Apicius: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Algentem (diskutez | kontributadi)
Created by translating the page "Apicius"
 
Algentem (diskutez | kontributadi)
m kat
Lineo 33: Lineo 33:
Inter 1498 (la dato di l'unesma edituro imprimita) e 1936 (la dato di tradukuro e bibliografio di Apicius da [[:en:Joseph_Dommers_Vehling|Joseph Dommers Vehling]]), existis 14 edituri di la texto Latina (plus un posible edituro apokrifta). La verko ne larje tradukesis, tamen; l'unesma tradukuro esis aden [[Italiana linguo|Italiana]], en 1852, sequanta en la 20ma yarcento per du tradukuri aden [[Germaniana linguo|Germaniana]] e [[Franciana linguo|Franciana]]. La tradukuro Franciana da Bertrand Guégan adjudikesis la 1934 Prix Langlois de la [[:en:Académie_française|Académie française]].
Inter 1498 (la dato di l'unesma edituro imprimita) e 1936 (la dato di tradukuro e bibliografio di Apicius da [[:en:Joseph_Dommers_Vehling|Joseph Dommers Vehling]]), existis 14 edituri di la texto Latina (plus un posible edituro apokrifta). La verko ne larje tradukesis, tamen; l'unesma tradukuro esis aden [[Italiana linguo|Italiana]], en 1852, sequanta en la 20ma yarcento per du tradukuri aden [[Germaniana linguo|Germaniana]] e [[Franciana linguo|Franciana]]. La tradukuro Franciana da Bertrand Guégan adjudikesis la 1934 Prix Langlois de la [[:en:Académie_française|Académie française]].


Vehling facita l'unesma tradukuro di la libro aden [[Angliana linguo|Angliana]] sub la titulo ''Cookery and Dining in Imperial Rome'' (''Koquado e dinear en Imperial' Rome''). Lo unesme editita en 1936 ed ankore imprimesas, riimprimita en 1977 da [[:en:Dover_Publications|Dover Publications]]. Lo nur havas nune historiala intereso, pro la savo pri Latina di Vehling ne omnatempe esis adequata por la desfacila tasko di tradukar, e plura plu posa e plu fidinda tradukuri existas nune.
Vehling facita l'unesma tradukuro di la libro aden [[Angliana linguo|Angliana]] sub la titulo ''Cookery and Dining in Imperial Rome'' (''Koquado e dinear en Imperial' Roma''). Lo unesme editita en 1936 ed ankore imprimesas, riimprimita en 1977 da [[:en:Dover_Publications|Dover Publications]]. Lo nur havas nune historiala intereso, pro la savo pri Latina di Vehling ne omnatempe esis adequata por la desfacila tasko di tradukar, e plura plu posa e plu fidinda tradukuri existas nune.


== Noti ==
== Noti ==
{{Reflist}}<br>
{{Reflist}}

[[Kategorio:Latina linguo]]
[[Kategorio:Anciena Roma]]

Versiono ye 10:26, 19 mar. 2016

Apicius manuskripto (c. 900 pK) en la Fulda monakeyo en Germania, quo aquiresis en 1929 da l'Akademio di medicino di New York

Apicius (od Apikio) esas Romana koquo-receptaro, ofte kredanta kompilesis ye la fino di la 4ma o la komenco di la 5ma yarcento pK e skribita en linguo ke esas multamaniere plu simila a Vulgara kam Klasika Latina.

La nomo "Apicius" longatempe asociesas kun exajere rafinita amo por manjajo, de la kustumi di frue portanto di la nomo, Marcus Gavius Apicius, Romana gastronomo ed amanto di luxo rafinanta quo vivis ultempe en l'1ma yarcento pK, dum la regno di Tiberius. Il esas kelkafoye erore asertita esar l'autoro di la libro quo pseudoepigrafe atribuesas a lu.

