Angla linguo: Diferi inter la revizi
m Removing Link FA template (handled by wikidata) - The interwiki article is not featured |
kelka korektigi |
||
Lineo 1: | Lineo 1: | ||
{{revizo}} |
|||
{{Linguo |
{{Linguo |
||
|Nomo_en_Ido = Angliana linguo |
|Nomo_en_Ido = Angliana linguo |
||
|Nomo_linguo = English |
|Nomo_linguo = English |
||
Lineo 15: | Lineo 16: | ||
|Videz_anke = |
|Videz_anke = |
||
}} |
}} |
||
L''''Angliana''' (''English'', pronuncata /ˈɪŋɡlɪʃ/) esas la linguo qua originas de la lando di [[Anglia]]. L'Angliana esas oficala en 73 landi, ed un di la maxim parolata lingui di la mondo. |
L''''Angliana''' (''English'', pronuncata /ˈɪŋɡlɪʃ/) esas la linguo qua originas de la lando di [[Anglia]]. L'Angliana esas oficala en 73 landi, ed esas un di la maxim parolata lingui di la mondo. |
||
Esas forte |
Esas forte uzata kom internaciona linguo en [[komerco]] inter nacioni, en komunikaji, [[aviono|aviacado]], en Interreto, ed en multa internaciona organismi. |
||
Historie, l'Angliana originis |
Historie, l'Angliana originis de la fuziono di lingui e dialekti nune nomizita ancien Angla linguo, qua adportesis a l'estala rivo di Britania da Germana koloniigo, dum la 5ma yarcento. Granda nombro di vorti konstruktesis sur latina radiki, pro ol esis la linguo di [[katolik eklezio]] e di intelektal Europana vivo dum yarcenti. Angliana linguo anke influesis dal antiqua Nordala linguo pro la [[Vikingo|Vikinga]] invadi di Britania dum la 8ma e 9ma yarcenti. |
||
Normanda konquesto di Anglia en la 11ma yarcento adportis multa pruntaji de Normanda e la chanji en vortaro donacis ad ol latinida mieno a lo que lore esis Mez-Angla. La displaso dil vokali qua komencis en la sdo di Anglio en la 15ma yarcento esas la komenco dil modern Angliana. |
|||
== Historio == |
== Historio == |
||
L'Angliana esas probable la triesma linguo dil mondo en |
L'Angliana esas probable la triesma linguo dil mondo en nombro di parolanti qui havas lo kam matrala linguo (inter 300 e 400 milioni di personi), e la triesma la plu parolata, pos la chiniana se on anke kontas qui havas lo kam duesma linguo (200 milioni di personi). |
||
L'Angliana, kam Anglio extensis lua linguo tra la mondo ( |
L'Angliana, kam Anglio extensis lua linguo tra la mondo (Britanian imperio), e kam Usa divenis la pli granda ekonomiala e militala potenco, divenis la lingua di internaciona komunikado hodie. |
||
Quankam l'existo di altra internaciona lingui e di lingui quale Ido o Esperanto qui serchas l'uzado di plu neutrala linguo, l'Angliana nune esas la precipua linguo di internaciona komunikado. To esas pro dominanta "civilizado" ne adoptas altra linguo e ol impozis lua; ta esas la kauzo pro qua en multa landi di Europa parolesas latinida lingui, char lu esis la linguo dil Roman imperio. |
|||
Prezente ol existas propozi por la neutraleso en l'uzado di helpolinguo; quankam, ek l'ekonomiala vidpunto oni perdus granda quantesi di arjento pro pagar dum la proceso di docado-lernado; ta esas, exemple, la preci dil libri, de plus l'exameni di certifiko ke on devas rinovigi singla certa tempo. To esas la kauzo dil repulso a adoptar un internaciona linguo diferanta di l'Angliana da qui obtenas profito di ta negocio. |
