Baroko: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Pagino kreesis kun 'thumb|300px|[[Baldakino e koreyo di la Baziliko di Santa Petrus.]] '''Baroko''' esas stilo di arkitekturo, muziko ed arti t...'
 
+texto, imaji, referi
Lineo 6: Lineo 6:


La vorto uzesis unesmafoye en 1855 dal Suisa historiisto Jacob Burckhardt, por deskriptar la periodo dil arto qua sequis la [[Renesanco]], en artiklo skribita por la jurnalo ''Le Cicerone''. Ilu uzis la termino por atakar la movado qua, segun ilu, subversis la valori de la Renesanco.<ref>Hopkins, Owen, "Les Styles en Architecture'', (2014), p. 70</ref> La frazo "stilo baroko" nur eniris la vortaro dil ''Académie française'' en 1878, pos ke ol perdis lua pejorativa impliko.<ref>{{Cite book |last=Panofsky |first=Erwin |chapter=What is Baroque? |title=Three Essays on Style |publisher=The MIT Press |year=1995 |page=19 |ref=harv}}</ref>
La vorto uzesis unesmafoye en 1855 dal Suisa historiisto Jacob Burckhardt, por deskriptar la periodo dil arto qua sequis la [[Renesanco]], en artiklo skribita por la jurnalo ''Le Cicerone''. Ilu uzis la termino por atakar la movado qua, segun ilu, subversis la valori de la Renesanco.<ref>Hopkins, Owen, "Les Styles en Architecture'', (2014), p. 70</ref> La frazo "stilo baroko" nur eniris la vortaro dil ''Académie française'' en 1878, pos ke ol perdis lua pejorativa impliko.<ref>{{Cite book |last=Panofsky |first=Erwin |chapter=What is Baroque? |title=Three Essays on Style |publisher=The MIT Press |year=1995 |page=19 |ref=harv}}</ref>

== Baroko en l'Arkitekturo ==
[[Arkivo:Steams of Light (5939066479).jpg|250px|left|thumb|Sunala lumi eniras la baziliko di Santa Petrus, en [[Vatikano]].]]
La stilo baroko en l'[[arkitekturo]] rezultis del adopto di la doktrini dil [[koncilo di Trento]], de 1545 til 1563, en respondo a la [[Protestanta Reformo]]. L'iniciala fazo de la nomizita [[Kontr-Reformo]] impozis stilo severa ed akademiala en la religiala arkitekturo, kun apelo al intelektozi. La koncilo imperis ke l'arto mustis komunikar religiala temi kun direkta ed emocoza impliko.<ref>Hughes, J. Quentin (1953). [http://melitensiawth.com/incoming/Index/Melita%20Historica/MH.01(1952-55)/MH.1(1953)2/orig05.pdf The Influence of Italian Mannerism Upon Maltese Architecture]. ''Melitensiawath''. Vidita ye la 8ma di julio 2016. pp. 104–110.</ref><ref>Helen Gardner, Fred S. Kleiner, and Christin J. Mamiya, ''Gardner's Art Through the Ages'' (Belmont, CA: Thomson/Wadsworth, 2005), p. 516.</ref> La nomizita "Luterana Baroko" developesis quale konfesionala respondo al ikonoklasmo de la [[Kalvinismo|Kalvinisti]].<ref name="2018Heal">{{cite web|url=https://blog.oup.com/2018/02/reformation-lutheran-baroque/|title=The Reformation and Lutheran baroque|last=Heal|first=Bridget|date=20ma di februaro 2018|publisher=Oxford University Press|language={{en}}|accessdate= 1ma di mayo 2018}}</ref>

Baroka kirki konstruktesis kun larja centrala spaco, ube l'adoreri povus esar proxim l'[[altaro]], kun alta kupolo supre, qua permisas sunolumo lumizar la kirko. La kupolo simbolizis l'uniono inter Cielo e Tero, e dekoresis kun pikturi e skulturi pri santi ed [[anjelo|anjeli]] qui semblis kontemplar la cielo adsupre. Diferante de la pikturi da [[Michelangelo]] en la Kapelo Sistina qui kombinis diferanta ceni, singla ek li kun lia propra perspektivi, la pikturi Baroka kreesis por prizentar a la videro en sulo unika perspektivo e ne multopla, semblante ke omna imaji esis reala.


