Nord-Korea: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
m r2.7.2) (Roboto: Ŝanĝanta diq:Korya Zımey al diq:Koryaya Zımey
Addbot (diskutez | kontributadi)
m Bot: Migrating 176 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q423 (translate me)
Lineo 93: Lineo 93:
[[Kategorio:Nord-Korea| ]]
[[Kategorio:Nord-Korea| ]]


[[ace:Korèa Utara]]
[[af:Noord-Korea]]
[[als:Nordkorea]]
[[am:ሰሜን ኮርያ]]
[[an:Coreya d'o Norte]]
[[ang:Norþcorēa]]
[[ar:كوريا الشمالية]]
[[arz:كوريا الشماليه]]
[[ast:Corea del Norte]]
[[az:Koreya Xalq Demokratik Respublikası]]
[[bar:Nordkorea]]
[[bat-smg:Šiaurės Kuoriejė]]
[[bcl:North Korea]]
[[be:Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка]]
[[be-x-old:Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка]]
[[bg:Северна Корея]]
[[bn:উত্তর কোরিয়া]]
[[bo:བྱང་ཀོ་རི་ཡ།]]
[[bpy:ঔয়াং কোরিয়া]]
[[br:Republik Poblel ha Demokratel Korea]]
[[bs:Sjeverna Koreja]]
[[bug:Korea Utara]]
[[bxr:Хойто Солонгос]]
[[ca:Corea del Nord]]
[[cbk-zam:Corea del Norte]]
[[ceb:Amihanang Korea]]
[[ckb:کۆریای باکوور]]
[[crh:Şimaliy Koreya]]
[[cs:Severní Korea]]
[[csb:Kòrejańskô Lëdowò-Demokratnô Repùblika]]
[[cy:Gogledd Corea]]
[[da:Nordkorea]]
[[de:Nordkorea]]
[[diq:Koryaya Zımey]]
[[dsb:Pódpołnocna Koreja]]
[[dv:އުތުރު ކޮރެއާ]]
[[dz:བྱང་ཀོ་རི་ཡ་]]
[[ee:North Korea]]
[[el:Βόρεια Κορέα]]
[[en:North Korea]]
[[eo:Nord-Koreio]]
[[es:Corea del Norte]]
[[et:Põhja-Korea]]
[[eu:Ipar Korea]]
[[ext:Corea el Norti]]
[[fa:کره شمالی]]
[[fi:Korean demokraattinen kansantasavalta]]
[[fiu-vro:Põh'a-Korea]]
[[fo:Norðurkorea]]
[[fr:Corée du Nord]]
[[frp:Corê du Nord]]
[[fy:Noard-Korea]]
[[ga:An Chóiré Thuaidh]]
[[gag:Poyraz Koreya]]
[[gan:朝鮮民主主義人民共和國]]
[[gd:Coirèa a Tuath]]
[[gl:Corea do Norte - 조선]]
[[gu:ઉત્તર કોરિયા]]
[[gv:Yn Chorea Twoaie]]
[[hak:Tsêu-siên Mìn-tsú Tsú-ngi Ngìn-mìn Khiung-fò-koet]]
[[haw:Kōlea ʻĀkau]]
[[he:קוריאה הצפונית]]
[[hi:उत्तर कोरिया]]
[[hif:North Korea]]
[[hr:Sjeverna Koreja]]
[[hsb:Sewjerna Koreja]]
[[ht:Kore dinò]]
[[hu:Észak-Korea]]
[[hy:Կորեայի Ժողովրդա-Դեմոկրատական Հանրապետություն]]
[[ia:Corea del Nord]]
[[id:Korea Utara]]
[[ie:Nord-Korea]]
[[ilo:Amianan a Korea]]
[[is:Norður-Kórea]]
[[it:Corea del Nord]]
[[ja:朝鮮民主主義人民共和国]]
[[jbo:berti zei .dcosyn]]
[[jv:Koréa Lor]]
[[ka:კორეის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა]]
[[kbd:КӀэрей Джылэр Демократ Республикэ]]
[[kk:Корей Халық Демократиялық Республикасы]]
[[kl:Korea Avannarleq]]
[[km:កូរ៉េខាងជើង]]
[[kn:ಉತ್ತರ ಕೊರಿಯಾ]]
[[ko:조선민주주의인민공화국]]
