Menachem Begin

Menachem Begin (hebrea: מְנַחֵם בֵּגִין‎ Menaḥem Begin, 16 agosto 1913 – 9 marto 1992) esis israelana politikisto, fondinto di Likud e la sisesma prima ministro di Israel.

Ante la kreo dil stato di Israel, il esis la duktero dil Zionista militanta grupo Irgun, la Revizista eksplito de la juda paramilitala organizuro Haganah. Il proklamis revolto, ye 1ma februaro 1944, kontre la britana guvernerio, quo opozesis da la Juda Agenterio. Kom chefo di Irgun, il vizis la britani en Palestina. Pose, Irgun luktis kontre la arabi dum la interna milito di 1947–48 en Palestina.

Begin elektesis al unesma Knesset, kom chefo di Herut, la partiso quan il fondis, ed esis en la politikala franjo, opozinta la Mapai-duktita guvernment ed israelana establisuro. Il restis opozanta en la ok sequanta elekti (ecepte guvernerio di nacional uneso lor la Sis-Dia Milito), ma divenis plu aceptebla da la politikala centro. Lua elektala vinko en 1977 e prima ministreso finis tri yardeki de dominaco da la Labor-Partiso.

Lua maxim signifikant atingo kom prima ministro esis la signato di paco-pakto kun Egiptia en 1979, pro quo il ed Anwar Sadat kunganis la Nobel-Premio di Paco. Pos la Akordi di Camp David, la Israelana Defenso-Armeo (IDF) retretis de la Sinai-Peninsulo, quo kaptesis de Egiptia dum la Sis-Dia Milito. Pose, la guvernerio di Begin kurajigis la konstrukto di israelana kolonii en Cisjordania e la Gaza-Strio. Begin permisis bombardo dil Osirak-nuklealeyo en Irak, e la invado di Libano en 1982, acendinte la Libano-Milito en 1982.

Plu tarde, Begin divenis sempre plu izolita. Dum ke IDF-soldati penis en Libano e la ekonomio sufris pro hiperinflaciono, publika preso sur Begin augmentis. Depresita pro la morto di lua spozino Aliza en novembro 1982, il gradope retretis de publika vivo, til lua demisiono en oktobro 1983.