis la Populala Republiko di Kongo ye 1970, e guvernis til esar asasinita ye 16 di marto 1977. Un komitato kun 11 militisti asumis povo, e nomezis Joachim Yhombi-Opango kom prezidisto dil republiko. Du yari pose, Opango esis koaktita ad abandonar povo, e Denis Sassou Nguesso divenis prezidisto.

Sassou Nguesso aliniis lando kun Soviet-Uniono ed altra socialista landi. Nguesso uzis politikala represo plu kam la komplezachado. Lia sucedanto, l'anke socialista Pascal Lissouba, ne facis multa chanji en politiko. Situeso kontinuis la sama til 1997 kande Nguesso e Lissouba luktis por povo.

Politiko

La Republiko Kongo esas prezidantala republiko. La prezidisto esas la chefo di stato ed anke chefo di guvernerio. Nuna prezidisto, Denis Sassou-Nguesso asumis povo ye 1997. Segun nuna konstituco adoptita ye 2002, la tempo di ofico di prezidisto esas 7 yari.

Ante 15 di septembro 2009 on existis l'ofico di chefa ministro. Isidore Mvouba esis lasta chefa ministro di lando.

Malgre l'atempti por censurar informi, la rejimo di Nguesso sufras akuzi di korupto. Un inquesto trovis plu kam 110 banko-konti e dozeni di ecesanta propraji en Francia. Nguesso negis, e deklaris ke ta akuzi esis "rasisti".

Geografio

Mapo di Republiko Kongo.

Lando havas 201 km di frontieri kun Angola, 523 km kun Kamerun, 467 km kun Centrafrika, 2,410 km kun Demokratial Republiko Kongo, e 1,903 km kun Gabon. Lua litoro havas 169 km. Cirkum 70% di lua populo vivas en Brazzaville, Pointe-Noire od alonge la fervoyo inter ta du urbi.

La klimato di lando esas Equatorala, kun intensa pluvi.

Ekonomio

 Precipua artiklo: Ekonomio di Republiko Kongo

L'ekonomio di lando mixuras agrokultivo por nutrivaro, kun moderna petrolo industrio. Publika sektoro sufras kun budjetala problemi ed ecesiva stabo.

Demografio

La maxim granda urbo esas la chefurbo, Brazzaville, kun 1,292 milioni lojanti ye 2009. Altra importanta urbi esas Pointe-Noire e Loubomo.

Kulturo

Soukous esas muzikala genero qua originis en Republiko Kongo ed anke en Demokratial Republiko Kongo. Ol esas populara en tota Afrika.

Referi

  1. "Répartition de la population par Départements et Communes en 1984 et projetée de 2000 à 2015" Centre National de la Statistique et des Études Économiques (CNSEE)
  2. Background note:Republic of the Congo US Department of State
  3. Kevin Shillington. Encyclopedia of African history. p. 301.
  4. 4,0 4,1 Kevin Shillington. Encyclopedia of African history. p. 301.


Nedependanta stati en Afrika
Aljeria | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Centrafrika | Chad | Demokratial Republiko Kongo | Djibuti | Egiptia | Equatorala Guinea | Eritrea | Eswatini | Etiopia | Gabon | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea Bisau | Ivora Rivo | Kabo Verda | Kamerun | Kenia | Komori | Kongo | Lesotho | Liberia | Libia | Madagaskar | Malawi | Mali | Maroko | Maurico | Mauritania | Mozambik | Namibia | Nigeria | Nijer | Ruanda | San-Tome e Principe | Senegal | Sierra Leone | Seycheli | Somalia | Sudafrika | Sudan | Sud-Sudan | Tanzania | Tunizia | Togo | Uganda | Zambia | Zimbabwe
Nesuverena teritorii
Ceuta | Kanarii | Madeira | Melilla | Ocidental Sahara | Mayotte | Reunion | Sokotra
Nedependo ne agnoskata
Somalilando | Puntlando