Tanzania: Diferi inter la revizi
mNula rezumo di redakto |
+texti, imaji, referi |
||
Lineo 19: | Lineo 19: | ||
| Rango_surfaco = 27 |
| Rango_surfaco = 27 |
||
| Surfaco_aquo = 6,2 |
| Surfaco_aquo = 6,2 |
||
| Habitanti = {{formatnum:44928923}}<ref> |
| Habitanti = {{formatnum:44928923}}<ref name="2012 census">{{cite web|url=http://www.nbs.go.tz/nbs/takwimu/census2012/Census_General_Report.zip|title=''Population Distribution by Administrative Areas'', 2012 Population and Housing Census, National Bureau of Statistics, United Republic of Tanzania, 2013|publisher=}}</ref> |
||
| Rango_Habitanti = 30 |
| Rango_Habitanti = 30 |
||
| Yaro = 2014 |
| Yaro = 2014 |
||
Lineo 52: | Lineo 52: | ||
[[Arkivo:John_Magufuli_2015.png|thumb|200px|[[John Pombe Magufuli]], prezidanto di Tanzania]] |
[[Arkivo:John_Magufuli_2015.png|thumb|200px|[[John Pombe Magufuli]], prezidanto di Tanzania]] |
||
[[Arkivo:Kassim_Majaliwa.jpg|thumb|200px|left|Chefa ministro [[Kassim Majaliwa]]]] |
[[Arkivo:Kassim_Majaliwa.jpg|thumb|200px|left|Chefa ministro [[Kassim Majaliwa]]]] |
||
Tanzania esas prezidantala [[republiko]]. La prezidanto - nune [[John Pombe Magufuli]] - esas ambe [[chefo di stato]] e [[chefo di guvernerio]], ed elektesas dal populo por 5-yara periodo. Lu selektas ed indikas la [[chefa ministro]] inter la membri di Nacional Asemblajo. La chefa ministro esas la chefo dil |
Tanzania esas prezidantala [[republiko]]. La prezidanto - nune [[John Pombe Magufuli]] - esas ambe [[chefo di stato]] e [[chefo di guvernerio]], ed elektesas dal populo por 5-yara periodo. Lu selektas ed indikas la [[chefa ministro]] inter la membri di Nacional Asemblajo. La chefa ministro esas la chefo dil guvernerio en la Nacional Asemblajo. Pos la [[20ma di novembro]] [[2015]] esas [[Kassim Majaliwa]]. |
||
La [[legifala povo]] kompozesas ek la Nacional Asemblajo, qua havas 250 membri qui elektesas dal populo por 5-yara periodo. Nuna [[konstituco]] ratifikesis en [[1977]]. |
La [[legifala povo]] kompozesas ek la Nacional Asemblajo, qua havas 250 membri qui elektesas dal populo por 5-yara periodo. Nuna [[konstituco]] ratifikesis en [[1977]]. |
||
Lineo 67: | Lineo 67: | ||
Nord-weste de la lando la tereno esas montoza. La maxim alta monto di [[Afrika]], [[Kilimanjaro]] (kun {{formatnum:5895}} metri di altitudo) jacas ibe. En nordo ed en westo jacas granda lagi: la [[Lago Viktoria]] - la maxim vasta lago di Afrika - an la nordala bordero kun [[Uganda]], e la [[Lago Tanganyika]] - la maxim profunda de Afrika - an la westala bordero kun [[Demokratial Republiko Kongo]]. La maxim longa [[fluvio]] di la lando esas [[fluvio Ruvuma|Ruvuma]], longa de 800 km, qua formacas naturala frontiero kun [[Mozambik]]. |
Nord-weste de la lando la tereno esas montoza. La maxim alta monto di [[Afrika]], [[Kilimanjaro]] (kun {{formatnum:5895}} metri di altitudo) jacas ibe. En nordo ed en westo jacas granda lagi: la [[Lago Viktoria]] - la maxim vasta lago di Afrika - an la nordala bordero kun [[Uganda]], e la [[Lago Tanganyika]] - la maxim profunda de Afrika - an la westala bordero kun [[Demokratial Republiko Kongo]]. La maxim longa [[fluvio]] di la lando esas [[fluvio Ruvuma|Ruvuma]], longa de 800 km, qua formacas naturala frontiero kun [[Mozambik]]. |