[[krc:Корей Халкъ-Демократ Республика]]
[[ksh:Nordkorea]]
[[ku:Korêya Bakur]]
[[kv:Корея Войтыр Демократия Республика]]
[[kw:Korea Gledh]]
[[la:Respublica Popularis Democratica Coreana]]
[[lad:Korea del Nord]]
[[lb:Demokratesch Volleksrepublik Korea]]
[[lez:Кореядин Халкьдинни-Демократиядин Республика]]
[[li:Noord-Korea]]
[[lmo:Corea del Nòrd]]
[[ln:Kore ya Nola]]
[[lt:Šiaurės Korėja]]
[[lv:Ziemeļkoreja]]
[[mg:Korea Avaratra]]
[[mi:Kōrea-ki-te-raki]]
[[mk:Демократска Народна Република Кореја]]
[[ml:ഉത്തര കൊറിയ]]
[[mn:Умард Солонгос]]
[[mr:उत्तर कोरिया]]
[[ms:Korea Utara]]
[[my:ကိုရီးယား ဒီမိုကရက်တစ် ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ]]
[[na:Ripubrikit Engame Korea]]
[[nah:Corea Mictlāmpa]]
[[nap:Corea d%27%27o Nord]]
[[nap:Corea d%27%27o Nord]]
[[nds:Noordkorea]]
[[ne:उत्तर कोरिया]]
[[nl:Noord-Korea]]
[[nn:Nord-Korea]]
[[no:Nord-Korea]]
[[nov:Nord Korea]]
[[nv:Kolíya Bikéyah Náhookǫsjí Siʼánígíí]]
[[oc:Corèa del Nòrd]]
[[or:ପୂର୍ବ କୋରିଆ]]
[[os:Корейы Адæмон Демократон Республикæ]]
[[pam:Pangulung Korea]]
[[pap:Nort Korea]]
[[pih:North Koriya]]
[[pl:Korea Północna]]
[[pms:Coréa dël Nòrd]]
[[pnb:اتلا کوریا]]
[[ps:شمالي کوريا]]
[[pt:Coreia do Norte]]
[[qu:Chusun Runakapaq Runallaqta Republika]]
[[ro:Coreea de Nord]]
[[ru:Корейская Народно-Демократическая Республика]]
[[rw:Koreya y’Amajyaruguru]]
[[sa:उत्तर कोरिया]]
[[sah:Хоту Кэриэйэ]]
[[scn:Corea dû Nord]]
[[sco:North Korea]]
[[se:Davvi-Korea]]
[[sh:Demokratska Narodna Republika Koreja]]
[[simple:North Korea]]
[[sk:Kórejská ľudovodemokratická republika]]
[[sl:Severna Koreja]]
[[so:Waqooyiga Kuuriya]]
[[sq:Koreja e Veriut]]
[[sr:Северна Кореја]]
[[ss:IKhoriya leseNyakatfo]]
[[su:Koréa Kalér]]
[[sv:Nordkorea]]
[[sw:Korea Kaskazini]]
[[szl:Půłnocno Koryjo]]
[[ta:வடகொரியா]]
[[te:ఉత్తర కొరియా]]
[[tg:Куриёи Шимолӣ]]
[[th:ประเทศเกาหลีเหนือ]]
[[tk:Demirgazyk Koreýa]]
[[tl:Hilagang Korea]]
[[tpi:Not Koria]]
[[tr:Kuzey Kore]]
[[tt:Корея Халык Демократик Җөмһүрияте]]
[[udm:Корея Калык-Демократи Республика]]
[[ug:شىمالىي چاۋشيەن]]
[[uk:Корейська Народно-Демократична Республіка]]
[[ur:شمالی کوریا]]
[[uz:Koreya Xalq Demokratik Respublikasi]]
[[vec:Corea del Nord]]
[[vi:Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên]]
[[vo:Nolüda-Koreyän]]
[[war:Amihanan nga Korea]]
[[wo:Kore gu Bëj-gànnaar]]
[[wuu:朝鲜民主主义人民共和国]]
[[xal:Солңһудин Улс Орн]]
[[xmf:ოორუე კორეა]]
[[yi:צפון קארעע]]
[[yo:Kòréà Àríwá]]
[[zh:朝鲜民主主义人民共和国]]
[[zh-classical:朝鮮民主主義人民共和國]]
[[zh-min-nan:Tiâu-sián]]
[[zh-yue:朝鮮民主主義人民共和國]]

