Insekt-ocidilo
Insekt-ocidilo esas irga substanco qua povas uzesar por mortigar insekti. Insekt-ocidili uzesas en plantacerii, en fabrikerii ed anke en domi.[1]
Komence, por kombatar insekti uzesis substanci tre venenoza, exemple arseno, merkurio o tabako.[1] Dum la duesma mondomilito developesis multa toxika gasi, ed un ek ta gasi esis toxika por insekti, e to esis l'origino di la moderna insekt-ocidili. En 1948 Suisa ciencisto Paul Hermann Müller ganis la Nobel-premio pri kemio por la deskovro dil insekt-ocidilo DDT.[1]
Klasifikuro dil insekt-ocidili
[redaktar | redaktar fonto]
Ordinare, l'insekt-ocidili klasfikikesas segun lia kemiala kompozuro, en:
- Organokloroza* - insekt-ocidili qui havas kloro en lia formuli, exemple: DDT, BHC, HHC. Li esas extreme toxika, e povas akumulesar en la nutriva kateno e produktar kancero en animali ed homi. Pro lia toxikeso, li proskriptesis en multa landi.[1]
- Organofosfoza* - insekt-ocidili qui havas fosfo en lia formuli, exemple: Parathion, Malathion, Ortene. Li esas min toxika kam l'organokloroza*, ma povas absorbesar per inhalo, per kontakto kun la pelo, per la mukozi o la ingesto di kontaminata nutrivi. Li ne akumulas en viv-organismi.[1]
- Insekt-ocidili qui havas l'acido karbamiko*, exemple CARBARYL. Li havas mediacanta toxikeso, ne esas solvebla en aquo, ed esas poke absorbata dal homala korpo. Li uzesas por kontrolar insect en depozeyi por grani.[1]
- Piretroidi*: lua nomo venas de la floro piretro (Chrysanthemum), ed uzesas por kombatar hemala insekti, exemple mushi, blati, moskiti, edc. Li esas solvebla en aquo, e do povas uzesar por mortigar larvi di insekti.[1]