== Referi ==
== Referi ==

Versiono ye 13:50, 17 jun. 2018

Baldakino e koreyo di la Baziliko di Santa Petrus.

Baroko esas stilo di arkitekturo, muziko ed arti tre multe ornita e freque extravaganta, qua prosperis de la komenco dil 17ma yarcento til la fino dil 18ma yarcento. Ol sequis la Renesanco e precedis Neoklasikismo. Baroko stimulesis dal Katolik-eklezio por kontrastar la simpleso ed austereso di la Protestanta arkitekturo, muziko ed arto, quankam Luterana Baroko developesis en kelka regioni di Europa.[1]

Origino di la vorto

L'origino dil nomo esis Portugalana vorto baroco, por deskriptar perlo kun formo defektoza. To originis Portugalana barroco, Hispana barrueco ed Italiana barocco. Ta vorto uzesis unesmafoye en 1733 da Jean-Philippe Rameau por deskriptar muziko sen koherema melodio e prodiganta en disonanci. Jean-Jacques Rousseau qua esis muzikisto e kompozisto ultre filozofo, skribis en l'Encyclopédie: "la muziko baroka esas la muziko en ke la harmonio esas konfuza e plena di modulaci e disonanci. La kanto esas akra e nenaturala, la toni esas nefacila e la movimenti limitizita.

La vorto uzesis unesmafoye en 1855 dal Suisa historiisto Jacob Burckhardt, por deskriptar la periodo dil arto qua sequis la Renesanco, en artiklo skribita por la jurnalo Le Cicerone. Ilu uzis la termino por atakar la movado qua, segun ilu, subversis la valori de la Renesanco.[2] La frazo "stilo baroko" nur eniris la vortaro dil Académie française en 1878, pos ke ol perdis lua pejorativa impliko.[3]

Baroko en l'Arkitekturo

Sunala lumi eniras la baziliko di Santa Petrus, en Vatikano.

La stilo baroko en l'arkitekturo rezultis del adopto di la doktrini dil koncilo di Trento, de 1545 til 1563, en respondo a la Protestanta Reformo. L'iniciala fazo de la nomizita Kontr-Reformo impozis stilo severa ed akademiala en la religiala arkitekturo, kun apelo al intelektozi. La koncilo imperis ke l'arto mustis komunikar religiala temi kun direkta ed emocoza impliko.[4][5] La nomizita "Luterana Baroko" developesis quale konfesionala respondo al ikonoklasmo de la Kalvinisti.[6]

Baroka kirki konstruktesis kun larja centrala spaco, ube l'adoreri povus esar proxim l'altaro, kun alta kupolo supre, qua permisas sunolumo lumizar la kirko. La kupolo simbolizis l'uniono inter Cielo e Tero, e dekoresis kun pikturi e skulturi pri santi ed anjeli qui semblis kontemplar la cielo adsupre. Diferante de la pikturi da Michelangelo en la Kapelo Sistina qui kombinis diferanta ceni, singla ek li kun lia propra perspektivi, la pikturi Baroka kreesis por prizentar a la videro en sulo unika perspektivo e ne multopla, semblante ke omna imaji esis reala.

Referi

  1. ‘Better Papist than Calvinist’: Art and Identity in Later Lutheran Germany. date 1ma di decembro 2011. Idiomo: Angla.
  2. Hopkins, Owen, "Les Styles en Architecture, (2014), p. 70
  3. Three Essays on Style. Videz chapitro pri What is Baroque?.
  4. Hughes, J. Quentin (1953). The Influence of Italian Mannerism Upon Maltese Architecture. Melitensiawath. Vidita ye la 8ma di julio 2016. pp. 104–110.
  5. Helen Gardner, Fred S. Kleiner, and Christin J. Mamiya, Gardner's Art Through the Ages (Belmont, CA: Thomson/Wadsworth, 2005), p. 516.
  6. Heal, Bridget (20ma di februaro 2018). The Reformation and Lutheran baroque (Angla). Oxford University Press. URL vidita ye la 1ma di mayo 2018.