Versiono ye 22:42, 8 mar. 2013

Nord-Korea
조선민주주의인민공화국
Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk
Standardo di Nord-Korea Blazono di Nord-Korea
Nacionala himno:
Aegukka
Urbi:
Chefurbo: Pyongyang
Precipua urbo: Pyongyang
Lingui:
Oficala lingui: Koreana
Tipo: Republiko
· Chefo di Stato: Kim Jong-un
· Chefa ministro: Choe Yong-rim
Surfaco: (98ma maxim granda)
· Totala: 120 540 km²
· Aquo: 4,87 %
Plusa informi:
Valuto: Nord-Koreana won
Veho-latero: dextre
ISO: KP
PRK
408
Reto-domeno: .kp*
Precipua religio: Ateismo 55%. Budismo, kungfuceismo, kristanismo (minoritato). Lando esas ateista stato.


Nord-Korea esas lando formita da norda parto di dividita Korea. Lua vicina landi esas:

En esto jacas Maro di Japonia ed en westo jacas Bayo di Korea.

Bazala fakti pri Nord-Korea.

Historio

 Precipua artiklo: Historio di Nord -Korea

Homi ja habitis la regiono di Nord-Korea dum paleolitiko. Ye 2333 aK Gojoseon rejio esis fondita sur la rivo di Liao fluvio[2]. Cirkum la yaro 108 ta rejio desaparis e krulis en mikra stati. Dum la sequanta yari, tre rejii (Goguryeo, Silla, e Baekje) konquestis l'altra sucedanta stati ed expansis vers Mandjuria.

La rejio di Silla desaparis e krulis en mikra stati dum la 9ma yarcento. Ye 918 aparis Goryeo dinastio, qua guvernis tota Koreana peninsulo til 1392, kande esis sucedita da Joseon dinastio, suvereni di Korea til 1897.

Ye 1897 Gojong kronigis su imperiestro di Korea. Korea kom nedependanta imperio lastis til 1910, ma ye 1905 Japonia transformis lando en lua protektorato. Ye 1910 ol esis formale anexita. Ye 1919 esis formita provizora guverno di Korea en exilo, qua lastis til 1948.

Ye 9 di decembro 1941 dum la duesma mondomilito, provizora guverno di Korea deklaris milito kontre Japoniana okupeso. Dum ta epoko, multa ekonomiala rekursi di Korea esis uzita da Japoniani[3]. Pos la milito Usa prenis la suda parto e Soviet-Uniono la norda parto di Korea. Ye 1948 amba Korea proklamis su nedependanta.

Ye 1950 komencis la milito en Koreala peninsulo. La sangoza milito duris til 1953, ma til nun la pacala pakto ne esas subskribita. Oficale la milito esas haltigita nur per l'armistico. Kim Il Sung divenis la chefo di Nord-Korea e pokope il kreis persono-kulto por ipsa.

