Radiko (botaniko)
En botaniko, radiko esas la subtera organo di planto servanta a fixar ulo ad sulo e cherpar l'aquo e la nutriva elementi bezonata a lua developado. Prolonguro di stipito vers la bazo, ulo en diferas per multa tipi : lua interna strukturo, kande reaktas ad gravitado, la prezenteso di terminala kofio ed absorbiva pili, l'absenteso di folii e burjoni. To esas la lasta tipo ke distingas ul fundamentale di stipito.
La radiki esas ofte la loko di simbiosi kun la bakterii e la fungi du sulo, note per la azoto-metabolio. La radiki povas prizentar adaptesi pro faciligar la developado dil planto en partikulara cirkume (exemplo di radiki di mangliero). En certa kazi la radiki servas anke ad akumular nutrivi (exemplo di rafaneto, betravo, napo, e.c.). Certa radiki di planti esas manjebla o per medicinala uzado, altri esas tre toxika.
La radiki esas l'organi per penetremeso di herb-ocidanta, uzata por luktar kontre la herbachi.
Rolo dil radiko
[redaktar | redaktar fonto]La radiko esas vivala organo dil planto, ke formacesas tre frua lor di developado dil planto, quik de la debuto dil jermifado. Ol havas multa roli meze dil planto :
- ankrago ad sulo (tereno plu o min plugebla) o sur parieto; segun la grosa di greno en bazo, la radiko kreskas e branchifas plu o min. L'aspekto di radikala sistemo chanjas ordinare di speco di planto a l'altro : querko havas radiki desfaldas en profundeso, ke poplo havas radikala sistemo en surfaco.
- absorbo dil aquo e nutrivi di sulo, e lua transporto a la cetero di la planto per lua kreskado ed a la folii per la fotosintezo. La transporto esas exekutita da la foliala vaporigo tiranta precipue vapor-sudoro, ma anke per la radikala preseso pro l'aktiva absorbo di aquo (videbla lor di gutado).
- l'akumulado di rezervi
- suportilo di simbiotika asocii komplexa kun la mikra-organismi (bakterii e fungi) qua, exemple, helpos ala solveso di fosfo, ala fixigo dil atmosferala azoto, ala kreskado di acesora radiki.
- desslamizo di sulo
- kreo di sulo. La molekuli ed enzimi sekrecita da la radiki e lua simbiotika mufi kontributas ala formacado di sulo. La radiki de multa arbori sekrecitas organala acidi sat povanta per korodar la kalkoza petri ed en liberigar la calcio ed altra utila minerali per la speci qua produktas ed uzas l'humuso.
- komuniko. Certa speci di arbori povas unionar lua radiki kun la di arbori di sama speco e tale metar en komuneso hidrala e nutriva moyeni.