Batalio di Culloden
| Batalio di Culloden | |||
| |||
| Incidento de la 1745 rebeleso, pikto da David Morier. | |||
| Konflikto: | duesma jakobita rebelajo | ||
| Dato: | 16 di aprilo 1746 | ||
| Loko: | Culloden, proxim Inverness | ||
| Rezulto: | Decidiganta vinko Angla. | ||
| Hanover-dinastio | ↔ | Jakobiti | |
| Princo William, duko de Cumberland | ↔ | Princulo Charles Edward Stuart | |
| 8.000 | ↔ | c. 7.000 | |
| 50 morti, 269 vunditi[1] | ↔ | 1.500 til 2.000 morti o vunditi[1] 154 kaptiti Francia: 222 kaptiti | |
La batalio di Culloden esis la lasta konfronto de la rebeleso di Jakobitisti en 1745. Ol eventis ye la 16ma di aprilo 1746. La batalio opozis Jakobitisti, sub chefeso da Charles Edward Stuart, kontre l'armeo komandita dal Princo William, Duko de Cumberland, loyala a Britaniana guvernerio.
Ol montris l'extremajo di restaureso-esperi di Stuart-decendanti sur Skota trono, kun la fugo di princo Bonnie Karl reduktis implorenda la helpo di yen Flora McDonald e la debuto di plu preseso kontre la tradiciona vivmodo (la klani, la tartani, mem la kornamuzo) e di Angla kontrolo di Skotia.
Sub militala vidpunto, traktesis taktika vinko di Angla fusilisti e kanonaro, opoze ad milito di Skota altaterani (highlanders) decendanti de fidela Jacobita klani. Unesmafoye, la spontanala e furioza asalto klar-sabro di Skota militeri faliis pro la rigoro e la diciplino di la fusilieri de la duko de Cumberland.
kadro
[redaktar | redaktar fonto]Pos minacar prenar London, la trupi di Bonnie, kon multa centi franca konskripti, retroiris a Skotia persequita per la militi di generalo George Wade (a Newcastle) e di Princo Augusto, duko de Cumberland, tale granda milico formacita en London.
La jakobiti atingas Glasgow ye la 25ma di decembro. Li obtenis provizuri ed esis juntita da kelka centi di homi. Tamen la hanovera forci duris facar preso sur Karl, qua retretis vers norde perdinta trupi, e faliis prenar la kastelo Stirling, o Fort William, ma kaptis Inverness e Fort Augustus dum la komenco di aprilo.
Batalio
[redaktar | redaktar fonto]La duko de Cumberland e sua soldati parvenis ad Nairn ye la 14ma di aprilo. La jakobita trupi esis proxim dek-a-kinesma km apud Drummossie. La du opozi renkontris su en ta erikeyo anke nomita Culloden, Skotia ye 16 di aprilo. La princo havis cirkume 5 000 homi e la duko inter 7 000 til 9 000; Karl havis anke decidita di personale prenar komando di sua forci. Pluvis to qua retro-donis la tereno marshoza e giboza disoportuna per asalto.
La militeri di altaterani esperis pri sua brava, fizika forco, terora krii, hakili e claymori (espado) sur kombat-agro barita di mureti destinita protektenda e taliar li en peci, tala esis strategio. mokar l'adverso inkluzite da montrinta sua glutei, koaktar lu atakenda e taliar lu en peci, tela esis la strategio.
La trupi di duko igis su en du linei per gastigar la jakobita forci. La du chefi parlamentas lor mikra matino sen rezulto.
Dum l'unesma dudek minuti la kanonaro di duko tushis la jakobita linei til Cameroni decidas su asaltenda. La kanonaro pasas da paf-mitralio e la hanoveri uzas di (prima) grenadi efikiva dop la mureti. Sur la sinistra alo kelka jakobiti atingas la duk-linei ma ta lasti esis trainita kun la nova tub-bayoneto. Kontre ta ekikiva e minacita per la kavalrio la jakobiti devas retretar. Mikra kontingento di irlanda elita kavalri impedas ke ol transformas en fuganta.
En min kam un horo, ye dimezo, la duko esis vinkoza, e 52 Hanoveri restis mortinta. Cumberland proskriptis ye sua homi mortigar la vunditi, la kaptiti (di qua desertanto di sua forci) e mem di spektaji. Certa esinta refujita en garbeyo il facis kombutar. La gradestri facis judiciar ed exekutar pos ad Inverness. La duko facis surnomita “la bucho”.
To esis la lasta importanta batalio en Britaniana teritorio.