Batalio di Culloden

Culloden-batalio
Incidento de la 1745 rebeliono, pikto da David Morier.
Konflikto:	duesma jakobita rebelajo
Dato:	16 di aprilo 1746
Loko:	Culloden, cirkum Inverness
Rezulto:	Decidiganta Angla vinko
Militanti
Hanover-dinastio	↔	Jakobiti
Komanderi
Princo William, duko de Cumberland	↔	Princulo Charles Edward Stuart
Trupi/equipuri
8.000	↔	c. 7.000
Perdaji
50 morti, 269 vunditi	↔	1.500 til 2.000 morti o vunditi 154 kaptiti Francia: 222 kaptiti
{{{perdaji}}}

Culloden-batalio esas la lasta konfronto di 1745 Jakobitismo rebeleso. Eventas ye 16 di aprilo 1746 la batalio opozas la jakobiki forci di Charles Edward Stuart kontre armeo komandita da Princo William, Duko di Cumberland loyala a britana guvernerio.

Indikas l’extremajo di restaureso-esperi di Stuart-decendanti sur la Skotia-trono, kun la fugo di princo Bonnie Karl reduktas implorenda la helpo di yen Flora McDonald e la debuto di plu preseso kontre la tradiciona vivmodo (la klani, la tartani, mem la kornamuzo) e di angla kontrolo di Skotia.

Militala vidpunto, traktesas taktika venko di Angla fusilisti e kanonaro, opoze ad milito di skota altaterani (highlanders) de fidela Jacobite decendanti klani. Per l’unesma foye, la spontanala di furioza asalto klar-sabro di skota militeri esus faliar per la rigoro e la diciplino di duko de Cumberland fusilisti.

kadro

Pos havar minacita da prenar London la trupi di Bonnie, kon multa centi franca konskripti, retroigas a Skotia persequita per la militi di generalo George Wade (a Newcastle) e di Princo Augusto, duko de Cumberland, tale granda milico formita en London.

La jakobiti atingas Glasgow ye 25 di decembro. Provizar ulu ed esas juntita per kelka centa homi. Tamen la hanovera forci duris di facar preso sur Karl qua retretas vers norde perdinta trupi e falinta prenenta la kastelo Stirling o Fort William ma kaptinta Inverness e Fort Augustus en debuto di aprilo.

Batalio

La duko de Cumberland e sua soldati parvenar ad Nairn ye 14 di aprilo ; La jakobita forci esis proxim dek-a-kinesma km apud Drummossie. La du opozi renkontras su en ta erikeyo anke nomita Culloden, Skotia ye 16 di aprilo. La princo havas proxime 5 000 homi e la duko inter 7 000 til 9 000; Karl havas anke decidita di personala prenar komandas di sua forci. Pluvas to qua retro-donas la tereno marshoza e giboza disoportuna per asalto.

La militeri di altaterani esperas pri sua brava, fizika forco, terora krii, hakili e claymori (espado) sur kombat-agro barita di mureti destinita protektenda e taliar li en peci, tala esis strategio. mokar l’adverso inkluzo da montrinta sua glutei, koaktar lu atakenda e taliar lu en peci, tela esis la strategio.

La trupi di duko igas su en du linei per gastigar la jakobita forci. La du chefi parlamentas lor mikra matino sen rezulto.

Dum l'unesma dudek minuti la kanonaro di duko tushas la jakobita linei til Cameroni decidas su asaltenda. La kanonaro pasas da paf-mitralio e la hanoveri uzas di (prima) grenadi efikiva dop la mureti. Sur la sinistra alo kelka jakobiti atingas la duk-linei ma ta lasti esis trainita kun la nova tub-bayoneto. Kontre ta ekikiva e minacita per la kavalrio la jakobiti devas retretar. Mikra kontingento di irlanda elita kavalri impedas ke ol transformas en fuganta.

En min di una horo, en meza jorno, la duko esas venkoza. 52 hanoveri esas morti. Cumberland preskriptas ye sua homi da tuar la vundi, la kaptiti (di qua desertanto di sua forci) e mem di spektaji. Certa esinta refujita en garbeyo il facas kombutar. La gradestri facas judicias ed exekutita pos ad Inverness. La duku facas surnomita “la bucho”.

To esis la lasta importanta batalio en Britana teritorio.