Aragonana linguo: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Chabi1 (diskutez | kontributadi)
Nula rezumo di redakto
Chabi1 (diskutez | kontributadi)
Nula rezumo di redakto
Lineo 3: Lineo 3:
|Nomo_en_Ido = Aragonana linguo
|Nomo_en_Ido = Aragonana linguo
|Nomo_linguo = Aragonés
|Nomo_linguo = Aragonés
|Parolata_en= Aragono
|Parolata_en= [[Aragono]] ([[Hispania]])
|Regioni_di_mondo = [[Europa Ocidentala]]
|Regioni_di_mondo = [[Europa Ocidentala]]
|Tota_parolanti = {{formatnum:10000}}
|Tota_parolanti = {{formatnum:10000}}
|Rango =
|Rango =
|Klasifiko_en_familio = [[Indo-Europana linguaro|Indo-Europana]]<br />&nbsp;[[Romana lingui]]<br />&nbsp;&nbsp;Westala grupo<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;Gala-Ibera-Romana lingui<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Aragoniana'''
|Klasifiko_en_familio = [[Indo-Europana linguaro|Indo-Europana]]<br />&nbsp;[[Romana lingui]]<br />&nbsp;&nbsp;Westala grupo<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;Gala-Ibera-Romana lingui<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Aragonana'''
|Ube_esas_oficala = [[Aragono]]
|Ube_esas_oficala = [[Aragono]]
|Akademio = Academia d'a Luenga Aragonesa
|Akademio = Academia d'a Luenga Aragonesa
|mapo = [[Imajo:Predominis lingüístics de l'Aragó segons la Llei de llengües.png|300px]]
|mapo = [[Imajo:Predominis lingüístics de l'Aragó segons la Llei de llengües.png|300px]]
|mapo_paroli = Loki ube l'aragoniana parolesas.
|mapo_paroli = Loki ube l'Aragonana parolesas.
|Iso1 = an
|Iso1 = an
|Iso2 = arg
|Iso2 = arg
|Videz_anke =
|Videz_anke =
}}
}}
'''Aragonana linguo''' esas latinida linguo parolada en nord [[Aragono]].
'''Aragonana linguo''' esas Latinida linguo parolada en nord [[Aragono]].


Dum [[Reconquista]], la linguo expandis al sudo. L'uniono di [[Rejio di Aragono]] kun [[Komtio di Barcelono]] en to ke esus [[Krono di Aragono]], havas granda influenco inter aragona ed [[hispaniana linguo|hispaniana]].
Dum [[Reconquista]], la linguo expandis al sudo. L'uniono di [[Rejio di Aragono]] kun [[Komtio di Barcelono]] en to ke esus [[Krono di Aragono]], havas granda influenco inter aragona ed [[Hispaniana linguo|Hispaniana]].

[[Juan Fernández de Heredia]], qua skribis multa libri en ta linguo ed anke tradukis de grekiana a l'aragoniana importas maxim.


== Historio ==
== Historio ==
Aragonana linguo naskigis cirkume 8ma sieklo kam uno di multa latinida dialekti developita en centrala e nordala Pirinei, e esto di valo di Ebro en La Rioja, sudo ed esto di Navarro e Alta Aragon.
Aragonana linguo naskigis cirkume 8ma yarcento kom unu di multa Latinida dialekti developita en centrala e nordala Pirinei, ed esto di valo di Ebro en [[La Rioja]], sudo ed esto di Navarra e Alta Aragon.


