Videz la fonto/fonti por Trinidad e Tobago

{{Landi
| Nomo                    = Trinidad e Tobago
| Lokala_nomo             = Republic of Trinidad and Tobago
| Flago                   = Flag of Trinidad and Tobago.svg
| Blazono                 = Coat of Arms of Trinidad and Tobago.svg
| Imajo_mapo              = LocationTrinidadAndTobago.png
| Chefurbo                = [[Port-of-Spain]]
| Habitanti_chefurbo      = {{formatnum:49031}} (2000)
| Precipua_urbo           = [[San Fernando, Trinidad e Tobago|San Fernando]]
| Oficala_lingui          = [[Angla linguo|Angla]]
| Guvernerio              = [[Republiko]]
| Nomo_listo_chefo_stato  = Listo pri prezidanti di Trinidad e Tobago
| Titulo_chefo_stato      = Prezidanto
| Chefo_di_stato          = [[Christine Kangaloo]]
| Nomo_listo_chefo_guverno= Listo pri chefministri di Trinidad e Tobago
| Titulo_chefo_guverno    = Chefministro
| chefo_guverno           = [[Keith Rowley]]
| Surfaco                 = {{formatnum:5131}}
| Rango_surfaco           = 172
| Surfaco_aquo            = neglijebla
| Habitanti               = {{formatnum:1407460}}<ref name=CIA/>
| Rango_habitanti         = 157
| Yaro                    = 2023
| Denseso di habitantaro  = 274,3
| Reto_kodexo             = .tt
| Nomo_himno              = ''Forged From The Love of Liberty''
| Pekunio                 = [[Dolaro di Trinidad e Tobago]]
}}
'''Trinidad e Tobago''' esas lando en [[Karibia]] konsistanta ek du insuli, Trinidad (la maxim granda) e [[Tobago]], ed altra insuleti. Ol distas 11 km de [[Venezuela]]na litoro.

'''Bazala fakti pri Trinidad e Tobago'''
== Historio ==
[[Arkivo:Raleigh_at_Trinidad.jpg|thumb|320px|left|Sinioro [[Walter Raleigh]] atakas Trinidad, en 1595.]]
{{PA|Historio di Trinidad e Tobago}}
Tobago nomesis da [[Cristoforo Colombo]] en [[1498]] de la Haitiana vorto ''tambaku'' (pipo) - forsan pro ke il remarkis l'indijena kustumo di fumar [[tabako]] en pipi. Trinidad anke nomesis da Cristoforo Colombo en [[1498]], forsan pro Triuno-Sundio, o pro tri insul-monti videbla de la maro. En [[1595]], Angla explorero, Sinoro [[Walter Raleigh]], atakis Hispana kolonio en Trinidad. Dum la [[16ma yarcento|16ma]] e [[17ma yarcento|17ma]] yarcenti, Nederlandani e [[Kurlando|Kurlandani]] (de Dukio Kurlando e Semigalia, regiono nun apartenante a [[Latvia]]) establisis kolonio en Tobago por produktar [[tabako]] e [[kotono]].

Dum la [[18ma yarcento]] la du insuli esis [[Hispania]]na kolonii, ma li kovrabis cz foresti e habitesis da Hispani, kelka [[sklaveso|sklavi]] e kelka aborijeni. Ye la fino dil yarcento, [[Franca Revoluciono]] afektis la kulturo dil insuli, nam plantacisti de [[Martinik]] ekmigris al insuli ed establisis kultivo di [[sukrokano]] e [[kakao]]<ref>Besson, Gerard. ''Land of Beginnings - A historical digest, Newsday Newspaper'', 27ma di agosto 2000.</ref>. Dum [[Napoleonala militi]] en 1797, Britaniani okupis Trinidad<ref name=Geografia>''Antilhas''. Revuo "Geografia Ilustrada", p.911 (en Portugalana)</ref>. Tobago ne habitesis til la [[17ma yarcento]], kande okupesis sucedante da Nederlandani, Franci, Britaniani e Hispani. En 1814, Britaniani enkorpigis ol ad [[Britanian imperio]]<ref name=Geografia/>. La du insuli divenis singla kolonio Britaniana en [[1889]].

[[Arkivo:Flag of the West Indies Federation (1958–1962).svg|thumb|left|320px|Standardo di [[Federuro di Westal Indii]]]]
Ye la [[3ma di januaro]] [[1958]] Trinidad e Tobago, kune [[Jamaika]] ed altra insuli unionesis en tale nomizita [[Federuro di Westal Indii]], kun chef-urbo en [[Chaguanas]]. Tamen, en [[1961]] la federuro desaparis, kun la nedependo di Jamaika. Ye la [[31ma di agosto]] [[1962]], Trinidad e Tobago nedependanteskis del [[Unionita Rejio]], komence kom [[monarkio]], ma en [[1976]] la lando divenis [[republiko]]. [[Ellis Clarke]] esis l'unesma prezidanto.

