Ukrainana Nacionala Republiko

De Wikipedio
Emblemo di UNR.

Ukrainana Nacionala Republiko (UNR) esis lando existinta de la 22ma di januaro 1918 til 21ma di novembro 1920.

Proklamo di nedependeso da UNR duktis a milito kontre RSS Rusia. Bolsheviki ye la 8ma di februaro 1918 ganis Kiyiv, e UNR deganis lo (nur tempale) ye la 1ma di marto e pose pregis helpo de "landi centrala" (Germana imperio e Austria-Hungaria). Li aceptis nova lando po miliono tuni di cereali, ma protestis Poloni pro arei etniale i historiale Polona, qua prenis UNR. Delegacio di Rejio Polonia ne invitesis. Segun Kontrato di Brest-Litovsk Sovietiana Rusia mustis paceskir kun UNR.

Socialisti di UNR ne esis aceptita da Germana imperio, quo uzis Pavlo Skoropadskiy facinte revolto e kreinte Ukrainana Lando (kom hetmanio). L'operaco eventis kun protekto di Germani. Pos ilua retreto Skoropadskiy anoncis federuro kun RSS Rusia, quo kauzis sekvinta revolto e riveno a nomo Ukrainana Nacionala Republiko.

Bolsheviki itere ganis Kiyiv, e pos uniono kun West-Ukrainana Nacionala Republiko, qua esis en stando di milito kun Polonia, UNR batalis kontre du enemiki.

Ye mayo 1919 governo di UNR paceskis kun Polonia klozinte batali westala. Kune blanki (quidita da Anton Denikin) lo ganis itere Kiyiv ye la 30ma di agosto 1919.

Blanki kom Rusa nacionalisti ne aceptis nedependanta lando Ukraina. Ili destruktis Ukrainana skoli e organizuri pri kulturo, e Ukrainana intelektozaro viktimigesis.

Somero 1919 esis desfavoroza por bolsheviki, nam preske tota teritorio di Mikrarusia kontrolesis da Polonia, URL e blanki, qui tamen batalis kontre si. Dum septembro e oktobro 1919 UNR batalis kontre Denikin, e kande atakado di blanki kontre bolsheviki sub Oryol finis per ilua perdo, Red-Armeo itere ganis Kiyiv.

Ye la 22ma di aprilo 1920 UNR guidita da Simon Petlura e Polonia (Józef Piłsudski) signatis konkordo pri, inter altri, kuna batalo kontre bolsheviki. Rezulte dil kunlaboro ye la 7ma di mayo 1920 bolsheviki itere perdis Kiyiv, tamen 11ma di junio 1920 kavalrio di Semyon Budyonni riganis l'urbo, e Polona-Ukrainana armeo retroiris a Polesia.

Kulmino di kaosala retroiro di Polona armeo esis Batalo di Warszawa. La vinko di Piłsudski komencis lua kelk sucesa batali en milito Polona-Sovietiana.

Ye la 18ma di marto 1921 pacala kontrato en Rīga finis dil milito. Flanki dil konferi esis Polonia, RSS Rusia e RSS Ukraina, sen UNR. Polonia aceptis Sovietiana Ukraina.

UNR pos perdo kontre Red-Armeo ye novembro 1920 retroiris a Polonia.

Pose lo agas exterlande til 1992, kande lasta exterlandana prezidanto di UNR Mikola Plavyuk donis a unesma prezidanto Ukrainana Leonid Kravchuk dokumento, segun quo Ukraina es legala sucedanto di Ukrainana Nacionala Republiko.