20ma yarcento: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo

← Plu anciena versiono Plu recenta versiono →

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita

VidalaWikitexto

Lineo-formo

Versiono ye 09:52, 26 dec. 2018

Historio
19ma yarcento

20ma

21ma yarcento

Yardeki:

1900a • 1910a • 1920a • 1930a • 1940a
1950a • 1960a • 1970a • 1980a • 1990a
2000a

Yari:

1901 • 1902 • 1903 • 1904 • 1905
1906 • 1907 • 1908 • 1909 • 1910
1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915
1916 • 1917 • 1918 • 1919 • 1920
1921 • 1922 • 1923 • 1924 • 1925
1926 • 1927 • 1928 • 1929 • 1930
1931 • 1932 • 1933 • 1934 • 1935
1936 • 1937 • 1938 • 1939 • 1940
1941 • 1942 • 1943 • 1944 • 1945
1946 • 1947 • 1948 • 1949 • 1950
1951 • 1952 • 1953 • 1954 • 1955
1956 • 1957 • 1958 • 1959 • 1960
1961 • 1962 • 1963 • 1964 • 1965
1966 • 1967 • 1968 • 1969 • 1970
1971 • 1972 • 1973 • 1974 • 1975
1976 • 1977 • 1978 • 1979 • 1980
1981 • 1982 • 1983 • 1984 • 1985
1986 • 1987 • 1988 • 1989 • 1990
1991 • 1992 • 1993 • 1994 • 1995
1996 • 1997 • 1998 • 1999 • 2000

La duesma mondomilito esis la maxim mortigiva konflikto de la historio.

La 20ma yarcento komencis ye la 1ma di januaro 1901 e finis ye la 31ma di decembro 2000. Dum ta yarcento eventis la falio di Otomana, Germana e Austriana-Hungariana imperii, ed anke l'Unesma e la Duesma mondomiliti.

De la fino dil duesma mondomilito til 1991 restis du superpovi en la mondo: Usa e Sovietia. La tensi inter la du kreskis, ed originis kolda milito. Du importanta militi esis konsequaji de ta tensi: milito di Korea e milito en Vietnam. En 1991 Sovietia krulis, ed Usa divenis l'unika superpovo del mondo.

Gradope pos la duesma mondomilito komencis la deskoloniigo di Afrika ed Azia. Indiana subkontinento dividesis en du nedependanta stati en 1947: India e Pakistan. En Azia la deskoloniigo-proceso en Indochinia efektigis l'Unesma milito en Indochinia, qua duris de 1946 til 1954. En Afrika deskoloniigo-procedo di Aljeria efektigis la milito di Aljeria, qua duris de 1954 til 1962.

Malgre ke dum la duesma yardeko aparis la nomizita Hispana influenzo (1918-1920) qua mortigis de 50 til 100 milion personi en tota mondo, dum la yarcento eventis granda progreso pri medicino, kun uzo di nova teknologii e medikamenti. Yen kelka exempli: l'uzo di X-radiaco, deskovrita da Wilhelm Conrad Röntgen, qua permisis kuracar frakturi, lokizar stranja objekti en la korpi ante kirurgii, e detektar kelka morbi plu precize; la kordiala transplantaco; la deskovro di la penicilino ed altra antibiotiki; la deskovro ed uzo di sulfonamido; l'invento di tomografio; la deskovro dil DNA; e l'invento di medikamenti kontre gravidesko. La habitantaro di la Tero kreskis tro rapida, e superiris 6 miliardi ante la fino dil yarcento. Granda epidemii kontrolesis per vacini, exemple l'extirpo di la variolo, e per nova medikamenti e tekniki. Tamen, dum la yari 1980ma l'epidemio di AIDS aparis ed expansis.

Eventis revoluciono en la telekomuniko ed expanso di la konoco tra la developo di komputeri* ed interreto. Transporto anke subisis revoluciono, kun l'expanso dil uzo di vehili kun motori di interna kombusto (automobili, kamioni, avioni...). L'aviono, inventita dum la komenco dil yarcento, evolucionis til permisar trans-kontinentala voyaji en poka hori. Ol anke evolucionis kom armo por militi, ed esis intense uzata dum la duesma mondomilito.

