Uzbekistan: Diferi inter la revizi
m r2.7.3) (roboto adjuntas: lez:Узбекистан |
m r2.7.2) (roboto adjuntas: min:Uzbekistan |
||
| Lineo 186: | Lineo 186: | ||
[[mdf:Узбекистан]] |
[[mdf:Узбекистан]] |
||
[[mhr:Узбекистан]] |
[[mhr:Узбекистан]] |
||
[[min:Uzbekistan]] |
|||
[[mk:Узбекистан]] |
[[mk:Узбекистан]] |
||
[[ml:ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ]] |
[[ml:ഉസ്ബെക്കിസ്ഥാൻ]] |
||
Versiono ye 18:52, 12 feb. 2013
| Uzbekistan | ||
| Ўзбекистон Республикаси O‘zbekiston Respublikasi | ||
|
| |
| Standardo di Uzbekistan | Blazono di Uzbekistan | |
| Nacionala himno: | ||
| Nacionala himno di Uzbekistan | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Tashkent | |
| Precipua urbo: | Tashkent | |
Lingui:
| ||
| Oficala lingui: | Uzbeka | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidisto: | Islom Karimov | |
| · Chefa ministro: | Shavkat Mirziyoyev | |
Surfaco: (56ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 447 400 km² | |
| · Aquo: | 4,9 % | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | som di Uzbekistan | |
| Veho-latero: | dextre | |
| ISO: | UZ
| |
UZB
| ||
860
| ||
| Reto-domeno: | .uz* | |
| Precipua religio: | islamo, 76,2% | |
Uzbekistan esas lando qua jacas en centr-Azia. Lua vicina landi esas:
- en westo ed en nordo, Kazakstan,
- en esto, Kirgizistan e Tajikistan,
- en sud-esto, Afganistan,
- en sudo, Turkmenistan.
Bazala fakti pri Uzbekistan.
Historio
| Precipua artiklo: Historio di Uzbekistan |
Homi ja habitis la regiono di nuna Uzbekistan cirkum 2000 aK. Kaukaziana populi, qua probable originis de nordo o westo e parolis prototokariana lingui habitis la regiono di Tarin. Mil yari pose nomadi de la nuna Iran establisis irigaco-sistemi apud fluvii, e fondis l'urbi di Bukhoro (Bukhara) e Samarqand. Ta urbi richeskis pro divenir importanta komercala nuklei en Silko-voyo inter Chinia ed Europa.
Alexandros la Magna konquestis Sogdiana e Baktria en la yaro 327 aK. Il mariajis su kun Roxana, filiino di lokala Baktriana chefo. Alexandros ne sucesis konquestar la tota regiono, tamen un Greka-Baktriana rejio esis establisita cirkum la yaro 250 aK e duris til 125 aK.
Islamo arivis dum 7ma yarcento. En 8ma yarcento Arabi konquestis la regiono ed en 9ma yarcento Transoxania divenis parto di Samanida stato. Dum 13ma yarcento Mongola hordi komandita da Chingiz-kano okupis la regiono. la Mongoli iniciis genocido qua preske exterminis la Persa (Skita) populi di la regiono. Lokala kulturo e heredaji esis remplasita da Mongola-Turka kulturo. Pos la morto di Chingiz-kano, lua duesma filiulo Chagatai Khan asumis la dominaco di la regiono.
En la yaro 1876 Rusiana Imperio okupis la regiono. Cirkum 1912 preske 210 316 Rusi vivis en Uzbekistan[1]. Pos la Rusiana revoluciono, malgre kelka rezisti kontre bolsheviki, Uzbekistan divenis la Socialista Sovieta Republiko di Uzbekistan ye 1924.
Uzbekistan deklaris sua nedependeso de Soviet-Uniono ye 31 di agosto 1991, kun Islom Karimov kom prezidisto. Ye 1992 lando adoptis konstituco, ma proskriptis opozanta partiso Birkik. Un referendo ye 1995 plulongigis fino di guvernisteso di Karimov de 1997 til 2000. Ye 2000 ed ye 2007 Karimov esis rielektita, ma elekti sufris akuzo di fraudi.
Politiko
Uzbekistan esas parlamentala republiko. La chefo di stato esas prezidisto Islom Karimov, de 14 di marto 1990 til nun. La chefo di guvernerio esas la chefa ministro, nune Shavkat Mirziyoyev, pos 2003. Lua konstituco esis adoptita ye decembro 1992.
Lua parlamento havas 2 chambri: Senato, kun 100 membri, e Oliy Majlis, kun 120 membri.
Geografio
Uzbekistan esas la 56ma granda lando dil mondo en totala surfaco e 42ma granda en totala populo. Lua totala frontieri kun vicina landi mezuras 6,221 km.
Lua klimato esas kontinentala, kun poka pluvo - 100 til 200 mm - omna yari. La maxima yarala temperaturo esas 40ºC dum somero e la minimala esas -23 °C dum vintro.
Granda parto di tereni di lando esas plata e kovrata da dezerto. Min ke 10% di lua totala surfaco recevas irigaco. La maxim alta monto di lando esas Khazret Sultan, kun 4 643 metri di altitudo.
Ekonomio
| Precipua artiklo: Ekonomio di Uzbekistan |
Nune Uzbekistan esas la 6ma granda producero e 2ma granda exportacero di kotono dil mondo. Agrokultivo employas 28% di lua populo e responsas pri 24% di KLP.
Demografio
Populo esas yuna: 34,1% esis min ke 14 yari evo ye 2008[2]. Segun oficala fonti, 80% esas uzbeki, 5,5% rusi e 5% tadjikistani, ma reala nombro di tadjikistani povas esar 20 til 30%. Segun demografiala kontado ye 1970 12,5% di la populo esis rusi, ma granda nombro di rusi abandonis lando kun fino di Soviet-Uniono, precipue por ekonomiala kauzi.
Populo esas 88% islama, 9% ortodoxa e 3% altra religii. La maxim granda urbo en totala populo-quanto esas Tashkent. Altra importanta urbi esas Namangan e Samarqand.
Kulturo
Granda parto di Uzbekistana populo (99,3%) savas lektar ed skribar. Cirkum 600 000 studenti finas universitato omna yari.
Jenro tradicionala di Uzbekistana muziko recevas la nomo Shashmaqam. Ol aparis en la regiono di Bukhara dum 16ma yarcento.
En sporto notora biciklisto Djamolidine Abdoujaparov naskis en Uzbekistan, ma la maxim populala sporto esas futbalo.
Referi
- ↑ The modern diaspora: Russian minorities in the former Soviet republics Vladimir Shlapentokh, Munir Sendich,Emil Payin (1994). p.108
- ↑ The World Factbook - Uzbekistan
.svg)