||
Norde del teritorio anke jacas la famoza [[kratero di Ngorongoro]], e la [[Nacionala Parko di Serengeti]]. Cirkume 38% de lua surfaco protektesas en naciona parki ed altra protektita arei.<ref>{{cite book|author1=Laher, Ridwan|author2=SingíOei, Korir|title=Indigenous People in Africa.: Contestations, Empowerment and Group Rights|url=http://books.google.com/books?id=nZiyAwAAQBAJ&pg=PA57|date=2014|publisher=Africa Institute of South Africa|location= Pretoria, Sudafrika |isbn=978-0-7983-0464-1|pages= |
Norde del teritorio anke jacas la famoza [[kratero di Ngorongoro]], e la [[Nacionala Parko di Serengeti]]. Cirkume 38% de lua surfaco protektesas en naciona parki ed altra protektita arei.<ref>{{cite book|author1=Laher, Ridwan|author2=SingíOei, Korir|title=Indigenous People in Africa.: Contestations, Empowerment and Group Rights|url=http://books.google.com/books?id=nZiyAwAAQBAJ&pg=PA57|date=2014|publisher=Africa Institute of South Africa|location= Pretoria, Sudafrika |isbn=978-0-7983-0464-1|pages=57-}}</ref> Tanzania havas 16 nacionala parki,<ref>{{cite web | url=http://www.tanzaniaparks.com/ | title=Home | publisher=Tanzania National Parks | accessdate=16ma di oktobro 2014}}</ref> altra forestala rezervi, ed anke rezervi por chaso. |
||
La [[klimato]] varias multe en Tanzania. En l'alta regioni la mezavalora [[temperaturo|temperaturi]] esas 10ºC dum la [[vintro]] e 20ºC dum la [[somero]], e rare esas min kam 20ºC. La maxim varma periodo extensas de novembro til februaro, kun mezvalora temperaturi inter 25ºC e 31 °C. |
La [[klimato]] varias multe en Tanzania. En l'alta regioni la mezavalora [[temperaturo|temperaturi]] esas 10ºC dum la [[vintro]] e 20ºC dum la [[somero]], e rare esas min kam 20ºC. La maxim varma periodo extensas de novembro til februaro, kun mezvalora temperaturi inter 25ºC e 31 °C. |
||
=== Ekonomio === |
=== Ekonomio === |
||
[[Arkivo:Tea fields, Tukuyu, Tanzania.jpg|thumb| |
[[Arkivo:Tea fields, Tukuyu, Tanzania.jpg|thumb|250px|Kultivo di [[teo]] en Tukuyu.]] |
||
[[Arkivo:Williamson_Diamond_Mine,_Mwazui,_Tanzania.JPG|thumb|left|250px|Mineyo di [[diamanto]] en Williamson.]] |
|||
{{PA|Ekonomio di Tanzania}} |
{{PA|Ekonomio di Tanzania}} |
||
[[Agrokultivo]] reprezentas cirkume 75% de la [[KLP]] di Tanzania ed employas 75% de labor-povo. La maxim |
[[Agrokultivo]] reprezentas cirkume 75% de la [[KLP]] di Tanzania ed employas 75% de la labor-povo. La maxim signifikiva produkturi por exportacajo esas [[kafeo]], [[kotono]], spici, ed industriala produkturi. La lando havas multa naturala moyeni, exemple minerali, [[naturala gaso]], e potencialo por [[turismo]], qua kreskabas omnayare: en 2016, ol reprezentis 17,5% de la [[KLP]] di la lando.<ref name=":1">{{Cite news | url=https://www.tanzaniainvest.com/tourism/tourist-arrivals-reach-2016 | title=Tanzania Tourist Arrivals Increase by 12.9% in 2016 to Reach 1,28 M - TanzaniaInvest | date=26ma di 2017 | work=TanzaniaInvest | accessdate=12ma di agosto 2017 | language={{en}}}}</ref> |
