Gruzia: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo

← Plu anciena versiono Plu recenta versiono →

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita

Lineo-formo

Versiono ye 11:56, 16 jan. 2014

La korekta nomo di lando esas Gruzia. Georgia la nomo di un Usana stato. (videz Georgia (Usa))

Gruzia
საქართველოს რესპუბლიკა Sakartvelos Respublika

Standardo di Gruzia	Blazono di Gruzia
Nacionala himno:
Tavisupleba

Urbi:
Chefurbo:	Tbilisi
Precipua urbo:	Tbilisi
Lingui:
Oficala lingui:	Gruziana
Guvernerio:
Tipo:	Republiko
· prezidanto:	Mikhail Saakashvili
Surfaco: (120^ma maxim granda)
· Totala:	69.700 km²
· Aquo:	Neglijebla %
Plusa informi:
Valuto:	Lari
Veho-latero:	dextre
ISO:	`GE`
	`GEO`
	`268`
Reto-domeno:	.ge, .გე
Precipua religio:	ortodoxa kristanismo, 83%

Gruzia (en Gruziana საქართველო sak’art’velo) esas lando qua jacas en suda parto di Kaukazo-montaro en estala rivo di Nigra maro, inter Azia ed Europa. Lua vicina landi esas Rusia en nordo, Turkia ed Armenia en sudo, e Azerbaijan en sud-esto.

Bazala fakti pri Gruzia.

Historio

Precipua artiklo: Historio di Gruzia

Homo habitas kontinue la regiono di nuna Gruzia de la petr-epoko. La regiono esis okupita da Greki e pose da Persiani. Nuna chefurbo, Tbilisi, esis fondita en 380 aK.

Mapo di la regiono di Kaukazo, kun le stati di Kolchido ed Iberia.

Romani konquestis la regiono komplete en 66 aK, e lua dominacajo lastis preske 400 yari. Li introduktis kristanismo dum la 4ma yarcento, e rejulo Mirvan 3ma di Iberia deklaris lu l'oficala religio di lando en 327. Ta akto proximigis Iberia e la Bizancana Imperio.

Arabi okupis Tbilisi en 645, ma Gruziani konservis granda autonomeso sub l'Araba rejio^[1]. Dum la komenco di la 12ma yarcento rejulo Davit 4ma di Gruzia lente ekpulsis Seljuka turki de la regiono, ma ye 1292 Mongoli okupis la regiono, til 1310.

En 1783 Gruzia esis okupita da Rusian imperio signatis Georgievsk-kontrato en ke Rusia defendus la mikra rejio di Kartli-Kakheti, restajo di anciena rejii di Gruzia. Malgre ta, Rusia ne defendis Kartli-Kakheti kande Turkiani e Persiani atakis Tbilisi ye 1875 e nove ye 1795.

Ye la 22ma di decembro 1800 caro Pavel 1ma di Rusia anexis la rejio di Kartli-Kakheti a Rusian imperio, e konfirmis l'anexo da dekreto ye la 8 di januaro 1801^[2]. Gruziana nobeleso ne aceptis la dekreto til 1802.

De 1803 til 1878 kom konsequo di diversa militi kontre Otomani e Persiani, Gruziana teritorio kreskis. Abkhazia, por exemplo, esis okupita komplete en 1864. Dum Rusiana Revoluciono komencis movemento di nedependeso ma en februaro 1921 la Sovieta Reda Armeo okupis la lando e retrodonis la teritorio a Turkia.

Gruzia divenis nove nedependanta pos falo di Sovietia, ye la 9ma di aprilo 1991. Ye la 26ma di mayo sam yaro, Zviad Gamsakhurdia esis elektita prezidanto. Gamsakhurdia pariis pri Gruziana nacionalismo, e deklaris ke Abkhazia e Sud-Osetia sejornus sub Gruzian autoritato.

De 22 di decembro 1991 til 6 di januaro 1992 okuris sangoza stato-stroko ke ekpulsis Gamsakhurdia de povo. On komencis interna milito ke lastis til 1995. Ye 1992 Eduard Shevardnadze retroiris a Gruzia ed unionis su a la chefi di revolto, Kitovani e Ioseliani, ed organizis triumviraro, nomizita "Konsilantaro di Stato" por guvernar lando. En 1995 Shevardnadze esis oficale elektita prezidanto di lando.

En 2008 okuris milito kontre la nedependeso di Sud-Osetia. Rusia agnoskis la nedependeso di Sud-Osetia e di Abkhazia e sendis trupi por defendar Sud-Osetiana teritorio.