Kim Il Sung mortis ye 1994. Lia sucedanto esis lia filiulo, Kim Jong-il, qua guvernis til lua morto ye 17 di decembro 2011. Dum guverno di lasta, okuris famino en Nord-Korea qua lastis de 1995 til 1998. On kalkulas ke de 900 000 til 3.5 milioni di personi mortis da famino dum ta periodo[4]. Ye 9 di oktobro 2006 Nord-Korea probis sucesoze lua unesma atom-bombo. Sismologiala instituti en Usa e Japonia detektis ter-tremo kun forteso 4.3 en Richter-skalo, qua kolacionis la posibleso di ta testo. Nord-Korea probis altra atom-bombo, lua lasta, ye 25 di mayo 2009.

Ye 17 di decembro 2011 Kim Jong-il mortis. Lia sucedanto esas lia filiulo, Kim Jong-un.

Politiko

Arkivo:Dprk pyongyang cinema studio kim sculpture 05.jpg
Skulto en homajo a Kim Il-sung.

L'ideologio dil stato nomesas Yuche-ideo. Ol repozas a marxismo-leninismo e kungfuceismo. L'ideo emfazas l'autarka ekonomio di la stato, omnalaterala sendependeso, forca chefeso e diciplino.

Nord-Korea esas diktatorale governita. La chefo di stato esas Kim Jong-un, indikita da Kim Jong-il ante sua morto. Dum lua regno Nord-Korea izoleskis plu force. Lua konstituco esis aprobita ye 1972 e sufris emendi ye 1992 ed ye 1998. Lua unesma artiklo deklaras ke Nord-Korea esas nedependanta socialista stato, qua reprezentas "l'interesi di tota Koreana populo".

La parlamento di Nord-Korea (Supra Asemblajo di la Populo) havas 687 membri, elektita por 5-yari. Generale, l'asemblajo riunigas du foyi dum yaro, dum poka dii. L'asemblajo generale selektas, kompromisas sur o ratifikas politikala temi prezentita da tre oficala partisi: la Partiso di Laboristi di Korea (PLK, komunista), la Sociala Demokratiala Partiso di Korea, e la Chongu Partiso, malgre la precipua partiso esas la PLK.

Geografio

Mapo di Nord-korea kun lua precipua urbi e stradi.

Nord-Korea havas 1416 km di frontieri kun Populala Republiko di Chinia en nordo, 19 km kun Rusia en nord-esto, e 238 km kun Sud-Korea en sudo alonge ne-militarigata zono.

La maxim alta regioni di lando jacas cirkum la frontiero kun Chinia. La maxim alta monto esas Baekdu, kun 2744 metri di altitudo en ta regiono.

La klimato di lando esas dolca. Pluvi esas intensa dum somero. L'averajala temperaturi en Pyongyang varias de -3 °C til -13 °C en januaro (vintro), e de 20 °C til 29 °C en agosto (somero).

La maxim extensa fluvio esas Amok, kun 790 km, di qua 678 km esas navigebla.

Ekonomio

 Precipua artiklo: Ekonomio di Nord-Korea

La maxim importanta exportacuri: minerali (magnezo, fero e karbo), metala produkturi, armi, militala garnituri, stofi, pesko-produkturi.

Demografio

L'expektita vivo-duro:

  • di viri: 68 yari
  • di mulieri: 74 yari

Kulturo

Nord-Korea dividas lua tradicionala kulturo kun Sud-Korea, ma nun-tempala kulturo pos 1945 en la du landi esas diferanta. Literaturo e arto en Nord-Korea esas kontrolata da lua guverno.

Ye 2004 Unioninta Nacioni deklaris la komplexo di tombi en Goguryeo kulturala patrimonio di homala speco.

Nord-Korea oficale esas ateista stato, ma populo praktikas budismo, kungfuceismo, Kristanismo.

Referi

Commons
Commons
Commons havas kontenajo relatante a: