Dilemo di la karcerano
La karcerano-dilemo esas famoza en la ludo-teorio di ne-zero-suma-ludi. En ta ludo, quale en multa altri, facesas la hipotezo per qua omna ludanti (hike, «karcerani») probas maximigar sua gani sen enprenar en la konto l'interesto di l'altra ludanto.
Principo
[redaktar | redaktar fonto]L'ordinara formo di ta dilemo esas to en ke du karcerani restas retenita en separita celuli e ne povas komunikar l'unu kun l'altru. La polico savas ke un ek la du esis autoro di krimino, ma ne savas quale de la du esis.
- se l'unu denuncar l'altru ma l'altru restus tacema, to esas certa que la puniso di la denuncero diminutesos dum ke l'altru recevos maxima puniso;
- se ambe ne konfesus, li kondamnesos per la maxima puniso posibla en ca kazo;
- se ambe konfesus, la puniso por ambe diminutesos.
Ta problemo modelas bone la questioni pri tarifa politiko : la konkurencanto ke abasas sua preci ganas merkat-parti e povas tale augmentar egale sua gano ... ma se sua precipua konkurencanto en fakas tale, amba povas perdar.
Nash-equilibro per ta ludo-tipo ne duktas pri Pareto-optimo (simultana optimala solvi per amba ludanti). Ad equilibro, singlu de karcerani selektis di mankar mem se ul ganus per kooperar. Desfortune per la karcerani, certa es incita fraudetenda pos havar facas la promeso di kooperar. To es la centro di dilemo.
En itera karcerano-dilemo, omna ludanto havas l'oportuneso di « punisar » l'altra ludanto per sua precedenta ne-koopero. La koopero povas do survenar en ta konfiguro. La fraudeto-incito es infra la minaco di puniso, to qua introduktas la posibleso di kooperar.