Prezente ol existas propozi por la neutraleso en l'uzado di helpolinguo; quankam, ek l'ekonomiala vidpunto oni perdus granda quantesi di arjento pro pagar dum la proceso di docado-lernado; ta esas, exemple, la preci dil libri, de plus l'exameni di certifiko ke on devas rinovigi singla certa tempo. To esas la kauzo dil repulso a adoptar un internaciona linguo diferanta di l'Angliana da qui obtenas profito di ta negocio. |
||
== Linguaro == |
== Linguaro == |
||
L'Angliana esas Indo-Europana linguo dil germana lingui. Quamkam la sociolinguistiko dil |
L'Angliana esas Indo-Europana linguo dil germana lingui. Quamkam la sociolinguistiko dil Britanian insuli ek l'invadi dil vikingi e dil normandi, ricevis grava pruntaji dil nordala germana lingui e dil franciana, e granda parto di lua lexiko esis rekreita ek latinala kultismi. La du lasta influi facas ke l'Angliana esus probable unu dil germana lingui plu atipa tam en vortaro kam en gramatiko. |
||
La viva parento plus simila a l'Angliana esas la Friziana, linguo parolata da mezmiliono di perzoni en la provinco di Frizia (Nederlando), proxime Germania e altra insuli en Norda Maro. Lua simileso esas plu klara kam on komparas l'antiqua Angliana kun l'antiqua Friziana, char la ristruktureso di l'Angliana pro la stranjera influo facis dil modern Angliana linguo notbale min simila a la Friziana kam lo esis en antiqua epoki. |
La viva parento plus simila a l'Angliana esas la Friziana, linguo parolata da mezmiliono di perzoni en la provinco di Frizia (Nederlando), proxime Germania e altra insuli en Norda Maro. Lua simileso esas plu klara kam on komparas l'antiqua Angliana kun l'antiqua Friziana, char la ristruktureso di l'Angliana pro la stranjera influo facis dil modern Angliana linguo notbale min simila a la Friziana kam lo esis en antiqua epoki. |
||
== |
== konstruktita varietati di l'Angliana == |
||
* Basic English |
* Basic English |
||
* E-Prime |
* E-Prime |
||
Lineo 48: | Lineo 49: | ||
== Statistiki == |
== Statistiki == |
||
[[Arkivo:Knowledge English EU map.png|300px|right|thumb|Savo di l'Angliana en l'[[Europana Uniono]].]] |
[[Arkivo:Knowledge English EU map.png|300px|right|thumb|Savo di l'Angliana en l'[[Europana Uniono]].]] |
||
Proxime 375 milioni di personni parolas l'Angliana kam unesma linguo. L'Angliana hodie esas probable la triesma linguo plus granda per |
Proxime 375 milioni di personni parolas l'Angliana kam unesma linguo. L'Angliana hodie esas probable la triesma linguo plus granda per nombro di parolanti kam matrala linguo, pos la mandarina e la hispaniana. Tamen, kande on kombinanta la ennaskita e la neennaskita parolanti ol esas probable la linguo plus parolata en la mondo. |
||
Evalui qua includas la parolanti kam duesma linguo varia ek 470 milioni a la biliono dependanta di kam esas mezurata. La linguistiko-instruisto David Crystal kalkulas ke la |
Evalui qua includas la parolanti kam duesma linguo varia ek 470 milioni a la biliono dependanta di kam esas mezurata. La linguistiko-instruisto David Crystal kalkulas ke la nombro di neennaskita parolanti dominaca en nombro a la ennaskita en proporciono di 3 a 1. |
||
En [[1990]] la landi kun la maxim granda nombro di inata parolanti di Angliana: |
