Latina linguo: Diferi inter la revizi

De Wikipedio
Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita
Nula rezumo di redakto
Edisudo (diskutez | kontributadi)
m revizo nefinita (GN)
Lineo 17: Lineo 17:
|Videz_anke = [[Indo-Europana linguaro]]
|Videz_anke = [[Indo-Europana linguaro]]
}}
}}
'''Latina''' esas [[linguo]] origine parolita ye [[Lazio]] ed [[anciena Roma]]. Malgre ke esas konsiderita linguo morta, poka eruditi e membri di klerikaro kristana parlar ol fluente. Latina esas linguo tre inflexita, kun tri genri, sep kazi, quar konjugi, sis tempi, sis personi, tri modi, du voci, du aspekti e du nombri.
La '''Latina''' esis [[linguo]] originale parolata en [[Lazio]] ed [[anciena Roma]]. Quankam nun multi judikas ol kom mortinta linguo, kelka eruditi e kleriki kristana ankore povas parolar ol fluante. La Latina esas linguo tre flexionoza, havanta tri genri, sep kazi, quar konjugi, sis tempi, sis personi, tri modi, du voci, du aspekti e du nombri.


Ol esas oficala linguo di Vatikano. Katolika Eklezio uzas ol kom oficala liturgiala linguo, quankam ek la Duesma Vatikana Koncilo permesas anke altra lingui. Anke uzesas por la nomini en ciencala klasifikado di animali e planti, por la yuro, por redaktar la ''Corpus Inscriptionum Latinarum'' ed en artikli en ciencala revui publikita totale o parciala en ica linguo. Lua studio, kun Klasika Grekiana, esas parto dil nomesita Klasikala Studii, ed proxime til la yari 60 esis quasi nekareebla en Letri-studii. Latin alfabeto, derivita ek la Grekiana, esas la maxim uzata en la mondo.
Ol esas la oficala linguo di Vatikano. La katolika eklezio uzas ol kom oficala liturgiala linguo, quankam de pos Duesma Vatikana Koncilo on darfas uzar anke altra lingui. La Latina uzesas por en la ciencalo nomizado di animali e planti, en la yurala domeno, por redaktar la ''Corpus Inscriptionum Latinarum'' ed en artikli en ciencala revui publikita totale o partale en ica linguo. Lua studio, same kam olta dil klasika Greka, esas parto dil nomata Klasika Studii, ed cirkume til la yari 60-ma dil [[20ma yarcento|20-ma yarcento]] ol esis preske nekareebla en literaturala studii. La Latin alfabeto, derivita ek la Greka, esas la maxim uzata en la tota mondo.


LATINA SKRIBITA E LATINA PAROLITA
LATINA SKRIBATA E LATINA PAROLATA


La klasika latina skribisesis dum quar yar-centi : Un ante Kristo, e Un, Du, Tri pos Kristo.
La klasika Latina skribesis dum quar yar-centi : La unesma ante Kristo, e la [[1ma yarcento|unesma]], duesma e triesma pos Kristo.


Pose skribesis plu vicine kun la linguo vere parolita del tempo.
Pose ol skribesis plu proxime de la linguo vere parolata dum ta tempo.


Kande Ciceron o Cezar skribabas "populus" e "populum" ili decabas vere "populu".
Kande Cicero o Caesar skribis ''populus'' e ''populum'', advere on dicis ''populu''.


Al yarcento Tri pos Kristos homo nekonocata hodie skribis la "Appendix probi" quan ni povas traduktar "Repertorio de (ico estas) korekta".
Dum la triesma yarcento pos Kristo, nekonoco skribis la ''Appendix probi'' quan ni povas tradukar "Repertorio di lo korekta".


Al debuto esas skribato :
En la komenco esas skribita :


Decez X Ne decez Y
Dicez X Ne dicez Y


Pose estas koluni di vorti.
Pose estas kolumni de vorti.


