Videz la fonto/fonti por Ierusalem

{{Urbi
| nomo= Ierusalem
| Blazono= Emblem_of_Jerusalem.svg
| Flago= Flag of Jerusalem.svg
| Imajo = Jerusalem infobox image.JPG
| TextodilImajo = Kelk imaji pri Ierusalem.
| DetalozaMapo= Israel_location_map.svg
| DetalozaMapoX= 0.60
| DetalozaMapoY= 0.77
| DetalozaMapoEtiketo=Ierusalem
| Shablono_lando= {{ISR}}
| Regiono= 
| Urbestro= Ron Huldai
| Latitudo= 31° 47' 0" N
| Longitudo= 35° 13' 0" E
| Altitudo= 
| Surfaco= 
| Habitanti = {{formatnum:933200}}
| Yaro= 2012
| Denseso di habitantaro = 
| Horala_zono= +2<br />(UTC+3 dum [[somero]])
| Reto= http://www.jerusalem.muni.il/jer_main/defaultnew.asp?lng=2 jerusalem.muni.il
}}
'''Ierusalem''' (en la Hebrea: ירושלים ''yerushalayim'', en l'Araba: القدس ''al-Kuds'', Otomana: ''Kudüs'', Arameana: ܐܽܘܪܶܫܠܶܝܡ) esas la maxim granda urbo di [[Israel]] e lua [[chef-urbi|chef-urbo]], quankam maxim multa landi havas lua ambasadeyi en [[Tel Aviv]]. Segun l'[[Interkonsenti di Oslo|Oslo-interkonsento]], ica parto di Ierusalem esos parto di Palestinana stato.

Ol existis ja dum la [[14ma yarcento aK|14ma yarcento AK]]. Pri la nomo ipsa, esas necerta teorio ke la nomo di l'urbo venas del anciena Hebrea vorti ''ieru'' e ''shalom'', qua signifikus 'urbo di paco'.

{{Panoramo|Panorámica de Jerusalén desde el Monte de los Olivos.jpg|1300px|Panoramo di Ierusalem.}}

== Historio ==
Segun la [[Biblo]], II Samuel 5, rejulo [[David]] konquestis Ierusalem del [[Iebusiti]] en la 8ma yaro di sua rejeso, kaptinte la [[citadelo]] Cion, qua pose nomesos "urbo di David". Ante la konquesto, la urbo ofte nomesas "Iebus" en la Biblo. Ierusalem divenis la chefurbo dil rejio di Israel e Iuda, e pose di nur Iuda. Salomon, filiulo di David, konstruktis la templo por [[Deo]] segun la Biblo.

Til la falo dil norda rejio Israel en 722 a.K. Ierusalem probable ne esis tre granda urbo. La suda rejio Iuda plu importeskis pos la ruino dil norda rejio.

En 586 a.K. la nov-Babiloniani sub [[Nebukadnecar]] asiejis e destruktis Ierusalem e la templo. Onu permisesis rikonstruktar la urbo e templo nur kande la [[Persi]] konquestis la nov-Babiloniana imperio. Ierusalem tamen ne ridivenis importanta urbo rapide, quo nur eventis dum la Helenista periodo.

Dum la Helenista periodo, Ierusalem unesme apartenis al [[Ptolomeo|Ptolomeal]] imperio e pose a la [[Seleukian imperio]]. La Seleuka rejulo Antiochus IV Epiphanes tamen tale ofensabis multa tradicionala Judi, per erektar sua propra statuo en la templo e sakrifikar porki a [[Zeus]], ke multi revoltis kontre il sub la Makabei en 168 a.K. La Makabei sucesoze ganis tereno e kaptis Ierusalem en 152 a.K. La Makabeo-dinastio facos ol lia chefurbo e rikonsakras la templo.

Kande la Romani eniris Israelo sub [[Pompeyi]], la [[Makabei]] esis en [[interna milito]]. La Makabei divenis [[Vasalo|vasali]] dil Roman Imperio e la ordino di Pompeyi favoris dinastio di vazali dil Makabei, la filiuli di Antipater la [[Idumea|Idumeano]]. Ilua filio [[Herodotos]] ocidos la precipua Makabei e divenos rejulo. Herodotos anke rinovigas la templo. Tamen, dum la 1ma yarcento, deskontenteso pri la Romani kreskis pro korupta prefekti e pontifiki, ma anke alt imposti. Revolto komencis en 66. Roman armeo sub Vespasianus e pose Titus lente ganis plu e plu del revoltanti, e Titus destruktis Ierusalem kun lua templo en 70. La milito finis en 74, kande la Romana soldati prenis la fortreso Masada.

La Romani ne rikonstruktis Ierusalem pos la milito e la templo ne funcionis. Nur kande l'imperiestro Hadriano esforcis konstruktar nova pagana templo en Ierusalem e forsan itere opresis la Judi, eventis nova revolto sub Shimeon bar-Kosiva. Ica revolto anke ne sucesis e Hadriano konstruktis tote nov urbo sur Ierusalem, nomata (Colonia) Aelia Capitolina.

{{Klado}}
{{Wikivortaro}}
[[Kategorio:Urbi en Israel]]