|||
# '''223 900 000''' [[Usa]] |
# '''223 900 000''' [[Usa]] |
||
# '''60 000 000''' [[ |
# '''60 000 000''' [[Nigeria]] |
||
# '''53 300 000''' [[Britania]] |
# '''53 300 000''' [[Britania]] |
||
# '''32 000 000''' [[Filipini]] |
# '''32 000 000''' [[Filipini]] |
||
Lineo 62: | Lineo 63: | ||
# '''5 500 000''' [[Malaizia]] |
# '''5 500 000''' [[Malaizia]] |
||
# '''3 700 000''' [[Tanzania]] |
# '''3 700 000''' [[Tanzania]] |
||
# '''3 500 000''' [[ |
# '''3 500 000''' [[Sudafrika]] |
||
# '''3 300 000''' [[Irlando]] |
# '''3 300 000''' [[Irlando]] |
||
# '''3 200 000''' [[Nova-Zelando]] |
# '''3 200 000''' [[Nova-Zelando]] |
||
Lineo 70: | Lineo 71: | ||
# '''1 000 000''' [[Singapur]] |
# '''1 000 000''' [[Singapur]] |
||
== Notora skriptisti en Angliana == |
|||
== Fama autori == |
|||
{{Multicol}} |
{{Multicol}} |
||
* [[Geoffrey Chaucer]] |
* [[Geoffrey Chaucer]] |
||
Lineo 93: | Lineo 94: | ||
== Referi == |
== Referi == |
||
{{reflist}} |
|||
<references/> |
|||
== Extera ligili == |
== Extera ligili == |
Versiono ye 23:17, 20 sep. 2015
Angliana linguo | |||
---|---|---|---|
English | |||
Parolata en: | Unionita Rejio, Usa, Kanada, ed altra 70 landi | ||
Regiono: | Europa Ocidentala, Nord-Amerika, Oceania, Afrika | ||
Quanto di parolanti: | 380 milioni (1ma linguo), 600 milioni (2ma linguo) | ||
Rango: | 3 | ||
Klasifikuro: | Indo-Europana Germana Westala grupo Anglo-Friziana lingui Angliana | ||
Oficala stando | |||
Oficala linguo en: | Unionita Rejio, Kanada, Australia ed altra stati, kelka stati di Usa | ||
Regulata da: | Nulu, tamen la OED esas grava | ||
Kodexi | |||
ISO 639-1: | en | ||
ISO 639-2: | eng | ||
| |||
Videz anke: – Linguaro |
L'Angliana (English, pronuncata /ˈɪŋɡlɪʃ/) esas la linguo qua originas de la lando di Anglia. L'Angliana esas oficala en 73 landi, ed esas un di la maxim parolata lingui di la mondo.
Esas forte uzata kom internaciona linguo en komerco inter nacioni, en komunikaji, aviacado, en Interreto, ed en multa internaciona organismi.
Historie, l'Angliana originis de la fuziono di lingui e dialekti nune nomizita ancien Angla linguo, qua adportesis a l'estala rivo di Britania da Germana koloniigo, dum la 5ma yarcento. Granda nombro di vorti konstruktesis sur latina radiki, pro ol esis la linguo di katolik eklezio e di intelektal Europana vivo dum yarcenti. Angliana linguo anke influesis dal antiqua Nordala linguo pro la Vikinga invadi di Britania dum la 8ma e 9ma yarcenti.
Normanda konquesto di Anglia en la 11ma yarcento adportis multa pruntaji de Normanda e la chanji en vortaro donacis ad ol latinida mieno a lo que lore esis Mez-Angla. La displaso dil vokali qua komencis en la sdo di Anglio en la 15ma yarcento esas la komenco dil modern Angliana.
Historio
L'Angliana esas probable la triesma linguo dil mondo en nombro di parolanti qui havas lo kam matrala linguo (inter 300 e 400 milioni di personi), e la triesma la plu parolata, pos la chiniana se on anke kontas qui havas lo kam duesma linguo (200 milioni di personi).
L'Angliana, kam Anglio extensis lua linguo tra la mondo (Britanian imperio), e kam Usa divenis la pli granda ekonomiala e militala potenco, divenis la lingua di internaciona komunikado hodie.