Yen kelka exempli :
Yen kelka exempli :


auris oricla (la orelo, ube vedesas ja la franciana oreille)
''auris'' ''oricla'' (la duesma formo es proxima al Franca ''oreille'', de qua venas nia «orelo»)


olim      oli   (L'ido estas do tre arkaika)
''olim''      ''oli''   (anciena vorto, qua permanas en Ido)


idem     ide  (samo, sama)
''idem''     ''ide''  («samo», «sama»)


vinea    vinia
''vinea''    ''vinia'' («viteyo»)


(la duesma formo es proxima al Hispana ''viña'', Portugalana ''vinha'' e Franca ''vigne'')
(ube ni vedas ja "la vinho" d'oc, "la viña" espaniana, "la vigne" franciana)


frigida           fricda  (arverniana : fréida /friyda/, espaniana, frìa)
''frigida''           ''fricda''  («kolda»: Arverniana ''fréida'' /friyda/, Hispana ''fría'')


masculus     masclus  (oc : lou mascle)
''masculus''     ''masclus''  («maskula»)


calida            calda   (oc d'Aurillac : caldo)
''calida''            ''calda''   («varma»: Italiana: ''calda'')


vetulus          vetlus  (arverniana dil 63 : vèi, cataloniana : vell)
''vetulus''          ''vetlus''  («olda»: Arverniana: ''vèi'', Kataluniana ''vell'')


viridis             virdis   (arverniana : vîrd)
''viridis''             ''virdis''   («verda», Arverniana ''vîrd'')


mensa            mesa
''mensa''            ''mesa''


(Hispana, Portugalana ''mesa'')
(espaniana : mesa, romaniana : masa, mese al pluralo)


pavor            paor   (formo d'oc del Mez-Evo; nun "paour" en Lemuzino)
''pavor''            ''paor''   (formo en la linguo ''d'oc'' mez-epokala; nun ''paour'' en Limousin)


auctor          autor   (qua facas plu bela la fido)
''auctor''          ''autor''   («produktero», «fonderp», «inventero»)


persica         pessica = la persiko
''persica''         ''pessica'' persiko»: *Walona ''pexhî'')


(la formo korekta restis plu ofte : la persec en oc, piersica en romaniana.
(la formo korekta restis plu ofte : ''persec'' en la linguo ''d'oc'', ''piersica'' en Rumaniana)


Ma "la pêche" franciana venas dil unesma formo)
Ma Franca ''pêche'' venas dil unesma formo)


Solis               soliculus   = la suno
''solis''               ''soliculus''   suno»)


(Soliculus ne estas eroro ma diminutivo afektiva.
(''soliculus'' ne estas eroro ma diminutivo afecionala)


Onu vedas ja la franciana "soleil", la rumancha "sulegl" e la formi d'oc "souguilh, saurelh, soulelh...")
(del duesma formo venas la Franca ''soleil'', la *Rumancha ''sulegl'' e la formi ''d'oc'' ''souguilh'', ''saurelh'', ''soulelh''...)


equus            caballus = kavalo
''equus''            ''caballus'' kavalo»)


(caballus venas del galiana "caballos" = kavalo di laboro. Ol venis da la legionari qua ofte esis Galli al fino del Imperio)
(''caballus'' venas del Galla ''caballos'' = kavalo di laboro. Ol venis da la legionari qua ofte esis Galli al fino del Imperio)


capus                testa   = la kapo  (la linguo d'oc konservis la du vorti)
capus                testa   = la kapo  (la linguo d'oc konservis la du vorti)