En julio [[1990]], [[islamo|Mohamedana]] radikala grupo ''Jamaat al Muslimeen'' probis revokar guvernerio. La grupo mantenis lora chefministro [[Arthur Napoleon Raymond Robinson]] kom gajo-homo, dum ke tumulti eventis en [[Port-of-Spain]]. Pos negocii, Yasin Abu Bakr, chefo dil grupo, kapitulacis ad autoritatozi.

== Politiko ==
[[Arkivo:POS_Redhouse.JPG|thumb|320px|Reda Domo, sideyo dil parlamento.]]
[[Arkivo:The_President's_House_Trinidad.jpg|thumb|left|320px|Prezidantala domo, en Trinidad.]]
Trinidad e Tobago esas [[republiko]] kun du politikala partisi, e [[parlamentarismo|parlamentala sistemo]] qua havas kom bazo la sistemo di Westminster. La [[chefo di stato]] esas la [[prezidanto]], qua elektesas da elektala kolegio. Lu selektas la [[chefministro]] inter la parlamentani qui povas obtenar aprobo de la maxim multa membri del parlamento, pos eventar general elekti.

La [[parlamento]] havas du chambri: Senato (kun 31 membri) e Chambro di Reprezentanti, kun 41 membri. La 31 senatani selektesas dal prezidanto, di qui 16 indikesas dal chefministro. La membri de la Chambo di Reprezentanti elektesas dal populo por admaxime 5 yari.

La [[judiciala povo]] havas hierarkiala sistemo, e konsistas ek la Supra Korto di Jurisprudenco, la Judiciistaro, e la Familio-korto. La chefo di la Supra Korto elektesas dal prezidanto.

Lua nuna [[konstituco]] di la lando adoptesis en [[1976]]. Ol kreis [[republiko|republikala rejimo]] e remplasis la konstituco di 1962.

== Geografio ==
[[Arkivo:Trinidad Topography.png|thumb|260px|Topografiala mapo di Trinidad e Tobago.]]
[[Arkivo:TnT Port of Spain 5.jpg|thumb|320px|left|Litoro di [[Port-of-Spain]].]]
L'insuli jacas inter [[latitudo|latitudi]] 10°02'N e 11°12'N, e [[longitudo|longitudi]] 60°30'W e 61°56'W. La punto di lua teritorio maxim proxima di [[Sud-Amerika]] distas 11 km de [[Venezuela]]na litoro. Trinidad, la precipua insulo, havas {{formatnum:4768}} km², o 93% ek la tota surfaco di la lando. Tobago havas cirkume 300 km². La maxim multa habitanti rezidas en Trinidad, ube jacas la maxim granda urbi di la lando.

La teritorii dil insuli mixas alta e basa tereni. La maxim alta monto di la lando esas [[El Cerro del Aripo]], kun 940 metri di [[altitudo]]. La roki de la monti originis dum [[jurasiko]]. La sudala montaro e la vicina basa tereni originis dum [[kretaceo]] e dum [[Eoceno]], de sedimentala roki. Sude de la lando existas jaceyi di [[petrolo]].

Lua [[klimato]] esas [[tropikala klimato|tropikala]], kun influo marala. Existas du sezoni dum tota yaro: l'unesma 5 monati dil yaro esas sika, e la pluvoza sezono eventas dum la cetera sep monati. La dominacanta [[vento|venti]] suflas de nord-este. La maxima [[temperaturo]] enrejistrata dum la historio di la lando esis 39°C en [[Port-of-Spain]], kontre ke la minima esis 12°C. Trinidad e Tobago tre rare frapesas da [[uragano|uragani]].

La precipua fluvii di la lando esas Ortoire, longa de 50 km, e Caroni, longa de 40 km.

== Ekonomio ==
{{PA|Ekonomio di Trinidad e Tobago}}
[[Petrolo]] e [[naturala gaso]] influas forte en Trinidadana ekonomio, e reprezentas cirkume 40% de la [[TNP]] e 80% de la exportaci.

== Demografio ==
[[Arkivo:Trinidad and Tobago-CIA WFB Map.png|thumb|left|280px|Precipua urbi di Trinidad e Tobago.]]
[[Arkivo:Population pyramid of Trinidad and Tobago 2016.png|320px|thumb|Demografiala piramido di Trinidad e Tobago]]
Segun statistiki de ''The World Factbook'' por 2023, Trinidad e Tobago havis {{formatnum:1407460}} habitanti. Segun etnio, en 2011 35,4% esis Estal-Indiani, 34,2% esis decendanti de Afrikani, 7,7% esis mestici de Afrikani ed Estal-Indiani, 15,3% esis altra mestici, 1,3% esis de altra etniii, e ne existis informo pri 6,2% de la habitantaro.<ref name=CIA>{{extera ligilo|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/trinidad-and-tobago/ |titulo=Trinidad and Tobago - The World Factbook|idiomo={{en}}|editero=CIA|vidita ye=26ma di oktobro 2023}}</ref> Existas grupi di Portugalani, Venezuelani, Chiniani ed Arabi.

