Mongola lingui

De Wikipedio

Mongola lingui esas un grupo en Altaika linguaro. En evoluciono di Mongola lingui dicernesas tri periodi:

I. La periodo di anciena Mongola finis c. 1200. Ne existas anciena texti, ma esas konkluzita ke esis du precipua dialekti, de qui un divenis la bazo di Libro-Mongola.

II. De periodo di Meza-Mongola (1200–1500) esas prezervita multa linguala materiali. Dum Chingiz-kano e sua propaginti Mongola esis en poziciono di mondala linguo. Per estala dialekto skribita dokumenti esas komparate multa, ed esas prezervita Araba-Mongola e Persiana-Mongola vortari, quin Islamana eruditi kompilis ye 13ma e 14ma yarcenti. De sudala dialekto ne existas ula literaturala traci.

III. Periodo di nuna Mongola komencis kun Buddhana renesanco, qua produktis ampla literaturo. Mongoli turnis a Buddhani c. 1575, e pose komencis tradukar verki ek Sanskritana, Chiniana e Tibetana. Nuna lingui dividas su en estala e westala grupi.

Linguisti ne esas unanima pri klasifiko di Mongola lingui. Yen tri diferanta klasifiki ek diversa fonti.

Klasifiki[redaktar | redaktar fonto]

1ma klasifiki[redaktar | redaktar fonto]

3 grupi: Estala, Westala e Altri
Estala grupo:

  • Dagura / Daura (multe diferas de altri; parolesas en Interna-Mongolia, Chinia)
  • Monguora (en Kansu di Chinia)
    • Tu
    • Paongan / Bao’an / Bonan
    • Santa / Thung-hsiang
    • Flava Uigura (Kansu di Chinia)
  • Mongola (7 dialekti)
    • Halha Mongola (generala e literaturala linguo di Mongolia)
    • Ordos / Urdus (linguo di Interna-Mongolia)
    • Chahaari
    • Urat
    • Harchin (10 dialekti)

Westala grupo:

  • Oirata (en Mongolia, Sinkiang; dialekti i.a. Torguta, Dorbota)
  • Kalmuka (proxima ad Oirata)

Altri:

  • Mogola (Iranigita / Persianigita (?) restajo-linguo en Afganistano)

2ma klasifiki[redaktar | redaktar fonto]

2 Grupi: Estala e Westala
Estala grupo:

  • Daguro
  • Monguoro (Bonan, Dongxiang, (Estala-)Yugur)
  • Oirata-Halha

Westala grupo:

  • Mogola

3ma klasifiki[redaktar | redaktar fonto]

2 Branchi: Estal-Mongola brancho e Westal-Mongola brancho
Estal-Mongola brancho:

Westal-Mongola brancho:

  • Oirata
  • Kalmuka
  • Buryata
  • Mogola
  • Dagura
  • Monguora
  • Santa
  • Paomgan

Videz Wikipedio en Mongola