Versiono ye 14:26, 24 mar. 2019

Ica artiklo bezonas revizo gramatikala. – Ka vu povas helpar ni revizar ica artiklo?
Latina linguo
Lingua latina
Parolata en:
Regiono:
Quanto di parolanti:
Rango:
Klasifikuro: Indo-Europana
 Latinida lingui
  Latina
Oficala stando
Oficala linguo en: Vatikan-Urbo
Regulata da: Opus Fundatum Latinitas
Kodexi
ISO 639-1: la
ISO 639-2: lat
ISO 639-3: {{{Iso3}}}
Signo en Wallsend metro-stacio esas ambe en l'Angliana ed en la Latina, kom tributo pro la rolo di Wallsend kom avanposteno dil Romana Imperio.
Videz anke: Indo-Europana linguaroLinguaro

La Latina esis linguo originale parolata en Lazio ed anciena Roma. Quankam nun multi judikas ol kom mortinta linguo, kelka eruditi e kleriki kristana ankore povas parolar ol fluante. La Latina esas linguo tre flexionoza, havanta tri genri, sep kazi, quar konjugi, sis tempi, sis personi, tri modi, du voci, du aspekti e du nombri.

Ol esas la oficala linguo di Vatikano. La katolika eklezio uzas ol kom oficala liturgiala linguo, quankam de pos Duesma Vatikana Koncilo on darfas uzar anke altra lingui. La Latina uzesas por en la ciencalo nomizado di animali e planti, en la yurala domeno, por redaktar la Corpus Inscriptionum Latinarum ed en artikli en ciencala revui publikita totale o partale en ica linguo. Lua studio, same kam olta dil klasika Greka, esas parto dil nomata Klasika Studii, ed cirkume til la yari 60-ma dil 20-ma yarcento ol esis preske nekareebla en literaturala studii. La Latin alfabeto, derivita ek la Greka, esas la maxim uzata en la tota mondo.

LATINA SKRIBATA E LATINA PAROLATA

La klasika Latina skribesis dum quar yar-centi : La unesma ante Kristo, e la unesma, duesma e triesma pos Kristo.

Pose ol skribesis plu proxime de la linguo vere parolata dum ta tempo.

Kande Cicero o Caesar skribis populus e populum, advere on dicis populu.

Dum la triesma yarcento pos Kristo, nekonoco skribis la Appendix probi quan ni povas tradukar "Repertorio di lo korekta".

En la komenco esas skribita :

Dicez X Ne dicez Y

Pose estas kolumni de vorti.

Yen kelka exempli :

auris oricla (la duesma formo es proxima al Franca oreille, de qua venas nia «orelo»)

olim      oli   (anciena vorto, qua permanas en Ido)

idem     ide  («samo», «sama»)

vinea    vinia («viteyo»)

(la duesma formo es proxima al Hispana viña, Portugalana vinha e Franca vigne)

frigida           fricda  («kolda»: Arverniana fréida /friyda/, Hispana fría)

masculus     masclus  («maskula»)

calida            calda   («varma»: Italiana: calda)

vetulus          vetlus  («olda»: Arverniana: vèi, Kataluniana vell)

viridis             virdis   («verda», Arverniana vîrd)

mensa            mesa

(Hispana, Portugalana mesa)

pavor            paor   (formo en la linguo d'oc mez-epokala; nun paour en Limousin)

auctor          autor   («produktero», «fonderp», «inventero»)

persica         pessica («persiko»: *Walona pexhî)

(la formo korekta restis plu ofte : persec en la linguo d'oc, piersica en Rumaniana)

Ma Franca pêche venas dil unesma formo)

solis               soliculus   («suno»)

(soliculus ne estas eroro ma diminutivo afecionala)

(del duesma formo venas la Franca soleil, la *Rumancha sulegl e la formi d'oc souguilh, saurelh, soulelh...)

equus            caballus («kavalo»)

(caballus venas del Galla caballos = kavalo di laboro. Ol venis da la legionari qua ofte esis Galli al fino del Imperio)

capus                testa   = la kapo  (la linguo d'oc konservis la du vorti)

(testa esabas "poto di tero". Onu pensas ke la vorto venis de formuli kum "Tu decas stultaji, tu havas truo en poto" detita ironike)