Porto-Riko: Diferi inter la revizi

Deskripto interagiva pri la kronologio dil artiklo

← Plu anciena versiono Plu recenta versiono →

Kontenajo efacita Kontenajo adjuntita

Lineo-formo

Versiono ye 15:45, 22 dec. 2020

Estado Libre Asociado de Puerto Rico
Commonwealth of Puerto Rico





Chefurbo	San Juan
Maxim granda urbo	San Juan


Oficala linguo	Hispana ed Angla
Surfaco	9 104 km²

Habitanti Denseso di habitantaro	3 195 153^[1] (2018) 351 hab./km²
Guberniestro	Wanda Vázquez






TNP (yaro)	US$ 103.3 miliardi (2012)
Reto	www.gobierno.pr

Porto-Riko esas arkipelago e teritorio neenkorpigata ad Usa, che Karibia, distanta cirkume 1600 km sud-este de Miami, Florida. Lua chef-urbo e maxim populoza urbo esas San Juan.

Bazala fakti pri Porto-Riko.

Historio

La maxim anciena populo konocata qua habitis Porto-Riko esis l'aborijeni Ortoiroid, chaseri e peskeri qui ekmigris de Sud-Amerika e, segun kelka inquestisti, arivis ibe cirkume 4.000 yari ante nun. De la 7ma til la 11ma yarcento pos Kristo, la kulturo Taíno prosperis ibe, e divenis dominacanta cirkume la yaro 1000. Kande Cristoforo Colombo arivis a Porto-Riko ye la 19ma di novembro 1493 dum lua duesma voyajo ad Amerika, l'insulo habitesis da le Taíno, qui nomizis ol Borikén. Colombo nomizis ol isla San Juan Bautista, homaje Santa Ioannes la Baptero.

En 1508, Hispana lietnanto Juan Ponce de León fondis Caparra, l'unesma Hispana kolonieto en la regiono, e divenis lua unesma guberniestro. Hispani probis sklavigar le Taíno por kultivar tereni sensucese, nam multi mortis pro morbi adportita dal Hispani. En 1520, Karolus la 1ma di Hispania lansis rejala dekreto qua emancipis transvivinta Taíno. Dum ta epoko, Afrikana sklavi ja adportesis, tamen en quanti inferiora a vicina kolonii en Kuba, Hispaniola o Guadelupa, ja plu prosperoza.

En 1595, Francis Drake probis invadar San-Juan kun 2500 soldati en 27 navi, sensucese. En 1625, pos lernir pri la falio di Drake, Nederlandano Boudewijn Hendricksz probis atakar l'urbo. Nederlandani okupis la portuo, e pose siejis e brulis la vilajo. Tamen, la defenseri sucesis ekpulsar Nederlandani ye la 2ma di novenbro ta yaro. Fine, Hispani decidis projetar la urbo por faciligar lua defenso.

De la fino dil 16ma til la komenco dil 17ma yarcento, Hispani koncentris atento en lia prosperoza kolonii en kontinental Amerika, ma pos ke Bourbon-dinastio asumis la povo en Hispania la prospero dil insulo augmentis, e nova urbi fondesis. Dum la fino dil 18ma yarcento, navi de altra landi komencis arivar a la kolonio por vendar sklavi kambie sukro e kafeo produktita en la insulo.

En 1898 eventis Hispana-Usana milito. Usa recevis la teritorio en 1899.

Geografio

Porto-Riko konsistas ek la precipua insulo, Porto-Riko, ed altra mikra insuli: Vieques (348,15 km² e 9 106 habitanti en 2000), Culebra, Mona, Desecheo, e Caja de Muertos. La maxim alta monto jacas an l'insulo Porto-Riko: Cerro de Punta, kun 1336 metri di altitudo.

Ekonomio

Precipua artiklo: Ekonomio di Porto-Riko

Kemiala industrio e turismo esas importanta ekonomikala agadi dil insulo.

Politiko

Wikipedio

Wikivortaro explikas
ca rubriko
en altra lingui: Porto-Riko

Suverena stati e Nesuverena teritorii che Karibia
Antigua e Barbuda \| Bahama \| Barbados \| Dominika \| Dominikana Republiko \| Grenada \| Haiti \| Jamaika \| Kuba \| Santa Kitts e Nevis \| Santa Lucia \| Santa Vincent e Grenadini \| Trinidad e Tobago
Nesuverena teritorii: Anguila \| Aruba \| Virgin Insuli Britaniana \| Guadelupa \| Insuli Kaiman \| Kuracao \| Martinik \| Montserrat \| Navassa \| Porto-Riko \| Sint Maarten \| Insuli Turks e Kaikos \| Virgin Insuli Usana
Anciena Nederlandan Antili, nun parto de Nederlando: Bonaire \| Saba \| Sint Eustatius

↑ (19ma di decembro 2018) Nevada and Idaho Are the Nation's Fastest-Growing States. United States Census Bureau. URL vidita ye la 30ma di decembro 2018.

[pop-2018-1] (19ma di decembro 2018) Nevada and Idaho Are the Nation's Fastest-Growing States. United States Census Bureau. URL vidita ye la 30ma di decembro 2018.