La linguo oficala esas l'[[Angla linguo|Angla]]. Altra lingui parolata esas l'Angla dialekto de Trinidad, l'Angla dialekto de Tobago, Karibiana Hindustani, Franca kreola linguo de Trinidad, Hispana e Chiniana.<ref name=CIA/>

La procento di habitantaro segun [[religio]] esas: protestanti (32,1%), katoliki (21,6%), Hindui (18,2%), Mohamedani (5%), [[Testi di Jehova]] (1,5%), altri (8,4%), nula (2,2%), sen informo (11,1%).<ref name=CIA/> Existas grupi di praktikanti di religii kun Afrikana origino e Rastafariani.

[[Eduko]] esas obligiva por omna infanti e pueri, inter 6 e 16 yari, ma ordinare infanti evanta 2,5 yari ja eniras infantala skoli. En 2003, 98,55% ek la habitantaro savis lektar e skribar.

La maxim populoza urbo esas [[Chaguanas]]. Altra importanta urbi esas [[San Fernando, Trinidad e Tobago|San Fernando]], [[Port-of-Spain]] (la chef-urbo), Arima, Marabella e Point Fortin.

== Kulturo ==
[[Arkivo:FOOD_Callaloo.jpg|thumb|320px|''Callaloo''.]]
La kulturo di Trinidad e Tobago mixas influi Indiana, Afrikana, Kreola, Europana, Aborijena, Latin-Amerikana ed Araba, de populi qui enmigris al insuli dum yarcenti. Populara dishi inkluzas ''doubles'' (pano fritita kun ''curry''), ''roti'' (disho kun Indiana origino), ''callaloo'' ([[supo]] ek folii de lokala planto, boliita kun [[okro]] e spici), ''coconut bake'' (pano ek kokoso), e boliita [[manioko]] kun butro.

[[Arkivo:Carnevale Trinidad Schieramento.jpeg|thumb|left|320px|Karnavalo-parado en Trinidad.]]
Altra rezulto de la diverseso di kulturi e religii esas videbla en la granda quanto di religiala festivali qui celebresas en la lando. Exemple [[Hinduismo|hindua]] festivali ''Diwali'', ''Holi'', ''Nauratri'', ''Maha Shivratri'' e ''Ganesh Chaturthi''; [[Kristanismo|kristana]] festi Santa Semano, [[Kristnasko]], [[pasko]] e [[pentekosto]]; e [[Islamo|Mohamedana]] festi ''Eid al-Fitr'', ''Eid al-Adha'', ''Ramadan'' e ''Shab-e-barat''. Decendanti de Chiniani omnayare celebras la Nov-yaro Chiniana. La Dio di la Nedependo (31ma di agosto), la Dio di la Republiko (1ma di agosto) e la Dio di Laboro (1ma di mayo) celebresas kom vakanco-dii. La [[Karnavalo]] di la lando, qua originis dum l'epoko di Franca koloniigo, esas multe konocata exterlande. Ol eventas omnayare ante [[karesmo]].

[[Arkivo:Theaterspektakel_(2010)_2010-09-04_19-02-50.JPG|thumb|left|320px|Stalo-tamburo, ''steel drum''.]]
[[Arkivo:Nicki Minaj VMAs 2018 (2).jpg|thumb|320px|[[Nicki Minaj]]]]
Habitanti de Trinidad e Tobago developis [[perkut-instrumento]] nomizita Angle kom ''steel drum'' o ''steelpan'', konsistanta ek parti de stalo-tamburi qui uzesis por depozar petrolo. Du muzikala jenri qui fameskis internacione originis en la lando: ''[[Calypso]]'', qua uzas stalo-tamburi en ritmala sesioni, e ''[[soca]]''. Exemple pri notora Trinidadana muzikisti: [[Edmundo Ros]], [[Billy Ocean]], e kantistino [[Nicki Minaj]].

Pri [[literaturo]], la maxim notora Trinidadana skriptisto esas [[Vidiadhar Surajprasad Naipaul|V. S. Naipaul]], qua ganis [[Listo di Nobel-laureati pri literaturo|Nobel-premio]] en [[2001]]. Altra exempli pri importanta skriptisti: [[Neil Bissoondath]], [[Vahni Capildeo]], C. L. R. James, Earl Lovelace, Rabindranath Maharaj, Lakshmi Persaud, Kenneth Ramchand, Arnold Rampersad, Kris Rampersad, e Samuel Selvon.

La maxim populara [[sporto]] di la lando esas [[kriketo]]. En [[1976]], l'atleto [[Hasely Crawford]] ganis l'unesma ora medalio por Trinidad e Tobago en l'[[Olimpiala Ludi en Montréal, 1976|Olimpiala Ludi en Montreal]].

== Referi ==
{{reflist}}
{{Landi en Sud-Amerika}}
{{stati en Karibia}}

[[Kategorio:Trinidad e Tobago| ]]