Politiko

Autonomio en Gruzia

Adjaria (en sud-westo apud Nigra maro)

Abkhazia (en nord-westo apud Nigra maro)
- Surfaco: 8 400 km²
- Chefurbo: Sukhumi
- Habitanti:
  - 45 % Gruziani
  - 17 % (etnikale) Abkhaziani
  - 14 % Armeniani
  - 12 % Rusi
  - 6 % Greki.

Sud-Osetia

Autonomio di Abkhazia proklamis su nedependanta ye 1992, ma nula stato agnoskabis la nedependanteso. Nur Rusia havas bona relati kun Abkhazia. La regiono di Sud-Osetia, en Kaukazo montaro (nordo di lando), deklaris su nedependanta de Gruzia ye la 28ma di novembro 1991 (Nord-Osetia esas parto di Rusia).

En agosto 2008 Gruzia probis nesucesoze retrokonquestar Sud-Osetia kun forco, pro quo Rusia helpis Sud-Osetia.

Geografio

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Gruzia

Pekunio:Gruziana lari (vice Rusa rublo). 1 lari = 100 tetri.
Exportaco-produkti: citruso-frukti, teo, vino.
Fluido-konduktilo per petrolo e balde fervoyo inter Kaspia maro e Turkia.

Demografio

Habitanti: 4.934.413(2004)
Lojanto-denseso: 78 km²
Chefa lingui:
- Gruziana (Kartveli) 83 %
- Azeriana 6,5 %
- Armeniana 5,6%

Religio: Ortodoxismo (83%)
Postulata vivo-duro: 61 yari (di viri), 68 yari (di mulieri)

La maxim granda urbo esas Tbilisi, la chefurbo. Altra granda urbi esas Kutaisi, Batumi, Rustavi e Sokhumi.

Kulturo

Lekto-saveso: 99 %.
Propralinguala nomo: Sakartvelo

Cetera aferi

Referi

↑ "Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, marto 1994
↑ Gvosdev, Nikolas K.: Imperial policies and perspectives towards Georgia: 1760-1819, Macmillan, Basingstoke 2000

Shablono:Link FA Shablono:Link FA

[1] "Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, marto 1994

[2] Gvosdev, Nikolas K.: Imperial policies and perspectives towards Georgia: 1760-1819, Macmillan, Basingstoke 2000

[1]

[2]

