Tenzin Gyatso

De Wikipedio
Tenzin Gyatso, la 14ma Dalai-lamao

La 14ma Dalai Lamao (religiala nomo: Tenzin Gyatso, kurtigo di Jetsun Jamphel Ngawang Lobsang Yeshe Tenzin Gyatso, naskinta kom Lhamo Thondup, 6ma di julio 1935) esas la nuna Dalai Lama.

Dalai Lama esas importanta monaki di la Gelug-skolo, la maxim nova skolo di Tibetana Budismo di qua la chefo esas la Ganden Tripas. De la tempo di la 5ma Dalai Lama til 1959, la centrala guvernerio di Tibet, la Ganden Phodrang, investis la ofico di Dalai Lama per sekulara funcioni.

La 14ma Dalai Lama naskis en la vilajo Taktser, Amdo, Tibet (olim administrale en Qinghai-provinco, Republiko Chinia), e selektesis kom la tulku di la 13ma Dalai Lama en 1937 e formale agnoskesis kom la 14ma Dalai Lama che publika deklaro proxim la urbo Bumchen en 1939.

Lua entronigo-ceremonio kom la Dalai Lama eventis en Lhasa ye 22ma februaro 1940, e lu asumis plena sekulara (politikala) funcioni ye 17ma novembro 1950, evinte 15, pos l'invado di Tibet da la Popul-Republiko Chinia. La guvernerio di la Gelug-skolo administris areo cirkume korespondinta la autonoma regiono Tibet samtempe kam la naskanta PRC volis establisar centrala dominaco di ol.

Dum la Tibetana Sedicio di 1959, Tenzin Gyatso fugis ad India, ube il nun habitas kom refujinto. La 14ma Dalai Lama recevis la Nobel-Paco-Premio en 1989. Il voyajis cirkum la mondo e diskursis pri la bonstando di tibetani, ambiento, ekonomiko, yuri di mulieri, ne-violento, interreligia dialogo, fiziko, astronomio, Budismo e cienco, neurocienco, genitala saneso e sexualeso, ultre diversa temi Mahayana e Vajrayana.

Listo di Nobel-laureati pri paco

1901: Dunant, Passy 02: Ducommun, Gobat 03: Cremer 04: IDI 05: Suttner 06: Roosevelt 07: MonetaRenault 08: ArnoldsonBajer 09: BeernaertEstournelles de Constant 10: BIP / IPB 11: AsserFried 12: Root 13: La Fontaine 17: IKRK 19: Wilson 20: Bourgeois 21: BrantingLange 22: Nansen 25: ChamberlainDawes 26: Briand &Stresemann 27: BuissonQuidde 29: Kellogg 30: Söderblom 31: AddamsButler 33: Angell 34: Henderson 35: Ossietzky 36: Lamas 37: Cecil 38: Kontoro Nansen 44: IKRK 45: Hull 46: BalchMott 47: QPSW, AFSC 49: Boyd Orr 50: Bunche 51: Jouhaux 52: Schweitzer 53: Marshall 54: UNHCR 57: Pearson 58: Pire 59: Noel-Baker 60: Lutuli 61: Hammarskjöld 62: Pauling 63: Reda Kruco 64: King 65: UNICEF 68: Cassin 69: ILO 70: Borlaug 71: Brandt 73: Kissinger 74: MacBrideSato 75: Saharov 76: B.WilliamsCorrigan Maguire 77: AI 78: SadatBegin 79: Matro Teresa 80: Esquivel 81: UNHCR 82: MyrdalGarcía Robles 83: Wałęsa 84: Tutu 85: IPPNW 86: Wiesel 87: Arias 88: Paco-trupi 89: Dalai Lamao 90: Gorbachyov 91: Suu Kyi 92: Menchú 93: Mandelade Klerk 94: ArafatPeresRabin 95: Konferi PugwashRotblat 96: BeloRamos-Horta 97: ICBLWilliams 98: HumeTrimble 99: MSF 2000: Dae-jung 01: UNAnnan 02: Carter 03: Ebadi 04: Maathai 05: IAEAElBaradei 06: YunusBanko Grameen 07: Al Gore 08: Ahtisaari 09: Obama 10: Liu 11: SirleafGboweeKarman 12: Europana Uniono 13: Organizuro por l'Interdikto di Kemial Armi 14: Satyarthi, Malala Yousafzai 15: Quarteto 16: Santos 17: Internaciona Kampanio pri l'Aboliso di Nuklear Armi 18: Mukwege, Murad 19: Ahmed Ali