[1]

@@ Lineo 16: / Lineo 16: @@
 |Internet              = www.gobierno.pr
 }}
-'''Porto-Riko''' esas [[arkipelago]] e teritorio neenkorpigita ad [[Usa]], che [[Karibia]], jacanta cirkume 1600 km sud-este de [[Miami]], [[Florida]]. Lua chef-urbo e maxim populoza urbo esas [[San Juan]].
+'''Porto-Riko''' esas [[arkipelago]] e teritorio neenkorpigata ad [[Usa]], che [[Karibia]], distanta cirkume 1600 km sud-este de [[Miami]], [[Florida]]. Lua chef-urbo e maxim populoza urbo esas [[San Juan]].
 '''Bazala fakti pri Porto-Riko.'''
@@ Lineo 22: / Lineo 22: @@
 == Historio ==
 [[Arkivo:Taino_Village.JPG|thumb|250px|left|Rikonstrukturo di vilajeto di le ''Taíno''.]]
-La maxim anciena populo konocata qua habitis Porto-Riko esis l'indijeni ''Ortoiroid'', chaseri e peskeri qui ekmigris de [[Sud-Amerika]] e, segun kelka inquestisti, arivis ibe cirkume 4.000 yari ante nun. De la 7ma til la 11ma yarcento pos Kisto, la kulturo Taíno prosperis ibe, e divenis dominacanta cirkume la yaro 1000. Kande [[Cristoforo Colombo]] arivis a Porto-Riko ye la [[19ma di novembro]] [[1493]] dum lua duesma voyajo ad [[Amerika]], l'insulo habitesis da le Taíno, qui nomizis ol ''Borikén''. Colombo nomizis ol ''isla San Juan Bautista'', homaje Santa Ioannes la Baptero.
+La maxim anciena populo konocata qua habitis Porto-Riko esis l'aborijeni ''Ortoiroid'', chaseri e peskeri qui ekmigris de [[Sud-Amerika]] e, segun kelka inquestisti, arivis ibe cirkume 4.000 yari ante nun. De la 7ma til la 11ma yarcento pos Kristo, la kulturo Taíno prosperis ibe, e divenis dominacanta cirkume la yaro 1000. Kande [[Cristoforo Colombo]] arivis a Porto-Riko ye la [[19ma di novembro]] [[1493]] dum lua duesma voyajo ad [[Amerika]], l'insulo habitesis da le Taíno, qui nomizis ol ''Borikén''. Colombo nomizis ol ''isla San Juan Bautista'', homaje Santa Ioannes la Baptero.
-En 1508, Hispana lietnanto [[Juan Ponce de León]] fondis Caparra, l'unesma [[Hispana imperio|Hispana]] kolonieto en la regiono, e divenis lua unesma guberniestro. Hispani probis sensucesi sklavigar le Taíno por kultivar tereni, nam multi mortis pro morbi adportita dal Hispani. En 1520, [[Karolus la 5ma di Germania e la 1ma di Hispania|Karolus la 1ma di Hispania]] lansis rejala dekreto qua emancipis la cetera Taíno. Dum ta epoko, Afrikana sklavi ja adportesis, tamen en quanti inferiora a vicina kolonii en [[Kuba]], [[Hispaniola]] o [[Guadelupa]], ja plu prosperoza.
+En 1508, Hispana lietnanto [[Juan Ponce de León]] fondis Caparra, l'unesma [[Hispana imperio|Hispana]] kolonieto en la regiono, e divenis lua unesma guberniestro. Hispani probis sklavigar le Taíno por kultivar tereni sensucese, nam multi mortis pro morbi adportita dal Hispani. En 1520, [[Karolus la 5ma di Germania e la 1ma di Hispania|Karolus la 1ma di Hispania]] lansis rejala dekreto qua emancipis transvivinta Taíno. Dum ta epoko, Afrikana sklavi ja adportesis, tamen en quanti inferiora a vicina kolonii en [[Kuba]], [[Hispaniola]] o [[Guadelupa]], ja plu prosperoza.
+En 1595, [[Francis Drake]] probis invadar San-Juan kun 2500 soldati en 27 navi, sensucese. En 1625, pos lernir pri la falio di Drake, [[Nederlando|Nederlandano]] Boudewijn Hendricksz probis atakar l'urbo. Nederlandani okupis la portuo, e pose siejis e brulis la vilajo. Tamen, la defenseri sucesis ekpulsar Nederlandani ye la 2ma di novenbro ta yaro. Fine, Hispani decidis projetar la urbo por faciligar lua defenso.
+De la fino dil 16ma til la komenco dil 17ma yarcento, Hispani koncentris atento en lia prosperoza kolonii en kontinental Amerika, ma pos ke Bourbon-dinastio asumis la povo en Hispania la prospero dil insulo augmentis, e nova urbi fondesis. Dum la fino dil 18ma yarcento, navi de altra landi komencis arivar a la kolonio por vendar sklavi kambie [[sukro]] e [[kafeo]] produktita en la insulo.
 En [[1898]] eventis [[Hispana-Usana milito]]. [[Usa]] recevis la teritorio en [[1899]].