La developo di fuzei dum e pos la duesma mondomilito permisis lansar l'unesma artificala satelito en 1957 e sendar l'unesma homo a la Luno en 1969, ed anke sendar kosmoprobili ad altra planeti. L'artificala sateliti permisis expansar la komuniki de l'un kontinento a l'altru, expansar la vetera predico e trovar minerala richesi en la subtero.

Multa socii diferesis e diversa politikala idei vinkis e falis kun stati.

Importanta eventi

1912 Rejo-povo vinkesas en Chinia e Republiko di Chinia fondesas.
1914 til 1918 Unesma mondomilito.
1917 Bolshevika revoluciono en Rusia.
1917 Finlando divenas nedependanta.
1922 Sovietia fondesas.
1933 Adolf Hitler aquiras povo, en Germania komencas nacional-socialista ero.
komputero inventesas.
Antibiotiki deskovresas.
1939 til 1945 Duesma mondomilito.
1947 til 1953 - Kolda milito.
1947 India e Pakistan divenas nedependanta.
1948 Israel divenas nedependanta.
1949 Populala Republiko di Chinia fondesas.
1950 til 1953 - Milito en Korea.
1953 La strukturo di DNA exploresas.
1962 Fuzeala krizo en Kuba.
1963 John F. Kennedy ocidesas.
1964 til 1975 Milito en Vietnam.
1969 Unesma flugo adsur Luno.
1982 Falklandi-milito.
1986 Atomala dizastro en Chernobil, Ukraina.
1990 Est-Germania e West-Germania unionas kom Germania.
1991 Milito en Persiana Gulfo.
1991 krulo di Sovietia.
1994 Voyajo-navo Estonia sinkas en Baltika Maro.
1999 - Batalio di Grozny, en Chechenia