||
Tanzania esas la 3ma maxim granda produktero di [[oro]] en Afrika, pos [[Sudafrika]] e [[Ghana]]. L'exploro di [[naturala gaso]] en l'insuli Songo Songo komencis en [[2004]]<ref>[http://www.tpdc-tz.com/songo_songo.htm Songo Songo gas to electricity project]</ref>. La gaso uzesas por produktar [[elektro]] en Dar-es-Salaam. |
Tanzania esas la 3ma maxim granda produktero di [[oro]] en Afrika, pos [[Sudafrika]] e [[Ghana]]. L'exploro di [[naturala gaso]] en l'insuli Songo Songo komencis en [[2004]]<ref>[http://www.tpdc-tz.com/songo_songo.htm Songo Songo gas to electricity project]</ref>. La gaso uzesas por produktar [[elektro]] en Dar-es-Salaam. |
||
Laboro puerala esas komuna en la lando, note por puerini<ref>http://personal.lse.ac.uk/manacorm/tanzania.pdf</ref>. Puerini uzesas precipue por domala verki. |
|||
=== Demografio === |
=== Demografio === |
||
[[Arkivo:Sukump1.jpg|thumb|250px|Le ''Sukuma'' esas la maxim nombroza bantua grupo de Tanzania.]] |
|||
⚫ | |||
[[Arkivo:Masai village - Flickr - gailhampshire.jpg|thumb|250px|left|Le ''masai'' de Tanzania.]] |
|||
⚫ | Segun la [[demografiala kontado]] di 2012, Tanzania havis {{formatnum:44928923}} habitanti. La maxim multa (99%) esas Afrikani, di qui 95% esas [[populi Bantu]], konsistanta ek plua kam 130 tribui. Altra rasala grupi e mestici esas 1%.<ref name=CIA/> Inter la populi de etnio Bantua, le ''Sukuma'', le ''Haya'', le ''Nyakyusa'', le ''Nyamwezi'' e le ''Chagga'' havas plu kam 1 milioni individui single. La maxim populizita urbi di Tanzania esas [[Dar-es-Salaam]] (plua kam 2 milion habitanti), [[Mwanza]] e [[Zanzibar]] (plua kam {{formatnum:400000}} habitanti single). |
||
⚫ | |||
Segun statistiki del Usana Departmento di Stato, 62% profesas [[Kristanismo]], 35% [[Islamo]] e 3% lokala tribuala religii<ref>http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2009/127259.htm</ref>. Tamen, ''The World Factbook'' kalkulas ke 30% esas kristani, 35% esas islamani e 35% profesas tribuala religii<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tz.html</ref>. |
|||
La [[religio]] kun maxima nombro di adepti esas [[Kristanismo]] (61,4%). Mohamedani esas 35,2%, praktikanti di lokala religii 1,8%, altri 0,2%, e sen religii esis 1,4% en 2010.<ref name=CIA>{{Cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tz.html |title=The World Factbook|publisher=CIA|accessdate=6ma di junio 2018}}</ref>. |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
La tradicioni di Tanzania esas precipue orala. La [[literaturo]] esas poka, e la libri esas kustoza. La maxim multa libri skribesas en l'Angla o la Swahilia. [[Shaaban Robert]] konsidereas "la patro di la literaturo en Swahilia". Altra notinda skriptisti esas [[Euphrase Kezilahabi]], Gabriel Ruhumbika, Muhammed Saley Farsy, Faraji Katalambulla, [[Godfrey Mwakikagile]], Mohamed Said, Abdulrazak Gurnah, profesoro Julius Nyang'oro, inter altri. |
