Formiko
Formiko esas sociala insekto (Himenoptero), qua formacas kolonii nominita formikaro.
Origini[redaktar | redaktar fonto]
L'unesma konocita formiki aparis dum fino di kretaceo ed esis evolucioni de vespi.
Morfologio[redaktar | redaktar fonto]
Ulo ecelar pri altra insekti precipue per anteni kon markita kudo e per pedunklo en perlo-formo de unesma abdomino segmenti. Ecepte dum riprodukturo, maxim multa speci di formiki esas sen ala.
Developo[redaktar | redaktar fonto]
Formiko developas per kompleta metamorfoso, pasinta da diferanta sequanta standi : komence ovo, seque larvo, pos nimfo (kelkafoye pupo) por lasta divenas adulto. La larvo, sen gambo, esas maxime dependanta del adulti. La precipua morfologia diferi inter rejini e laboristi, ed inter la diferanta kasti di laboristi kande existas, kreesas per la nutriva rejimo dum larva etapo.
Nova laboristo pasas l'unesma dii di adulta vivo okupar su pri rejino e yuni. Seque ol partoprenas konstrukto e nesto-manteno, pos provizar e defensar la nesto. Ta chanji esas sat bruska e definas tempora kasti.
Che certa formiki, existas anke fizika kasti. Segun lia statuto, la laboristi esas mikra, meza o granda, ta lasta parto-prenas provizar ante. Ofte la maxim granda esas disproporcionala: kapo plu granda e mandibuli plu forta. Che kelka speci, meza laboristi desaparis, ed existas granda diferi inter la mikri e la giganti, nominita kelka-foye soldati quankam la defensiva rolo ne esas necese la precipua.
Komporto[redaktar | redaktar fonto]
Komuniko[redaktar | redaktar fonto]
La komuniko inter formiki facas su precipue per kemiala vapori nomizita feromoni. Ta flaranta orientala sistemo esas kombinita kun vizuala kompozi (reper-punti, sun-poziciono). Feromoni esas anke mixita kun la nutrivo kambiita da trofalaxio, informinta omna sur la stando e nutrivuro di samspecani.
Kolektiva komporto[redaktar | redaktar fonto]
Formiki atakas e defensas su tra mordi ed en certa speci, tra lanso di formika acido (fomicinae) qua fuzas insekt-kitino, o da pikinta kun helpo di dardo (myrmicinae).
Che plu-multeso di speci, la kolonio havas komplexa sociala organizo e esas kapabla realigar dificila taski (exemple, explotar maxim bona nutrivo-fonto). Ta organizo aparas kun multa interagi inter formiki, na dirita da rejino.