Quankam l'existo di altra internaciona lingui e di lingui quale Ido o Esperanto qui serchas l'uzado di plu neutrala linguo, l'Angliana nune esas la precipua linguo di internaciona komunikado. To esas pro dominanta "civilizado" ne adoptas altra linguo e ol impozis lua; ta esas la kauzo pro qua en multa landi di Europa parolesas latinida lingui, char lu esis la linguo dil Roman imperio.
Prezente ol existas propozi por la neutraleso en l'uzado di helpolinguo; quankam, ek l'ekonomiala vidpunto oni perdus granda quantesi di arjento pro pagar dum la proceso di docado-lernado; ta esas, exemple, la preci dil libri, de plus l'exameni di certifiko ke on devas rinovigi singla certa tempo. To esas la kauzo dil repulso a adoptar un internaciona linguo diferanta di l'Angliana da qui obtenas profito di ta negocio.
Linguaro
L'Angliana esas Indo-Europana linguo dil germana lingui. Quamkam la sociolinguistiko dil Britanian insuli ek l'invadi dil vikingi e dil normandi, ricevis grava pruntaji dil nordala germana lingui e dil franciana, e granda parto di lua lexiko esis rekreita ek latinala kultismi. La du lasta influi facas ke l'Angliana esus probable unu dil germana lingui plu atipa tam en vortaro kam en gramatiko.
La viva parento plus simila a l'Angliana esas la Friziana, linguo parolata da mezmiliono di perzoni en la provinco di Frizia (Nederlando), proxime Germania e altra insuli en Norda Maro. Lua simileso esas plu klara kam on komparas l'antiqua Angliana kun l'antiqua Friziana, char la ristruktureso di l'Angliana pro la stranjera influo facis dil modern Angliana linguo notbale min simila a la Friziana kam lo esis en antiqua epoki.
konstruktita varietati di l'Angliana
- Basic English
- E-Prime
- Attempto Controlled English
- Special English
Dialekti
Ol esas multa dialekti di l'Angliana. En Britania la diversa dialekti devenas regionala variadi di l'anglosaxona e meza Angliana. En diversa landi esas diversa variadi dil linguo, kun gramatikala e lexikala diferenci.
Statistiki
Proxime 375 milioni di personni parolas l'Angliana kam unesma linguo. L'Angliana hodie esas probable la triesma linguo plus granda per nombro di parolanti kam matrala linguo, pos la mandarina e la hispaniana. Tamen, kande on kombinanta la ennaskita e la neennaskita parolanti ol esas probable la linguo plus parolata en la mondo.
Evalui qua includas la parolanti kam duesma linguo varia ek 470 milioni a la biliono dependanta di kam esas mezurata. La linguistiko-instruisto David Crystal kalkulas ke la nombro di neennaskita parolanti dominaca en nombro a la ennaskita en proporciono di 3 a 1.
En 1990 la landi kun la maxim granda nombro di inata parolanti di Angliana:
- 223 900 000 Usa
- 60 000 000 Nigeria
- 53 300 000 Britania
- 32 000 000 Filipini
- 21 000 000 India
- 16 000 000 Kanada
- 14 800 000 Australia
- 5 500 000 Malaizia
- 3 700 000 Tanzania
- 3 500 000 Sudafrika
- 3 300 000 Irlando
- 3 200 000 Nova-Zelando
- 2 700 000 Liberia
- 2 300 000 Jamaika
- 1 200 000 Trinidad e Tobago
- 1 000 000 Singapur
Notora skriptisti en Angliana
Usa e Britania esas du landi separata per komuna linguo[1] |
Oficala lingui di Europana Uniono | ||
---|---|---|
Angliana | Bulgariana | Chekiana | Daniana | Estoniana | Finlandana | Franciana Germaniana | Grekiana | Hispaniana | Hungariana | Irlandana | Italiana | Latviana Lituaniana | Maltana | Nederlandana | Poloniana | Portugalana | Romaniana Slovakiana | Sloveniana | Suediana | ||
Fonto: Pagino di Europana Uniono |
Referi
- ↑ The United States and Great Britain are two countries separated by a common language, frazo da George Bernard Shaw