Ter-atmosfero

Strukturo dil atmosfero di la Tero.

Blua lumo dissemesas plu multa kam altra lumi da la gasi di atmosfero, e kreas blua halono cirkum la Tero, kande ol videsis del espaco, en altitudo di 402-424 km.

Ter-atmosfero esas fluida gaso, diafana, ek oxo, azoto e kelka gasi skarsa, difuzita en omna regioni qua formacas atmosfero, utila por respiro e kombusto. Ol esas la sferatra kuverto di gasi, vaporo e partikuli qui cirkondas la Tero, retenata da la gravitado e formacanta granda kompozuro dil ambiento* por la maxim multa terana vivanti, protektanta li del efekto di aeroliti, kosmala radiaco e nociva sunala radiaco.

La kompozuro e fizikala traiti dil atmosfero terala varias segun l'altitudo. Kelka traiti uzesas por dividar ol en plura zoni, di qui la basa ed alta limiti chanjas segun latitudo, horo dil dio ed yarala sezono. Cirkume 75% de la tota maso e 90% del aquo-vaporo dil atmosfero kontenesas en troposfero, la maxim basa zono. La quanto di aquo-vaporo varias, nam aquo vaporeskas del oceani, portesas en nubi e pluvas sur la kontinenti.

Che tale nomizita troposfero eventas la vetero (videz meteorologio), e la maxim multa vivanti trovesas ibe. La stratosfero kontenas ozon-strato quo ekfiltras danjeroza ultraviolea radiaco de la suno.

Super stratosfero, mezosfero fuzesas aden ionosfero, strato qua kontenas diversa elektrizita partikuli importanta por la propago di radio-ondi. Mem plu alte, ionosfero fuzesas aden exosfero, regiono konsistanta precipue ek gasi helio e hidrogeno, qua fine fuzesas aden l'interplaneta medio.