[[Reconquista|Rikonquesto]] di zono da aragonani e navarrani facis ke la linguo extensis (por co helpis ke ol existis altra linguo, parolita da kristani en islamana zono tre semblanta a l'aragona e kun poka chanji, ol ne esis desfacila di "aragonigar". Quankam, l'extensiono di l'aragoniana facis ke ol komencis influeso di altra latinida linguo kam oksitana, hispaniana e kataluniana. L'aragoniana parolita en La Rioja e Soria komencis desaparar por ta epoko.
[[Reconquista|Rikonquesto]] di zono da Aragonani e Navarrani facis ke la linguo extensis (por co helpis ke ol existis altra linguo, parolita da kristani en islamana zono tre semblanta a l'aragona e kun poka chanji, ol ne esis desfacila di "aragonigar". Quankam, l'extensiono di l'Aragonana facis ke ol komencis influeso di altra latinida linguo kam oksitana, hispaniana e kataluniana. L'Aragonana parolita en La Rioja e Soria komencis desaparar por ta epoko.


[[Arkivo:Evolución Aragonés - Aragón.svg|300px|right|thumb|Evoluo di l'Aragonana linguo.]]
[[Arkivo:Evolución Aragonés - Aragón.svg|300px|right|thumb|Evoluo di l'Aragonana linguo.]]
Lineo 40: Lineo 38:
* Suda
* Suda


Por kelka linguisti, ta grupi esas komplexa dialektala formita di kelka paroladi. Por altri, ta quar grupi esas la dialekti di l'Aragoniana e la Chesiana e la Chistabinana esus komarkala paroladi.
Por kelka linguisti, ta grupi esas komplexa dialektala formita di kelka paroladi. Por altri, ta quar grupi esas la dialekti di l'Aragonana e la Chesiana e la Chistabinana esus komarkala paroladi.


== Gramatiko ==
== Gramatiko ==
Lineo 230: Lineo 228:


==== Diakronika evoluado di fonologio ====
==== Diakronika evoluado di fonologio ====
Ulu historia historiaj traito di l'Aragoniana en lua evoluado ek la Latina:
Ulu historia traiti di l'Aragonana en lua evoluado ek la Latina:
* O, E apertita en pralatinida devenas en la diftongi [we],[je]:
* O, E apertita en pralatinida devenas en la diftongi [we],[je]:
** PONTE > p'''ue'''nt (Hisp. ''puente''; Ast. ''ponte''; Kat. ''pont''; Oc. ''pont/pònt'')
** PONTE > p'''ue'''nt (Hisp. ''puente''; Ast. ''ponte''; Kat. ''pont''; Oc. ''pont/pònt'')
Lineo 236: Lineo 234:
* Latinida grupi -X-, -PS-, SCj- devenas senvoca palatala frikativo ''ix'' [S]:
* Latinida grupi -X-, -PS-, SCj- devenas senvoca palatala frikativo ''ix'' [S]:
** COXU > coixo (Hisp. ''cojo''; Ast. ''coxu''; Kat. ''coix''; COXA > Okc. ''cuèissa/cueisha'')
** COXU > coixo (Hisp. ''cojo''; Ast. ''coxu''; Kat. ''coix''; COXA > Okc. ''cuèissa/cueisha'')
* Kam en la [[Hispaniana]], en la [[Kataluniana]] (parte), en l'[[Ocitaniana]] (parciale), en l'[[Asturiana]] ed en la [[Galisiana]], V devenas /b/:
* Kam en la [[Hispaniana linguo|Hispaniana]], en la [[Kataluniana linguo|Kataluniana]] (parte), en l'[[Ocitaniana linguo|Ocitaniana]] (parciale), en l'[[Asturiana linguo|Asturiana]] ed en la [[Galisiana linguo|Galisiana]], V devenas /b/:
** VALORE > ''valor'' (Hisp. ''valor'' [b-]; Kat. ''valor'' [b-/v-]; Occ. ''valor'' [b-/v-]; Ast. ''valor'' [b-]; Gal. ''valor'' [b])
** VALORE > ''valor'' (Hisp. ''valor'' [b-]; Kat. ''valor'' [b-/v-]; Oc. ''valor'' [b-/v-]; Ast. ''valor'' [b-]; Gal. ''valor'' [b])


=== Morfosintaxo ===
=== Morfosintaxo ===
Lineo 254: Lineo 252:
==== Pronomi ====
==== Pronomi ====
===== Adverbiala pronomi =====
===== Adverbiala pronomi =====
L'Aragoniana, kam multa latinida lingui, konservas la latina formi ENDE ed IBI en l'adverbiala pronomi: ''en/ne'' e ''bi/i/ie''.
L'Aragonana, kam multa Latinida lingui, konservas la latina formi ENDE ed IBI en l'adverbiala pronomi: ''en/ne'' e ''bi/i/ie''.