@@ Lineo 1: / Lineo 1: @@
 La korekta nomo di lando esas '''Gruzia'''. ''[[Georgia]] la nomo di un [[Usa]]na stato. (videz [[Georgia (Usa)]])''
-{{Landi|
+{{Landi
 | Nomo   = Gruzia
 | Lokala_nomo   = საქართველოს რესპუბლიკა<br />Sakartvelos Respublika
@@ Lineo 11: / Lineo 11: @@
 | Oficala_lingui   =  [[Gruziana linguo|Gruziana]]
 | Guvernerio   = [[Republiko]]
-| Nomo_listo_chefo_stato         = Listo di prezidisti di Gruzia
+| Nomo_listo_chefo_stato         = Listo di prezidanti di Gruzia
-| Titulo_chefo_stato             = Prezidisto
+| Titulo_chefo_stato             = prezidanto
 | Chefo_di_stato                 = [[Mikhail Saakashvili]]
-| Nomo_listo_chefo_guverno   = Listo di chefa ministri di Gruzia
+| Nomo_listo_chefo_guvernerio   = Listo di chefministri di Gruzia
-| Titulo_chefo_guverno       = Chefa ministro
+| Titulo_chefo_guvernerio       = chefministro
-| chefo_guverno              = [[Nikoloz Gilauri]]
+| chefo_guvernerio              = [[Nikoloz Gilauri]]
 | Surfaco   = 69.700
 | Rango_surfaco   = 120
@@ Lineo 34: / Lineo 34: @@
 === Historio ===
 {{PA|Historio di Gruzia}}
-Homo habitas kontinue la regiono di nuna Gruzia pos [[petr-epoko]]. La regiono esis okupita sucedante da [[Anciena Grekia|Greki]], [[Persa imperio|Persiani]] e [[Romana imperio|Romani]]. Nuna chefurbo, Tbilisi, esis fondita ye [[380 aK]].
+Homo habitas kontinue la regiono di nuna Gruzia de la [[petr-epoko]]. La regiono esis okupita da [[Anciena Grekia|Greki]] e pose da [[Persian imperio|Persiani]]. Nuna chefurbo, Tbilisi, esis fondita en [[380 aK]].
 [[Arkivo:Earlycaucasus655.jpg|thumb|left|200px|Mapo di la regiono di [[Kaukazo]], kun le stati di [[Kolchido]] ed Iberia.]]
-Romani introduktis [[kristanismo]] dum [[4ma yarcento]], e rejulo [[Mirvan 3ma di Iberia]] deklaris lu l'oficala religio di lando ye [[327]]. Ta akto proximigis Iberia e la [[Bizantina Imperio]].
+[[Roman imperio|Romani]] konquestis la regiono komplete en 66 aK, e lua dominacajo lastis preske 400 yari. Li introduktis [[kristanismo]] dum la [[4ma yarcento]], e rejulo [[Mirvan 3ma di Iberia]] deklaris lu l'oficala religio di lando en [[327]]. Ta akto proximigis Iberia e la [[Bizancana Imperio]].
-[[Arabia|Arabi]] okupis Tbilisi ye [[645]], ma Gruziani konservis granda autonomeso sub l'Araba rejio<ref>"Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, marto 1994</ref>. Dum la komenco di [[12ma yarcento]] rejulo [[Davit 4ma di Gruzia]] lente ekpulsis [[Seljuk-imperio|Seljuka turki]] de la regiono, ma ye [[1292]] [[Mongolia|Mongoli]] okupis la regiono, til [[1310]].
+[[Arabia|Arabi]] okupis Tbilisi en [[645]], ma Gruziani konservis granda autonomeso sub l'Araba rejio<ref>"Christianity and the Georgian Empire" (early history) Library of Congress, marto 1994</ref>. Dum la komenco di la [[12ma yarcento]] rejulo [[Davit 4ma di Gruzia]] lente ekpulsis [[Seljuk-imperio|Seljuka turki]] de la regiono, ma ye [[1292]] [[Mongolia|Mongoli]] okupis la regiono, til [[1310]].
-Ye [[1783]] Gruzia esis okupita da [[Rusiana Imperio]] signatis [[Georgievsk-kontrakto]] en ke [[Rusiana Imperio|Rusia]] defendus la mikra rejio di Kartli-Kakheti, restajo di anciena rejii di Gruzia. Malgre ta, Rusia ne defendis Kartli-Kakheti kande [[Otoman imperio|Turkiani]] e Persiani atakis Tbilisi ye [[1875]] e nove ye [[1795]].
+En [[1783]] Gruzia esis okupita da [[Rusian imperio]] signatis [[Georgievsk-kontrato]] en ke [[Rusian imperio|Rusia]] defendus la mikra rejio di Kartli-Kakheti, restajo di anciena rejii di Gruzia. Malgre ta, Rusia ne defendis Kartli-Kakheti kande [[Otoman imperio|Turkiani]] e Persiani atakis Tbilisi ye [[1875]] e nove ye [[1795]].
-Ye [[22 di decembro]] [[1800]] caro [[Pavel 1ma di Rusia]] anexis la rejio di Kartli-Kakheti a Rusiana imperio, e konfirmis l'anexo da dekreto ye [[8 di januaro]] [[1801]]<ref>Gvosdev, Nikolas K.: ''Imperial policies and perspectives towards Georgia: 1760-1819'', Macmillan, Basingstoke 2000</ref>. Gruziana nobeleso ne aceptis la dekreto til [[1802]].