La tradicioni di Tanzania esas precipue orala. La [[literaturo]] esas poka, e la libri esas kustoza. La maxim multa libri skribesas en l'Angla o la Swahilia. [[Shaaban Robert]] konsidereas "la patro di la literaturo en Swahilia". Altra notinda skriptisti esas [[Euphrase Kezilahabi]], Gabriel Ruhumbika, Muhammed Saley Farsy, Faraji Katalambulla, [[Godfrey Mwakikagile]], Mohamed Said, Abdulrazak Gurnah, profesoro Julius Nyang'oro, inter altri. |
||
Versiono ye 01:08, 7 jun. 2018
Tanzania | ||
Jamhuri ya Muungano wa Tanzania Republic of Tanzania | ||
Standardo di Tanzania | Blazono di Tanzania | |
Nacionala himno: | ||
Mungu ibariki Afrika | ||
Urbi:
| ||
Chefurbo: | Dodoma | |
· Habitanti: | 324 347 (2002) | |
Precipua urbo: | Dar-es-Salaam (2 497 940 habitanti - 2002) | |
Lingui:
| ||
Oficala lingui: | Swahilia, Angla | |
Tipo: | Republiko | |
· Prezidanto: | John Pombe Magufuli | |
· Chefa ministro: | Kassim Majaliwa | |
Surfaco: (27ma maxim granda)
| ||
· Totala: | 945 090 km² | |
· Aquo: | 6,2 % | |
· Totala: | 44 928 923[1] (2014) | |
· Denseso di habitantaro: | 46.3 hab./km² | |
Plusa informi:
| ||
Valuto: | Shiling di Tanzania | |
Veho-latero: | sinistre | |
ISO: | TZ
| |
TZA
| ||
834
| ||
Reto-domeno: | .tz* | |
Precipua religio: | Islamo c. 35%, Lokala religii c. 35% Kristanismo c. 30% |
Tanzania (kompleta nomo: Republiko Unionita di Tanzania) esas lando qua jacas en estal Afrika che Equatoro. Lua vicina landi esas Kenia ed Uganda norde, Ruanda e Burundi nord-weste,
Demokratial Republiko Kongo weste, Zambia sudweste, e Malawi e Mozambik sude. Este jacas l'Indiana oceano.
Bazala fakti pri Tanzania.
Historio
Precipua artiklo: Historio di Tanzania |
Australopithecus afarensis habitis la regiono di nuna Tanzania cirkume 3 milion yari ante nun. Hominidi de la genero Paranthropus habitis la regiono plu kam 2 milion yari ante nun. Cirkume 2 000 yari ante nun, l'unesma populi bantua komencis arivar de regioni vicina. Komercisti de Persiana gulfo introduktis islamo en la litoro di la regiono dum la 8ma o 9ma yarcenti.
Vasco da Gama esis l'unesma Europano qua arivis en la regiono di nuna Tanzania, en 1498. Portugalani konquestis komplete la litoro di la regiono en 1525, ma ekpulsesis dal Arabi de Oman dum la 18ma yarcento. Sultano Seyyid Said establisis la chef-urbo di la regiono en Zanzibar en 1840. Il developis komercala chosei qui iris til central Afrika e Lago Tanganyika, e la regiono divenis centro por komerco di sklavi.
De 1880 til 1919 Tanganyika divenis Germana kolonio. Germani establisis bazala skoli e licei en la regiono. Pos finir l'unesma mondomilito, Britaniani okupis la regiono en 1919 ed establisis Britaniana Estal Afrika. En 1928 li inauguris l'unesma ferovoyo di la regiono, Tabora-Mwanga. Britanian administrado duris til 1961.
La teritorio an la kontinento, nomizita Tanganyika, divenis nedependanta en 1961. Julius Nyerere esis lua unesma prezidanto. Zanzibar divenis nedependanta en 1963. Ye la 26ma di aprilo 1964 Tanganyika e Zanzibar unionesis por formacar Tanzania, e Nyerere divenis la prezidanto dil unionita lando.