===== Diakrona gramatika evoluado =====
===== Diakrona gramatika evoluado =====
Lineo 284: Lineo 282:
|style="background: #f9f9f9; "|'''b, v''' segun la latina etimologio.<br />Ex: ''bien, servicio, val, activo, cantaba, debant''
|style="background: #f9f9f9; "|'''b, v''' segun la latina etimologio.<br />Ex: ''bien, servicio, val, activo, cantaba, debant''
|style="background: #f9f9f9; "|'''b'''<br />Ex: ''bien, serbizio, bal, autibo, cantaba, debán''
|style="background: #f9f9f9; "|'''b'''<br />Ex: ''bien, serbizio, bal, autibo, cantaba, debán''
|style="background: #f9f9f9; "|'''b, v''' segun la latinida etimologio, kiel en kataluna kaj okcitana.<br />Ex: ''bien, servício, val, activo, cantava, devant''
|style="background: #f9f9f9; "|'''b, v''' segun la latinida etimologio, kam en la Kataluniana e Ocitaniana.<br />Ex: ''bien, servício, val, activo, cantava, devant''
|-
|-
|style="background: #f9f9f9; "|/k/
|style="background: #f9f9f9; "|/k/
Lineo 381: Lineo 379:
|-
|-
|style="background: #f9f9f9; "|/ɲ/
|style="background: #f9f9f9; "|/ɲ/
|style="background: #f9f9f9; "|'''ny''' kam en la mez-epoka Aragoniana e Kataluniana<br />Ex: ''anyada''
|style="background: #f9f9f9; "|'''ny''' kam en la mez-epoka Aragonana e Kataluniana<br />Ex: ''anyada''
|style="background: #f9f9f9; "|'''ñ''' kam en la Hispaniana<br />Ex: ''añada''
|style="background: #f9f9f9; "|'''ñ''' kam en la Hispaniana<br />Ex: ''añada''
|style="background: #f9f9f9; "|'''ny''' kam en la mez-epoka Aragoniana e Kataluniana<br />Ex: ''anyada''
|style="background: #f9f9f9; "|'''ny''' kam en la mez-epoka Aragonana e Kataluniana<br />Ex: ''anyada''
|-
|-
|style="background: #f9f9f9; "|/o/
|style="background: #f9f9f9; "|/o/
Lineo 422: Lineo 420:
|-
|-
|style="background: #f9f9f9; "|''-t'' fine etimologiala, muta en l'Aragonana nuntempa
|style="background: #f9f9f9; "|''-t'' fine etimologiala, muta en l'Aragonana nuntempa
|style="background: #f9f9f9; "|Skribita kam en la mez-epoka Aragoniana, en la Kataluniana ed en l'Ocitaniana.<br />Ex: ''sociedat, debant, chent''
|style="background: #f9f9f9; "|Skribita kam en la mez-epoka Aragonana, en la Kataluniana ed en l'Ocitaniana.<br />Ex: ''sociedat, debant, chent''
|style="background: #f9f9f9; "|Ne skribita.<br />Ex: ''soziedá, debán, chen''
|style="background: #f9f9f9; "|Ne skribita.<br />Ex: ''soziedá, debán, chen''
|style="background: #f9f9f9; "|Skribita kam en la mez-epoka Aragoniana, en la Kataluniana ed en l'Ocitaniana.<br />Ex: ''sociedat, devant, gent''
|style="background: #f9f9f9; "|Skribita kam en la mez-epoka Aragonana, en la Kataluniana ed en l'Ocitaniana.<br />Ex: ''sociedat, devant, gent''
|-
|-
|style="background: #f9f9f9; "|/u, w/
|style="background: #f9f9f9; "|/u, w/
Lineo 435: Lineo 433:
|style="background: #f9f9f9; "|'''x'''<br />Ex: ''baxo''
|style="background: #f9f9f9; "|'''x'''<br />Ex: ''baxo''
|style="background: #f9f9f9; "|
|style="background: #f9f9f9; "|
* '''ix''' (orientaj dialektoj).
* '''ix''' (orientala dialekti).
* '''x''' (okcidentaj dialektoj). <br />Ex: ''baixo'' (orientala) = ''baxo'' (ocidentala)
* '''x''' (orientala dialekti). <br />Ex: ''baixo'' (orientala) = ''baxo'' (ocidentala)
|-
|-
|style="background: #f9f9f9; "|/j/
|style="background: #f9f9f9; "|/j/
Lineo 486: Lineo 484:
|}
|}
</center>
</center>