+Ye la [[22ma di decembro]] [[1800]] caro [[Pavel 1ma di Rusia]] anexis la rejio di Kartli-Kakheti a Rusian imperio, e konfirmis l'anexo da dekreto ye la [[8 di januaro]] [[1801]]<ref>Gvosdev, Nikolas K.: ''Imperial policies and perspectives towards Georgia: 1760-1819'', Macmillan, Basingstoke 2000</ref>. Gruziana nobeleso ne aceptis la dekreto til [[1802]].
-De [[1803]] til [[1878]] kom konsequo di diversa militi kontre [[Otoman imperio|Otomani]] e [[Persa imperio|Persiani]], Gruziana teritorio kreskis. [[Abkhazia]], por exemplo, esis okupita komplete ye [[1864]]. Dum [[Rusiana Revoluciono]] komencis movemento di nedependeso ma ye februaro [[1921]] la Sovieta [[Reda Armeo]] okupis la lando e retrodonis la teritorio a Turkia.
+De [[1803]] til [[1878]] kom konsequo di diversa militi kontre [[Otoman imperio|Otomani]] e [[Persa imperio|Persiani]], Gruziana teritorio kreskis. [[Abkhazia]], por exemplo, esis okupita komplete en [[1864]]. Dum [[Rusiana Revoluciono]] komencis movemento di nedependeso ma en februaro [[1921]] la Sovieta [[Reda Armeo]] okupis la lando e retrodonis la teritorio a Turkia.
-Gruzia divenis nove nedependanta pos falo di [[Soviet-Uniono]], ye [[9 di aprilo]] [[1991]]. Ye [[26 di mayo]] sam yaro, [[Zviad Gamsakhurdia]] esis elektita prezidisto. Gamsakhurdia pariis pri Gruziana nacionalismo, e deklaris ke [[Abkhazia]] e [[Sud-Osetia]] sejornus sub Gruziana autoritato.
+Gruzia divenis nove nedependanta pos falo di [[Sovietia]], ye la [[9ma di aprilo]] [[1991]]. Ye la [[26ma di mayo]] sam yaro, [[Zviad Gamsakhurdia]] esis elektita prezidanto. Gamsakhurdia pariis pri Gruziana nacionalismo, e deklaris ke [[Abkhazia]] e [[Sud-Osetia]] sejornus sub Gruzian autoritato.
-De [[22 di decembro]] [[1991]] til [[6 di januaro]] [[1992]] okuris sangoza [[stato-stroko]] ke ekpulsis Gamsakhurdia de povo. On komencis [[interna milito]] ke lastis til [[1995]]. Ye [[1992]] [[Eduard Shevardnadze]] retroiris a Gruzia ed unionis su a la chefi di revolto, Kitovani e Ioseliani, ed organizis triumviraro, nomizita "Konsilantaro di Stato" por guvernar lando. Ye [[1995]] Shevardnadze esis oficale elektita prezidisto di lando.
+De [[22 di decembro]] [[1991]] til [[6 di januaro]] [[1992]] okuris sangoza [[stato-stroko]] ke ekpulsis Gamsakhurdia de povo. On komencis [[interna milito]] ke lastis til [[1995]]. Ye [[1992]] [[Eduard Shevardnadze]] retroiris a Gruzia ed unionis su a la chefi di revolto, Kitovani e Ioseliani, ed organizis triumviraro, nomizita "Konsilantaro di Stato" por guvernar lando. En [[1995]] Shevardnadze esis oficale elektita prezidanto di lando.
-Ye [[2008]] okuris milito kontre la nedependeso di [[Sud-Osetia]]. [[Rusia]] agnoskis la nedependeso di Sud-Osetia e di [[Abkhazia]] e sendis trupi por defendar Sud-Osetiana teritorio.
+En [[2008]] okuris milito kontre la nedependeso di [[Sud-Osetia]]. [[Rusia]] agnoskis la nedependeso di Sud-Osetia e di [[Abkhazia]] e sendis trupi por defendar Sud-Osetiana teritorio.
 === Politiko ===
@@ Lineo 58: / Lineo 59: @@
 * [[Adjaria]] (en sud-westo apud Nigra maro)
-* [[Abkhazia]] (en nord-westo apud Nigra maro)
+* [[Abkhazia]] (en nord-westo apud [[Nigra maro]])
 ** Surfaco: 8 400 km²
 ** Chefurbo: [[Sukhumi]]
@@ Lineo 70: / Lineo 71: @@
 * [[Sud-Osetia]]
-Autonomio di '''Abkhazia''' proklamis su nedependanta ye [[1992]], ma nula stato agnoskabis la nedependanteso. Nur Rusia havas bona relati kun Abkhazia. La regiono di [[Sud-Osetia]], en [[Kaukazo]] montaro (nordo di lando), deklaris su nedependanta de Gruzia ye [[28 di novembro]] [[1991]] ([[Nord-Osetia]] esas parto di [[Rusia]]).
+Autonomio di '''Abkhazia''' proklamis su nedependanta ye [[1992]], ma nula stato agnoskabis la nedependanteso. Nur Rusia havas bona relati kun Abkhazia. La regiono di [[Sud-Osetia]], en [[Kaukazo]] montaro (nordo di lando), deklaris su nedependanta de Gruzia ye la [[28ma di novembro]] [[1991]] ([[Nord-Osetia]] esas parto di [[Rusia]]).
-Ye la agosto [[2008]] Gruzia probis nesucesoze retrokonquestar [[Sud-Osetia]] kun forco, pro quo [[Rusia]] helpis [[Sud-Osetia]].
+En agosto [[2008]] Gruzia probis nesucesoze retrokonquestar [[Sud-Osetia]] kun forco, pro quo [[Rusia]] helpis [[Sud-Osetia]].
 === Geografio ===