Tanzania

Tanzania
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania Republic of Tanzania
Standardo di Tanzania	Blazono di Tanzania
Nacionala himno:
Mungu ibariki Afrika
Urbi:
Chefurbo:	Dodoma
Precipua urbo:	Dar es Salaam (2 497 940 lojanti - 2002)
Lingui:
Oficala lingui:	Swahili, angliana
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· prezidanto:	Jakaya Mrisho Kikwete
· chefministro:	Mizengo Kayanza Peter Pinda
Surfaco: (27ma maxim granda)
· Totala:	945 090 km²
· Aquo:	6,2 %
Plusa informi:
Valuto:	Shiling di Tanzania
Veho-latero:	sinistre
ISO:	TZ
	TZA
	834
Reto-domeno:	.tz*
Precipua religio:	Islamo c. 35%, Lokala religii c. 35% Kristanismo c. 30%

Tanzania (kompleta nomo: Unionita Republiko di Tanzania) esas lando qua jacas en est-Afrika che Equatoro. Lua vicina landi esas:

• en nordo, Kenia ed Uganda,
• en nord-westo, Ruanda e Burundi,
• en esto, Demokratial Republiko Kongo,
• en sud-westo, Zambia,
• en sudo, Malawi e Mozambik.

En esto jacas Indiana oceano.

Bazala fakti pri Tanzania.

Historio

Precipua artiklo: Historio di Tanzania

Australopithecus afarensis habitis la regiono di nuna Tanzania cirkum 3 milioni di yari ante nun. Hominidi de genero Paranthropus habitis la regiono plu kam 2 milioni di yari ante nun. Cirkum 2 000 yari ante nun, bantuo populi komencis arivar de vicina regioni. Komercisti de Persiana gulfo introduktis islamo en litoro di la regiono dum 8ma o 9ma yarcenti.

Vasco da Gama esis l'unesma Europano qua arivis en la regiono di nuna Tanzania, ye 1498. Portugalani konquestis komplete la litoro di regiono ye 1525, ma esis ekpulsita da Arabi de Oman dum 18ma yarcento. Sultano Seyyid Said establisis la chef-urbo di la regiono en Zanzibar ye 1840. Il developis komercala voyi ke iris til central Afrika e Lago Tanganyika, e la regiono divenis centro por komerco di sklavi.

De 1880 til 1919 Tanganyika divenis Germaniana kolonio. Germani establisis bazala skoli e licei en la regiono. Pos fino di unesma mondomilito Britaniani okupis la regiono ye 1919 ed establisis Britana Est Afrika. Ye 1928 li inauguris l'unesma fervoyo di la regiono, Tabora-Mwanga. Britan administro lastis til 1961.

Kontinentala parto (Tanganyika) divenis nedependanta ye 1961. Julius Nyerere esis lua unesma prezidanto. Zanzibar divenis nedependanta ye 1963. Ye 26 di aprilo 1964 Tanganyika e Zanzibar unionesis e formis Tanzania, e Nyerere divenis la prezidanto di unionita lando.

Nyerere establisis diktatoreso kun singla partiso, e komunista landi (Chinia, Est-Germania e Soviet-Uniono) establisis diplomacala relati kun Tanzania. Koruptajo esis abundeganta.

La rejimo di singla partiso finis ye 1985 kande lando havis lua unesma elekto kun multa partisi, ma l'elekto esis vinkita da Ali Hassan Mwinyi, de la partiso Chama Cha Mapinduzi, fondita da Nyerere. Ye 1990 kelka grupi en Zanzibar demandis referendo pri nedependeso dil insulo, ma lia demandi esis neglijita.

Malgre neregulozesi en elektala proceso, Benjamin William Mkapa esis elektita prezidanto ye 1995 e guvernis til 2005. Ye 2005 okuris nove elekti, e Jakaya Mrisho Kikwete asumis kom prezidanto.

Politiko

Tanzania esas parlamentala republiko. La prezidanto - nune Jakaya Mrisho Kikwete - esas elektata da populo por 5-yara periodo, e selektas ed indikas la chefministro inter la membri di Nacional Asemblajo. Nacional Asemblajo havas 250 membri anke elektata por 5-yara periodo da populo. Nuna konstituco esis ratifikita ye 1977.

Judiciala povo esas kompozata da kin niveli, e kombinas l'autoritato di tradicionala tribuala legi, islama legi e Britana komuna legi. Lando establisis specala korto por komercal aferi ye 1999.

Geografio

Mapo di Tanzania.

Tanzania esas la 31ma maxim granda lando dil mondo en totala surfaco. Lua surfaco esas simila ad Nijeria. Ol esis formita da anciena kontinentala stato di Tanganyika plu l'anciena insulala stato di Zanzibar.

En nord-westo, lando esas montala. La maxim alta monto di Afrika, Kilimanjaro (kun 5 895 metri di altitudo) jacas ibe. En nordo ed en westo jacas granda lagi: Lago Viktoria - la maxim vasta lago di Afrika - en nordala bordero kun Uganda, e Lago Tanganyika - la maxim profunda di Afrika - en westala bordero kun Demokratial Republiko Kongo.

En nordo anke jacas la famoza kratero di Ngorongoro, e Naciona Parko di Serengeti.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Tanzania

Agrokultivo equivalas cirkum 75% di lua KLP ed employas 75% de labor-povo. La maxim signifikanta export-vari esas kafeo, kotono, spici, ed industriala produkti. Lando havas multa naturala rekursi, kom minerali, naturala gaso e potencialo por turismo, qua kreskas omnayare.

Tanzania esas la 3ma maxim granda producero di oro en Afrika, pos Sud-Afrika e Ghana. L'exploro di naturala gaso en Songo Songo insuli komencis en 2004. La gaso esas uzata por produktar elektro en Dar es Salaam.

Laboranta pueri esas komuna en lando, specale por puerini. Puerini esas uzata specale por domala verki.

Demografio

On kalkulis ke la totala habitantaro di Tanzania esis 43,188,000 en 2010. On existas plu kam 120 rasala grupi en lando. Sukuma, Haya, Nyakyusa, Nyamwezi, e Chagga populi havas plu kam 1 milioni personi. La maxim granda urbi di lando esas Dar es Salaam (plu kam 2 milioni lojanti), Mwanza e Zanzibar (plu kam 400,000 lojanti).

Segun statistiko de Usana Departmento di Stato, 62% profesas Kristanismo, 35% Islamo e 3% lokala tribuala religii. Tamen, The World Factbook kalkulas ke 30% esas kristani, 35% esas islamani e 35% profesas tribuala religii.

Kulturo

Oficala lingui: Swahili, Angliana. Pluse deki de lokala lingui. Arabiana esas uzata en Zanzibar.

La maxim populala sporto di lando esas futbalo, malgre lando nulatempe partoprenis en Mondala Kupo di Futbalo. En muziko, la maxim populala stili esas lokala hip hop (konocata kom "bongo flava", kantata en swahili-linguo), rumba e reggae. En literaturo la precipua nomi esas Godfrey Mwakikagile, Mohamed Said, Abdulrazak Gurnah, profesoro Julius Nyang'oro, ed altra.

Extera ligili

• Guvernerio di Tanzania, en Angliana
• Parlamento di Tanzania, en Angliana linguo