== Bibliografio ==
* [[Jean Joseph Saroïhandy]], [http://ifc.dpz.es/recursos/publicaciones/25/19/13Saroihandy.pdf "Dialectos aragoneses"], ''Archivo de Filología Aragonesa'', LXI-LXII (2005-2006), Zaragoza, Institución "Fernando el Católico"-[[Consejo Superior de Investigaciones Científicas|CSIC]], págs. 363-375. (Con prólogo de [[Joaquín Costa]]). ISSN 0210-5624 (Versión electrónica en formato PDF). Es reedición del artículo publicado originalmente en el ''Annuaire'' de 1901 de la Escuela Práctica de Estudios Superiores (Sección de Ciencias Históricas y Filológicas), París, Imprenta Nacional, 1900, 106.
*{{es}} [[Manuel Alvar]], ''Dialectología hispánica'', [[Université nationale d'enseignement à distance|UNED]], Madrid, 1977
* Günter Holtus, [[Michael Metzeltin]], Christian Schmitt (edd.): [[Lexikon der Romanistischen Linguistik|''Lexikon der Romanistischen Linguistik (LRL)'']], Tübingen, Niemeyer, 1988-2005 (12 Bände); Band VI,1: ''Aragonesisch/Navarresisch, Spanisch, Asturianisch/Leonesisch'', 1992. ISBN 3-484-50236-3


{{Indo-Europana linguaro}}
{{Indo-Europana linguaro}}
Lineo 533: Lineo 536:
[[kw:Aragonek]]
[[kw:Aragonek]]
[[la:Lingua Aragonensis]]
[[la:Lingua Aragonensis]]
[[lad:Lingua aragonesa]]
[[li:Aragonees]]
[[li:Aragonees]]
[[lij:Lengua aragoneise]]
[[lij:Lengua aragoneise]]
Lineo 543: Lineo 547:
[[nl:Aragonees]]
[[nl:Aragonees]]
[[no:Aragonesisk]]
[[no:Aragonesisk]]
[[nov:Aragonum]]
[[oc:Aragonés]]
[[oc:Aragonés]]
[[pl:Język aragoński]]
[[pl:Język aragoński]]

Versiono ye 19:47, 9 dec. 2012

Ica artiklo bezonas revizo gramatikala. – Ka vu povas helpar ni revizar ica artiklo?
Aragonana linguo
Aragonés
Parolata en: Aragono (Hispania)
Regiono: Europa Ocidentala
Quanto di parolanti: 10 000
Rango:
Klasifikuro: Indo-Europana
 Romana lingui
  Westala grupo
   Gala-Ibera-Romana lingui
   Aragonana
Oficala stando
Oficala linguo en: Aragono
Regulata da: Academia d'a Luenga Aragonesa
Kodexi
ISO 639-1: an
ISO 639-2: arg
ISO 639-3: {{{Iso3}}}
Loki ube l'Aragonana parolesas.
Videz anke: – Linguaro

Aragonana linguo esas Latinida linguo parolada en nord Aragono.

