Equatorala e tropikala foresti: Diferi inter la revizi
Nula rezumo di redakto Etiketi: Redaktita per smartfono Redaktita per informatikoprogramo "app" |
kelka korektiguri/modifikuri/aktualiguri + texto, imaji, referi |
||
| Lineo 1: | Lineo 1: | ||
[[Arkivo: |
[[Arkivo:Weltkarte tropen.png|thumb|right|320px|Equatorala e tropikala foresti en la mondo, nun.]] |
||
[[Arkivo:Amazon Manaus forest.jpg|thumb|320px|left|Equatorala foresto an la stato Amazonas, Brazilia.]] |
|||
''' |
La nomizita '''tropikala foresti''', inkluzite la nomizita '''Equatorala foresti''' existas en 4 kontinenti: [[Amerika]] (la maxim vasta surfaco), [[Afrika]], [[Azia]] ed [[Oceania]], jacanta aproxime inter la [[Tropiko]] di [[Tropiko di Kankro|Kankro]] e la [[Tropiko di Kaprikorno]]. La tota extenso del [[biomo|*biomi]] di foresti Equatorala, tropikala ed anke subtropikala foresti cirkume 17 milioni km², o 20% de la tota emersita surfaco de la planeto. |
||
| ⚫ | |||
[[Arkivo:MataAtlantica.JPG|thumb|190px|left|Planti en la pluvala foresto tropikala de Brazilia.]] |
|||
Ta ekosistemi shirmas granda quanto di speci di [[animalo|animali]] e [[planto|planti]]. Lua mezavalora [[temperaturo]] superiras 20º C, e la [[pluvozeso]] superiras 1200 mm (3000 mm en la foresto Amazoniana). Pluvi esas bone distributita dum la yaro, e ne existas longa periodi di sikeso. |
|||
La [[klimato]] en ca zono esas sempre varma e humida. La monatala mezavalora [[temperaturo|temperaturi]] superiras 18[[Celsius|°C]] (64[[Fahrenheit|°F]]) dum tota yaro,<ref name= "woodward">{{cite web| author = Woodward, Susan|title = Tropical broadleaf Evergreen Forest: The rainforest |url = https://web.archive.org/web/20080225054655/http://www.radford.edu/~swoodwar/CLASSES/GEOG235/biomes/rainforest/rainfrst.html}}</ref> e la [[pluvo-quanto]] yarala nulatempe esas infre 1680 mm, e povas atingar 10 mil mm en sud-estal Azia, quankam mezavalore ol varias de 1750 mm til 3000 mm.<ref name="Newman, Arnold 2002">{{cite book|last=Newman|first=Arnold|title=Tropical Rainforest: Our Most Valuable and Endangered Habitat With a Blueprint for Its Survival into the Third Millennium|year=2002|publisher=Checkmark|isbn=0816039739|url=https://archive.org/details/tropicalrainfore00newm_0}}</ref> La pluvo-quanto distributesas preske uniforme dum la yaro, e ne existas longa periodi di sikeso. Pro la granda quanto di pluvi, lia [[sulo|suli]] esas povra pri nutrivi por l'[[agrokultivo]]. |
|||
| ⚫ | |||
[[Arkivo:Daintree National Park, Queensland 03.jpg|thumb|320px|Foresto tropikala ''Daintree'', en [[Queensland]], [[Australia]].]] |
|||
Ca ekosistemi shirmas granda quanto di speci di [[animalo|animali]] e [[planto|planti]]. En singla [[hektaro]] di tropikala foresti povas existar til 42 mil speci di [[insekto|insekti]], til 807 [[arboro|arbori]] de 313 diferanta speci, e 1500 altra speci di planti, inkluzite [[epifito|epifiti]]. Lia [[biodiverseso]] esas granda: on kalkulas ke ca foresti shirmas cirkume 40% til 75% de la speci animala e vejetala de la mondo. |
|||
Segun saveskas nun, tropikala foresti existabas en la [[Tero]] de milion yari ante nun. La maxim multa ek la nuna tropikala foresti existas en fragmenti del anciena kontinento [[Gondwana]]. Pos la separo di la kontinenti, multa [[amfibio|amfibii]] desaparis, ed en la sika klimato, [[reptilo|reptili]] evolucionis. |
|||
== Referi == |
|||
{{reflist}} |
|||
[[Kategorio:Geografio]] |
[[Kategorio:Geografio]] |
||
Versiono ye 11:10, 8 jun. 2020
La nomizita tropikala foresti, inkluzite la nomizita Equatorala foresti existas en 4 kontinenti: Amerika (la maxim vasta surfaco), Afrika, Azia ed Oceania, jacanta aproxime inter la Tropiko di Kankro e la Tropiko di Kaprikorno. La tota extenso del *biomi di foresti Equatorala, tropikala ed anke subtropikala foresti cirkume 17 milioni km², o 20% de la tota emersita surfaco de la planeto.
L'arbori de ca ekosistemi povas havar plu kam 30 metri di altajo, e ne perdas folii dum la vintri. L'equatorala e tropikala foresti esas importanta por absorbar, tra fotosintezo, la karbobioxo produktita en la mondo.
La klimato en ca zono esas sempre varma e humida. La monatala mezavalora temperaturi superiras 18°C (64°F) dum tota yaro,[1] e la pluvo-quanto yarala nulatempe esas infre 1680 mm, e povas atingar 10 mil mm en sud-estal Azia, quankam mezavalore ol varias de 1750 mm til 3000 mm.[2] La pluvo-quanto distributesas preske uniforme dum la yaro, e ne existas longa periodi di sikeso. Pro la granda quanto di pluvi, lia suli esas povra pri nutrivi por l'agrokultivo.
Ca ekosistemi shirmas granda quanto di speci di animali e planti. En singla hektaro di tropikala foresti povas existar til 42 mil speci di insekti, til 807 arbori de 313 diferanta speci, e 1500 altra speci di planti, inkluzite epifiti. Lia biodiverseso esas granda: on kalkulas ke ca foresti shirmas cirkume 40% til 75% de la speci animala e vejetala de la mondo.
Segun saveskas nun, tropikala foresti existabas en la Tero de milion yari ante nun. La maxim multa ek la nuna tropikala foresti existas en fragmenti del anciena kontinento Gondwana. Pos la separo di la kontinenti, multa amfibii desaparis, ed en la sika klimato, reptili evolucionis.