Nyerere establisis diktatoreso kun singla partiso, ed establisis diplomacala relati kun komunista landi, quale Populala Republiko di Chinia, Est-Germania e Sovietia. Korupteso esis abundeganta.[2]
La rejimo di singla partiso finis en 1985, kande lando havis lua unesma elekto kun plura partisi, ma l'elekto vinkesis da Ali Hassan Mwinyi, de la partiso Chama Cha Mapinduzi, fondita da Nyerere. En 1990 kelka grupi en Zanzibar demandis plebicito pri la nedependo dil insulo, ma lia demandi esis neglijita.
Quankam neregulozesi en elektala proceso, Benjamin William Mkapa elektesis prezidanto en 1995 e guvernis til 2005. En 2005 itere eventis elekti, e Jakaya Mrisho Kikwete asumis la prezidanteso.
Politiko
Tanzania esas prezidantala republiko. La prezidanto - nune John Pombe Magufuli - esas ambe chefo di stato e chefo di guvernerio, ed elektesas dal populo por 5-yara periodo. Lu selektas ed indikas la chefa ministro inter la membri di Nacional Asemblajo. La chefa ministro esas la chefo dil guvernerio en la Nacional Asemblajo. Pos la 20ma di novembro 2015 esas Kassim Majaliwa.
La legifala povo kompozesas ek la Nacional Asemblajo, qua havas 250 membri qui elektesas dal populo por 5-yara periodo. Nuna konstituco ratifikesis en 1977.
Judiciala povo kompozesas da quar niveli, e kombinas l'autoritato di tradicionala tribuala legi, islamala legi e Britaniana komuna legi. Tanzania establisis specala korto por komercal aferi en 1999.
L'arkipelago di Zanzibar esas mi-autonoma. Ol havas lua propra prezidanto e lua domo di reprezentanti, kun 50 membri qui elektesas dal populo por 5-yara periodo.
Geografio
Tanzania esas la 31ma maxim granda lando del mondo segun la surfaco totala. Lua areo esas simila ad Nigeria. Ol formacesis per l'uniono dil anciena kontinentala stato Tanganyika kun l'anciena insulala stato Zanzibar.
Nord-weste de la lando la tereno esas montoza. La maxim alta monto di Afrika, Kilimanjaro (kun 5 895 metri di altitudo) jacas ibe. En nordo ed en westo jacas granda lagi: la Lago Viktoria - la maxim vasta lago di Afrika - an la nordala bordero kun Uganda, e la Lago Tanganyika - la maxim profunda de Afrika - an la westala bordero kun Demokratial Republiko Kongo. La maxim longa fluvio di la lando esas Ruvuma, longa de 800 km, qua formacas naturala frontiero kun Mozambik.
Norde del teritorio anke jacas la famoza kratero di Ngorongoro, e la Nacionala Parko di Serengeti. Cirkume 38% de lua surfaco protektesas en naciona parki ed altra protektita arei.[3] Tanzania havas 16 nacionala parki,[4] altra forestala rezervi, ed anke rezervi por chaso.
La klimato varias multe en Tanzania. En l'alta regioni la mezavalora temperaturi esas 10ºC dum la vintro e 20ºC dum la somero, e rare esas min kam 20ºC. La maxim varma periodo extensas de novembro til februaro, kun mezvalora temperaturi inter 25ºC e 31 °C.
Ekonomio
Precipua artiklo: Ekonomio di Tanzania |
Agrokultivo reprezentas cirkume 75% de la KLP di Tanzania ed employas 75% de la labor-povo. La maxim signifikiva produkturi por exportacajo esas kafeo, kotono, spici, ed industriala produkturi. La lando havas multa naturala moyeni, exemple minerali, naturala gaso, e potencialo por turismo, qua kreskabas omnayare: en 2016, ol reprezentis 17,5% de la KLP di la lando.[5]
Tanzania esas la 3ma maxim granda produktero di oro en Afrika, pos Sudafrika e Ghana. L'exploro di naturala gaso en l'insuli Songo Songo komencis en 2004[6]. La gaso uzesas por produktar elektro en Dar-es-Salaam.
Laboro puerala esas komuna en la lando, note por puerini[7]. Puerini uzesas precipue por domala verki.