Apicius esas texto ke uzesar en la koqueyo. En la maxim frua edituri impriminta, ol esis maxim ofte donita la generala titulo De re coquinaria ("Ye la temo di koquo") ed atribuas a la nesavanta Caelius Apicius, inventuro bazita sur la fako ke un de la du manuskripti titulizesas kun la vorti "API CAE".[1]

Aranjuro

Apicius, De re culinaria (Lyon: Sebastianus Gryphium, 1541)

La texto aranjesas en dek libri, en aranjuro qua similesas la moderna koquolibri:[2]

  1. Epimeles — La sorgema menajisto
  2. Sarcoptes — La karno-hachilo
  3. Cepuros — La gardenisto
  4. Pandecter — Multa ingredienti
  5. Ospreon — Legumi
  6. Aeropetes — Uceli
  7. Polyteles — La gastronomo
  8. Tetrapus — La quadripedo
  9. Thalassa — La maro
  10. Halieus — La peskisto

Manjaji

La manjaji deskriptita en la libro esas utila por rikonstruktar la dietala kustumi di l'anciena mondo proxim la Mediteranea baseno. Ma la recepti direktesas por la klasi maxim richa, e kelki kontenas quo esis exotika ingredienti ye tatempe (ex., flamingo). Simpla recepto ek Apicius (8.6.2–3) sequas:[3]

  • ALITER HAEDINAM SIVE AGNINAM EXCALDATAM: mittes in caccabum copadia. cepam, coriandrum minutatim succides, teres piper, ligusticum, cuminum, liquamen, oleum, vinum. coques, exinanies in patina, amulo obligas. [Aliter haedinam sive agninam excaldatam] <agnina> a crudo trituram mortario accipere debet, caprina autem cum coquitur accipit trituram.
  • KAPROKARNO O MUTONOKARNO-STUFAJO. Pozez la peci di karno aden kasrolo. Tenue hachez onyono e koriandro, pistata pipro, levistiko, kumino, liquamen, oleo, e vino. Koquez, ekturnez aden kasrolo desprofunda, pludikigez kun frumento-amilo. Se vu pozas mutonkarno vu devas adjuntar la kontenajo di la mortero kande la karno ya ankore esas kruda, se kapro, adjuntez lu kande lu koquesas.

Edituri alternativa

Apicius, De opsoniis et condimentis (Amsterdam: J. Waesbergios), 1709. Frontispico di la duesma edituro di private imprimita versiono di Apicius di Martin Lister.

En tote diferenta manuskripto, existas anke tre abreviita epitomo titulizita Apici excerpta a Vinidario, "posho-Apicius" da "famozo" nomita Vinidarius,[4] facita tam tarda kam la Karolingian ero; transvivesas en unopla 8ma yardeka unciala manuskripto.[5] Tamen, malgre la titulo, ca libreto ne esas extrakturo del Apicius-texto ni havas nune, pro lo kontenas materio ke ne existas en la plu longa Apicius-manuskripto. Sive kelka texti ke perdesis inter la tempo la extrakturo fracesis e la tempo la manuskripti skribesis, sive nultempe existis "regulal' Apicius"-texti per la kontenajo chanjis depos tempo kande adaptesis da lektanti.

Kande manuskripti aparis, existis du frua edituri imprimita di Apicius, en Milan (1498)[6] e Venice (1500). Quar plusa edituri en la sequanta quar yardeki reflektas l'apelo di Apicius. En la longa-regulal' edituro of C. T. Schuch (Heidelberg, 1867), la redaktanto adjuntis kelka recepti de la Vinidarius manuskripto.

Inter 1498 (la dato di l'unesma edituro imprimita) e 1936 (la dato di tradukuro e bibliografio di Apicius da Joseph Dommers Vehling), existis 14 edituri di la texto Latina (plus un posible edituro apokrifta). La verko ne larje tradukesis, tamen; l'unesma tradukuro esis aden Italiana, en 1852, sequanta en la 20ma yarcento per du tradukuri aden Germaniana e Franciana. La tradukuro Franciana da Bertrand Guégan adjudikesis la 1934 Prix Langlois de la Académie française.

Vehling facita l'unesma tradukuro di la libro aden Angliana sub la titulo Cookery and Dining in Imperial Rome (Koquado e dinear en Imperial' Roma). Lo unesme editita en 1936 ed ankore imprimesas, riimprimita en 1977 da Dover Publications. Lo nur havas nune historiala intereso, pro la savo pri Latina di Vehling ne omnatempe esis adequata por la desfacila tasko di tradukar, e plura plu posa e plu fidinda tradukuri existas nune.

Noti

  1. The Roman Cookery Book, trans.
  2. The Roman Cookery Book, trans.
  3. About Vinidarius himself nothing is known; he may have been a Goth, in which case his Gothic name may have been Vinithaharjis.
  4. Apicius: A Critical Edition with an Introduction and an English Translation, ed.
  5. Under the title In re quoquinaria.
  6. http://www.academie-francaise.fr/bertrand-guegan