Dum Reconquista, la linguo expandis al sudo. L'uniono di Rejio di Aragono kun Komtio di Barcelono en to ke esus Krono di Aragono, havas granda influenco inter aragona ed Hispaniana.

Historio

Aragonana linguo naskigis cirkume 8ma yarcento kom unu di multa Latinida dialekti developita en centrala e nordala Pirinei, ed esto di valo di Ebro en La Rioja, sudo ed esto di Navarra e Alta Aragon.

Rikonquesto di zono da Aragonani e Navarrani facis ke la linguo extensis (por co helpis ke ol existis altra linguo, parolita da kristani en islamana zono tre semblanta a l'aragona e kun poka chanji, ol ne esis desfacila di "aragonigar". Quankam, l'extensiono di l'Aragonana facis ke ol komencis influeso di altra latinida linguo kam oksitana, hispaniana e kataluniana. L'Aragonana parolita en La Rioja e Soria komencis desaparar por ta epoko.

Evoluo di l'Aragonana linguo.

Dialekti

La propono di quar dialekti farita da Francho Nagore.

Kam preske omna lingui, l'Aragonana anke havas dialekti. On povas dicar ke en omna valo parolesas aparta dialekto.

Ol existas propono (farita da Francho Nagore) por dividar la linguo en quar precipua dialekti:

  • Centra
  • Ocidenta
  • Orienta
  • Suda

Por kelka linguisti, ta grupi esas komplexa dialektala formita di kelka paroladi. Por altri, ta quar grupi esas la dialekti di l'Aragonana e la Chesiana e la Chistabinana esus komarkala paroladi.

Gramatiko

Fonologio e grafio

La fonemi esas inter obliqua stangi / /, lalofoni di fonemo esas inter quadrata krampi [ ], l'ortografio esas en kursivo ol adaptesas a l'ortografio di l'Akademio di l'Aragonana Linguo.

Vokali

Fronta Centre Dopa
Klozita
i /i/
u /u/
e /e/
o /o/
a /a/
Meza
Apertita

Grafika acento (á, é, í, ó, ú) indikas poziciono neregula dil tonika acento.

Konsonanti

bilabiali labial-dentali interdentali dentali palatali velari
senvoca voca senvoca voca senvoca voca senvoca voca senvoca voca senvoca voca
klusilo p
/p/
b
/b/
[b~β]
t
/t/
d
/d/
[d~ð]
c, qu
/k/
g, gu
/g/
[g~ɣ]
frikativi f
/f/
z
/θ/
s
/s/
x, ix
/ʃ/
afrikati ch
/tʃ/
nazali m
/m/
n
/n/
[n~ɱ~ŋ]
ny
/ɲ/
laterali l
/l/
ll
/ʎ/
vibranti rr, r-
/rr/
verberanti r
/r/ (u /ɾ/)
aproximanti u
/w/
i, y
/j/

Diakronika evoluado di fonologio

Ulu historia traiti di l'Aragonana en lua evoluado ek la Latina:

  • O, E apertita en pralatinida devenas en la diftongi [we],[je]:
    • PONTE > puent (Hisp. puente; Ast. ponte; Kat. pont; Oc. pont/pònt)
    • FERRU > fierro (Hisp. hierro; Ast. fierru; Kat. ferro; Oc. fèrre/hèr)
  • Latinida grupi -X-, -PS-, SCj- devenas senvoca palatala frikativo ix [S]:
    • COXU > coixo (Hisp. cojo; Ast. coxu; Kat. coix; COXA > Okc. cuèissa/cueisha)
  • Kam en la Hispaniana, en la Kataluniana (parte), en l'Ocitaniana (parciale), en l'Asturiana ed en la Galisiana, V devenas /b/:
    • VALORE > valor (Hisp. valor [b-]; Kat. valor [b-/v-]; Oc. valor [b-/v-]; Ast. valor [b-]; Gal. valor [b])

Morfosintaxo

Determinanti

Posesivi

La posesivi facas la determinanta funcio kande li esas pos la difinita artiklo. La determinita nomo povas esar meze dil kombino:

  • O mío campo; a mía casa; a casa mía; etc.

