Gruzia: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Gerakibot (diskutez | kontributadi)
m r2.7.1) (roboto modifikas: pam:Georgya
EmausBot (diskutez | kontributadi)
m r2.7.3) (roboto adjuntas: dz:ཇཽ་ཇཱ
Lineo 149: Lineo 149:
[[dsb:Georgiska]]
[[dsb:Georgiska]]
[[dv:ޖޯޖިޔާ (ޤައުމު)]]
[[dv:ޖޯޖިޔާ (ޤައުމު)]]
[[dz:ཇཽ་ཇཱ]]
[[ee:Georgia]]
[[ee:Georgia]]
[[el:Γεωργία]]
[[el:Γεωργία]]

Versiono ye 09:14, 8 jan. 2013

La korekta nomo di lando esas Gruzia. Georgia la nomo di un Usana stato. (videz Georgia (Usa))

Gruzia
საქართველოს რესპუბლიკა
Sakartvelos Respublika
Standardo di Gruzia Blazono di Gruzia
Nacionala himno:
Tavisupleba
Urbi:
Chefurbo: Tbilisi
Precipua urbo: Tbilisi
Lingui:
Oficala lingui: Gruziana
Tipo: Republiko
· Prezidisto: Mikhail Saakashvili
· Chefa ministro: Nikoloz Gilauri
Surfaco: (120ma maxim granda)
· Totala: 69.700 km²
· Aquo: Neglijebla %
Plusa informi:
Valuto: Lari
Veho-latero: dextre
ISO: GE
GEO
268
Reto-domeno: .ge*, .გე*
Precipua religio: ortodoxa kristanismo, 83%


Gruzia (en Gruziana საქართველო sak’art’velo) esas lando qua jacas en suda parto di Kaukazo-montaro en estala rivo di Nigra maro, inter Azia ed Europa. Lua vicina landi esas Rusia en nordo, Turkia ed Armenia en sudo, e Azerbaijan en sud-esto.

Bazala fakti pri Gruzia.

Historio

 Precipua artiklo: Historio di Gruzia

Homo habitas kontinue la regiono di nuna Gruzia pos petr-epoko. La regiono esis okupita sucedante da Greki, Persiani e Romani. Nuna chefurbo, Tbilisi, esis fondita ye 380 aK.

Mapo di la regiono di Kaukazo, kun le stati di Kolchido ed Iberia.

Romani introduktis kristanismo dum 4ma yarcento, e rejulo Mirvan 3ma di Iberia deklaris lu l'oficala religio di lando ye 327. Ta akto proximigis Iberia e la Bizantina Imperio.

Arabi okupis Tbilisi ye 645, ma Gruziani konservis granda autonomeso sub l'Araba rejio[1]. Dum la komenco di 12ma yarcento rejulo Davit 4ma di Gruzia lente ekpulsis Seljuka turki de la regiono, ma ye 1292 Mongoli okupis la regiono, til 1310.

Ye 1783 Gruzia esis okupita da Rusiana Imperio signatis Georgievsk-kontrakto en ke Rusia defendus la mikra rejio di Kartli-Kakheti, restajo di anciena rejii di Gruzia. Malgre ta, Rusia ne defendis Kartli-Kakheti kande Turkiani e Persiani atakis Tbilisi ye 1875 e nove ye 1795.

Ye 22 di decembro 1800 caro Pavel 1ma di Rusia anexis la rejio di Kartli-Kakheti a Rusiana imperio, e konfirmis l'anexo da dekreto ye 8 di januaro 1801[2]. Gruziana nobeleso ne aceptis la dekreto til 1802.

De 1803 til 1878 kom konsequo di diversa militi kontre Otomani e Persiani, Gruziana teritorio kreskis. Abkhazia, por exemplo, esis okupita komplete ye 1864. Dum Rusiana Revoluciono komencis movemento di nedependeso ma ye februaro 1921 la Sovieta Reda Armeo okupis la lando e retrodonis la teritorio a Turkia.

Gruzia divenis nove nedependanta pos falo di Soviet-Uniono, ye 9 di aprilo 1991. Ye 26 di mayo sam yaro, Zviad Gamsakhurdia esis elektita prezidisto. Gamsakhurdia pariis pri Gruziana nacionalismo, e deklaris ke Abkhazia e Sud-Osetia sejornus sub Gruziana autoritato. De 22 di decembro 1991 til 6 di januaro 1992 okuris sangoza stato-stroko ke ekpulsis Gamsakhurdia de povo. On komencis interna milito ke lastis til 1995. Ye 1992 Eduard Shevardnadze retroiris a Gruzia ed unionis su a la chefi di revolto, Kitovani e Ioseliani, ed organizis triumviraro, nomizita "Konsilantaro di Stato" por guvernar lando. Ye 1995 Shevardnadze esis oficale elektita prezidisto di lando.

Ye 2008 okuris milito kontre la nedependeso di Sud-Osetia. Rusia agnoskis la nedependeso di Sud-Osetia e di Abkhazia e sendis trupi por defendar Sud-Osetiana teritorio.

Politiko

Mapo di Gruzia kun Abkhazia (en verda) e Sud-Osetia (en violea).
Autonomio en Gruzia
  • Adjaria (en sud-westo apud Nigra maro)
  • Abkhazia (en nord-westo apud Nigra maro)
    • Surfaco: 8 400 km²
    • Chefurbo: Sukhumi
    • Habitanti:
      • 45 % Gruziani
      • 17 % (etnikale) Abkhaziani
      • 14 % Armeniani
      • 12 % Rusi
      • 6 % Greki.

Autonomio di Abkhazia proklamis su nedependanta ye 1992, ma nula stato agnoskabis la nedependanteso. Nur Rusia havas bona relati kun Abkhazia. La regiono di Sud-Osetia, en Kaukazo montaro (nordo di lando), deklaris su nedependanta de Gruzia ye 28 di novembro 1991 (Nord-Osetia esas parto di Rusia).

Ye la agosto 2008 Gruzia probis nesucesoze retrokonquestar Sud-Osetia kun forco, pro quo Rusia helpis Sud-Osetia.

Geografio

Ekonomio

 Precipua artiklo: Ekonomio di Gruzia
  • Pekunio:Gruziana lari (vice Rusa rublo). 1 lari = 100 tetri.
  • Exportaco-produkti: citruso-frukti, teo, vino.
  • Fluido-konduktilo per petrolo e balde fervoyo inter Kaspia maro e Turkia.

Demografio

  • Habitanti: 4.934.413(2004)
  • Lojanto-denseso: 78 km²
  • Chefa lingui:
    • Gruziana (Kartveli) 83 %
    • Azeriana 6,5 %
    • Armeniana 5,6%
  • Religio: Ortodoxismo (83%)
  • Postulata vivo-duro: 61 yari (di viri), 68 yari (di mulieri)

La maxim granda urbo esas Tbilisi, la chefurbo. Altra granda urbi esas Kutaisi, Batumi, Rustavi e Sokhumi.

Kulturo

  • Lekto-saveso: 99 %.
  • Propralinguala nomo: Sakartvelo

Cetera aferi

Referi

  1. "Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, marto 1994
  2. Gvosdev, Nikolas K.: Imperial policies and perspectives towards Georgia: 1760-1819, Macmillan, Basingstoke 2000

Shablono:Link FA Shablono:Link FA