Granda individui

Regnanti

Cienco

Religio

Ekonomiko e Komerco

Arto

Amuzanti

@@ Lineo 1: / Lineo 1: @@
 {{20ma yarcento}}
 [[Arkivo:WW2Montage.PNG|thumb|left|250px|La [[duesma mondomilito]] esis la maxim mortigiva konflikto de la historio.]]
-La '''20ma yarcento''' komencis ye la [[1ma di januaro]] [[1901]] e finis ye la [[31ma di decembro]] [[2000]]. Dum ta yarcento eventis la falio di [[Otoman imperio|Otomana]], [[Germanian imperio|Germana]] e [[Austria-Hungaria|Austriana-Hungariana]] imperii, ed anke l'[[Unesma mondomilito|Unesma]] e la [[Duesma mondomilito|Duesma]] [[mondomilito|mondomiliti]].
+La '''20ma yarcento''' komencis ye la [[1ma di januaro]] [[1901]] e finis ye la [[31ma di decembro]] [[2000]]. Dum ta yarcento eventis la falio di [[Otoman imperio|Otomana]], [[Germana imperio|Germana]] e [[Austria-Hungaria|Austriana-Hungariana]] imperii, ed anke l'[[Unesma mondomilito|Unesma]] e la [[Duesma mondomilito|Duesma]] [[mondomilito|mondomiliti]].
-De la fino di duesma mondomilito til [[1991]] restis du superpovi en la mondo: [[Usa]] e [[Sovietia]]. La tensi inter la du kreskis, ed originis [[kolda milito]]. Du importanta militi esis konsequaji de ta tensi: [[milito di Korea]] e [[milito en Vietnam]]. En [[1991]] [[krulo di Sovietia|Sovietia krulis]], ed Usa divenis l'unika superpovo del mondo.
+De la fino dil duesma mondomilito til [[1991]] restis du superpovi en la mondo: [[Usa]] e [[Sovietia]]. La tensi inter la du kreskis, ed originis [[kolda milito]]. Du importanta militi esis konsequaji de ta tensi: [[milito di Korea]] e [[milito en Vietnam]]. En [[1991]] [[krulo di Sovietia|Sovietia krulis]], ed Usa divenis l'unika superpovo del mondo.
-Gradope pos la duesma mondomilito komencis la deskoloniigo di [[Afrika]] ed [[Azia]]. [[Indiana subkontinento]] dividesis en du nedependanta stati en [[1947]]: [[India]] e [[Pakistan]]. En [[Azia]]  la deskoloniigo-proceso en [[Indochinia]] rezultis en l'[[Unesma milito en Indochinia]], qua duris de [[1946]] til [[1954]]. En [[Afrika]] deskoloniigo-proceso di [[Aljeria]] rezultis en la [[milito di Aljeria]], qua duris de [[1954]] til [[1962]].
+Gradope pos la duesma mondomilito komencis la deskoloniigo di [[Afrika]] ed [[Azia]]. [[Indiana subkontinento]] dividesis en du nedependanta stati en [[1947]]: [[India]] e [[Pakistan]]. En [[Azia]]  la deskoloniigo-proceso en [[Indochinia]] efektigis l'[[Unesma milito en Indochinia]], qua duris de [[1946]] til [[1954]]. En [[Afrika]] deskoloniigo-procedo di [[Aljeria]] efektigis la [[milito di Aljeria]], qua duris de [[1954]] til [[1962]].
-Dum la 20ma yarcento facesis granda progreso en teknologio e medicino. La habitantaro di la [[Tero]] kreskis tre rapide, e superiris 6 miliardi ante la fino dil yarcento. Granda [[epidemio|epidemii]] kontrolesis per [[vacino|vacini]] e nova medikamenti, exemple l'[[antibiotiko|antibiotiki]]. Tamen, dum la [[yari 1980ma]] l'epidemio di [[AIDS]] expansis.
+Malgre ke dum la duesma yardeko aparis la nomizita [[Hispana influenzo]] (1918-1920) qua mortigis de 50 til 100 milion personi en tota mondo, dum la yarcento eventis granda progreso pri [[medicino]], kun uzo di nova [[teknologio|teknologii]] e [[medikamento|medikamenti]]. Yen kelka exempli: l'uzo di [[X-radiaco]], deskovrita da [[Wilhelm Conrad Röntgen]], qua permisis kuracar frakturi, lokizar stranja objekti en la korpi ante kirurgii, e detektar kelka morbi plu precize; la [[kordiala transplantaco]]; la deskovro di la [[penicilino]] ed altra [[antibiotiko|antibiotiki]]; la deskovro ed uzo di [[sulfonamido]]; l'invento di [[tomografio]]; la deskovro dil [[DNA]]; e l'invento di medikamenti kontre [[gravidesko]]. La habitantaro di la [[Tero]] kreskis tro rapida, e superiris 6 miliardi ante la fino dil yarcento. Granda [[epidemio|epidemii]] kontrolesis per [[vacino|vacini]], exemple l'extirpo di la [[variolo]], e per nova medikamenti e tekniki. Tamen, dum la [[yari 1980ma]] l'epidemio di [[AIDS]] aparis ed expansis.
 Eventis revoluciono en la [[telekomuniko]] ed expanso di la konoco tra la developo di [[komputero|komputeri]]* ed [[interreto]]. [[Transporto]] anke subisis revoluciono, kun l'expanso dil uzo di vehili kun motori di interna kombusto ([[automobilo|automobili]], [[kamiono|kamioni]], [[aviono|avioni]]...). L'aviono, inventita dum la komenco dil yarcento, evolucionis til permisar trans-kontinentala voyaji en poka hori. Ol anke evolucionis kom armo por militi, ed esis intense uzata dum la duesma mondomilito.
 [[Arkivo:Sputnik_asm.jpg|thumb|180px|[[Sputnik 1]], l'unesma [[artificala satelito]].]]
-La developo di [[fuzeo|fuzei]] dum e pos la duesma mondomilito permisis lansar l'unesma [[artificala satelito]] en [[1957]] e sendar l'unesma homo a [[Luno]] en [[1969]], ed anke sendar [[kosmoprobilo|kosmoprobili]] ad altra [[planeto|planeti]]. L'artificala sateliti permisis expansar la komuniki de un kontinento ad altra, expansar la [[vetera predico]] e trovar minerala richesi en la [[subtero]].
+La developo di [[fuzeo|fuzei]] dum e pos la duesma mondomilito permisis lansar l'unesma [[artificala satelito]] en [[1957]] e sendar l'unesma homo a la [[Luno]] en [[1969]], ed anke sendar [[kosmoprobilo|kosmoprobili]] ad altra [[planeto|planeti]]. L'artificala sateliti permisis expansar la komuniki de l'un kontinento a l'altru, expansar la [[vetera predico]] e trovar minerala richesi en la [[subtero]].
 Multa socii diferesis e diversa politikala idei vinkis e falis kun stati.