En ula okazioni, ol ne facas manko l'artiklo:

  • Casa nuestra ye cerqueta d'aquí.

Kun ulu substantivi referinta a proxima parenci, on uzas anke la kurta formo dil posesivo, qua ne iras akompanita di artiklo:

  • Mi pai; tu mai.

Pronomi

Adverbiala pronomi

L'Aragonana, kam multa Latinida lingui, konservas la latina formi ENDE ed IBI en l'adverbiala pronomi: en/ne e bi/i/ie.

Diakrona gramatika evoluado

Inverse ke en la Hispaniana, la Latina -B- restas en la imperfekta di indikativo en la duesma e triesma konjugado: teniba (angl. "he had", hisp. tenía, Kat. tenia, Okc. teniá/tienèva, Gal. tiña, Port. tinha)

Ortografio

L'Aragonana linguo hava tri ortografii:

  1. Ortografio di l'Akademio di l'Aragonana Linguo.
  2. Ortografio dil Socio di Aragona Linguistiko
  3. Grafika normi di Hueska ye 1987
Komparo inter la tri ortografii di l'Aragonana
Fonemi Ortografio di l'Akademio di l'Aragonana Linguo Grafika normi di Hueska ye 1987 Ortografio dil SAL
/a/ a a a
/b/ b, v segun la latina etimologio.
Ex: bien, servicio, val, activo, cantaba, debant
b
Ex: bien, serbizio, bal, autibo, cantaba, debán
b, v segun la latinida etimologio, kam en la Kataluniana e Ocitaniana.
Ex: bien, servício, val, activo, cantava, devant
/k/
  • c
  • qu avan e, i
  • c
  • qu avan e, i
  • c
  • qu avan e, i
/kw/ Se ol esas etimologiala 'q', kam en la Kataluniana ed ulquanta en l'Ocitaniana:
  • qu avan a, o.
  • avan e, i.
    Ex: quan, qüestión.
cu kam en la Hispaniana
Ex: cuan, cuestión
Se ol esas etimologiala 'q', kam en la Kataluniana ed ulquanta en l'Ocitaniana:
  • qu avan a, o.
  • avan e, i.
    Ex: quan, qüestion.
/tʃ/ ch
Ex: chaminera, minchar, chusticia, cheografía
ch
Ex: chaminera, minchar, chustizia, cheografía
  • ch.
  • j (g avan e, i) segun l'etimologio, kam en la Kataluniana ed en l'Ocitaniana.
    Ex: chaminera, minjar, justícia, geografia
/d/ d d d
/e/ e e e
/f/ f f f
/g/
  • g
  • gu avan e, i
  • g
  • gu avan e, i
  • g
  • gu avan e, i
/gw/
  • gu avan a, o
  • avan e, i
  • gu avan a, o
  • avan e, i
  • gu avan a, o
  • avan e, i
h etimologia, muta pos la Latina Skribita segun l'etimologio.
Ex: historia, hibierno
Ne skribita.
Ex: istoria,ibierno
Skribita kam mez-epoka Aragonana e Kataluniana.
Ex: história,hivierno
/i/ i i i
/l/ l l l
/ʎ/ ll ll ll
/m/ m m m
/n/ n n n
/ɲ/ ny kam en la mez-epoka Aragonana e Kataluniana
Ex: anyada
ñ kam en la Hispaniana
Ex: añada
ny kam en la mez-epoka Aragonana e Kataluniana
Ex: anyada
/o/ o o o
/p/ p p p
/r/ r r r
/rr/
  • rr
  • r- komenca
  • rr
  • r- komenca
  • rr
  • r- komenca
/s/ s (anke inter du vokali, nultempe ss*) s (anke inter du vokali, nultempe ss*) s (anke inter du vokali, nultempe ss*)
/t/ t t t
-t fine etimologiala, muta en l'Aragonana nuntempa Skribita kam en la mez-epoka Aragonana, en la Kataluniana ed en l'Ocitaniana.
Ex: sociedat, debant, chent
Ne skribita.
Ex: soziedá, debán, chen
Skribita kam en la mez-epoka Aragonana, en la Kataluniana ed en l'Ocitaniana.
Ex: sociedat, devant, gent
/u, w/ u u u
/jʃ/ (orientala dialekti)
/ʃ/} (ocidentala dialekti)
ix kam grafiala apogo por omna dialekti
Ex: baixo
x
Ex: baxo
  • ix (orientala dialekti).
  • x (orientala dialekti).
    Ex: baixo (orientala) = baxo (ocidentala)
/j/
  • y komenca ed inter du vokali
  • i en altra kasi
  • y komenca ed inter du vokali
  • ien altra kasi
  • y komenca ed inter du vokali
  • i en altra kasi
/θ/
  • z avan a, o, u.
  • c avan e, i (en internaciona formadi ed ulspeca paroli di Grakiana o Arabiana origino).
  • z en fina poziciono (ma tz kam grafio en plurali e verbala formi ek t+s ke en la Benskiana facas ts).