Demografio
Segun la demografiala kontado di 2012, Tanzania havis 44 928 923 habitanti. La maxim multa (99%) esas Afrikani, di qui 95% esas populi Bantu, konsistanta ek plua kam 130 tribui. Altra rasala grupi e mestici esas 1%.[8] Inter la populi de etnio Bantua, le Sukuma, le Haya, le Nyakyusa, le Nyamwezi e le Chagga havas plu kam 1 milioni individui single. La maxim populizita urbi di Tanzania esas Dar-es-Salaam (plua kam 2 milion habitanti), Mwanza e Zanzibar (plua kam 400 000 habitanti single).
L'oficala linguo di la lando esas Swahilia. L'Angla linguo docesas en skoli, e l'Araba esas larje parolata.[8]
La religio kun maxima nombro di adepti esas Kristanismo (61,4%). Mohamedani esas 35,2%, praktikanti di lokala religii 1,8%, altri 0,2%, e sen religii esis 1,4% en 2010.[8].
Kulturo
La tradicioni di Tanzania esas precipue orala. La literaturo esas poka, e la libri esas kustoza. La maxim multa libri skribesas en l'Angla o la Swahilia. Shaaban Robert konsidereas "la patro di la literaturo en Swahilia". Altra notinda skriptisti esas Euphrase Kezilahabi, Gabriel Ruhumbika, Muhammed Saley Farsy, Faraji Katalambulla, Godfrey Mwakikagile, Mohamed Said, Abdulrazak Gurnah, profesoro Julius Nyang'oro, inter altri.
La maxim populara sporto di Tanzania esas futbalo, quankam lando nulatempe partoprenis en la Mondala Kupo di Futbalo. Basketbalo e plu recente kriketo anke esas populara.
En muziko, la maxim populara stili esas lokala hip hop (konocita kom "bongo flava", kantata en swahilia linguo), rumba e reggae.
Referi
- ↑ Population Distribution by Administrative Areas, 2012 Population and Housing Census, National Bureau of Statistics, United Republic of Tanzania, 2013.
- ↑ Annabel Skinner. Tanzania & Zanzibar. p. 17.
- ↑ Indigenous People in Africa.: Contestations, Empowerment and Group Rights Loko di publikigo: Pretoria, Sudafrika. date 2014. Pagino/pagini: 57-
- ↑ Home. Tanzania National Parks. URL vidita ye la 16ma di oktobro 2014.
- ↑ (26ma di 2017) - Tanzania Tourist Arrivals Increase by 12.9% in 2016 to Reach 1,28 M - TanzaniaInvest - Tanzania Tourist Arrivals Increase by 12.9% in 2016 to Reach 1,28 M - TanzaniaInvest (en Angla). TanzaniaInvest
- ↑ Songo Songo gas to electricity project
- ↑ http://personal.lse.ac.uk/manacorm/tanzania.pdf
- ↑ 8,0 8,1 8,2 The World Factbook. CIA. URL vidita ye la 6ma di junio 2018.
Extera ligili
- Guvernerio di Tanzania, en Angliana
- Parlamento di Tanzania, en Angliana
Nedependanta stati en Afrika |
Aljeria | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Centrafrika | Chad | Demokratial Republiko Kongo | Djibuti | Egiptia | Equatorala Guinea | Eritrea | Eswatini | Etiopia | Gabon | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea Bisau | Ivora Rivo | Kabo Verda | Kamerun | Kenia | Komori | Kongo | Lesotho | Liberia | Libia | Madagaskar | Malawi | Mali | Maroko | Maurico | Mauritania | Mozambik | Namibia | Nigeria | Nijer | Ruanda | San-Tome e Principe | Senegal | Sierra Leone | Seycheli | Somalia | Sudafrika | Sudan | Sud-Sudan | Tanzania | Tunizia | Togo | Uganda | Zambia | Zimbabwe |
Nesuverena teritorii |
Ceuta | Kanarii | Madeira | Melilla | Ocidental Sahara | Mayotte | Reunion | Sokotra |
Nedependo ne agnoskata |
Somalilando | Puntlando |