Ex: zona, Provenza, fetz, centro, servicio, realizar, verdatz.

z
Ex: zona, Probenza, fez, zentro, serbizio, realizar, berdaz.
  • z avan a, o, u, en komenca poziciono.
  • ç avan a, o, u, en interna poziciono.
  • z en fina poziciono.
  • c avan e, i.
  • z en l'internaciona formaci
    Ex: zona, Provença, fez, centro, servício, realizar, verdaz.
*Cultismo Ol ne notesas l'asimilado tendenci.
Ex: dialecto, extension e lexico.
Ol notesas tendenci ad asimilado.
Ex: dialeuto, estensión ma lecsico.
Ol ne notesas omna asimilado tendenci.
Ex: dialecto, extension e lexico.
Notado dil tonika acento (en nigro en la exempli) Hispana modelo, sole en akuta, ol permesas ne acentuado.
Ex:
  • historia, gracia, servicio
  • mitolochía, cheografía, María, río
  • atención
  • choven, cantaban
Hispana modelo.
Ex:
  • istoria, grazia, serbizio
  • mitolochía, cheografía, María, río
  • atenzión
  • choben, cantaban
Portugalana, Kataluniana ed Ocitaniana modelo.
Ex:
  • história, grácia, servício
  • mitologia, geografia, Maria, rio
  • atencion
  • joven, cantavan

Bibliografio

  • Jean Joseph Saroïhandy, "Dialectos aragoneses", Archivo de Filología Aragonesa, LXI-LXII (2005-2006), Zaragoza, Institución "Fernando el Católico"-CSIC, págs. 363-375. (Con prólogo de Joaquín Costa). ISSN 0210-5624 (Versión electrónica en formato PDF). Es reedición del artículo publicado originalmente en el Annuaire de 1901 de la Escuela Práctica de Estudios Superiores (Sección de Ciencias Históricas y Filológicas), París, Imprenta Nacional, 1900, 106.
  • Hispana Manuel Alvar, Dialectología hispánica, UNED, Madrid, 1977
  • Günter Holtus, Michael Metzeltin, Christian Schmitt (edd.): Lexikon der Romanistischen Linguistik (LRL), Tübingen, Niemeyer, 1988-2005 (12 Bände); Band VI,1: Aragonesisch/Navarresisch, Spanisch, Asturianisch/Leonesisch, 1992. ISBN 3-484-50236-3