Chasteso
La termino chasteso, en komuna signifiko, referas su ala kondiciono di qua selektas abstenar su ek sexuala relati, exemple pro etikala o religiala motivi. Extense, la vorto povas esar aplikata por referar su a kondiciono di virgeso (videz expreso "chasta e pura"); o anke al ne voluntala sexuala abstinenco (videz exemple rimeno di chasteso).
En multa religiala e kulturala kuntexti la termino "chasteso" esas intencata en specifika signifiki. En katolokismo ed en altra Kristana doktrini, partikulare, la chasteso esas konsiderata vertuo, strikte korelatata al temperemeso, ed esas intencata kom abstenar su ek l' ecesi o ek kulpoza impliki di la sexuo (en ca senco, la chasteso esas konsiderata konciliebla kun sexuala relati inter la spozi). En ca signifiko, la chasteso es pri la katoliki la vertuo opozita a precipua vicio di luxurio.
Historiala signi
[redaktar | redaktar fonto]La vorto derivas ek la Latina castitas, l'abstraktita nomo konforma a castus, quo origine indikis "pura" stando en konformeso kun Grek-Romana religio, diverse ek la parto opozita praktikala di mentala stando "pia" (en Latino pius), ne limitizata al sexuala domeno.
En antiqua tempi la valoro di la chasteso esis objekto di diskutado en la heterosexuala domeno ed anke en ita homosexuala. Partikulare, Sokrates esis sustenanto di la chasta homosexuala relati inter viri e pueruli, en contrapozo al sexuala pedagogiala relati prevalorinta al epoko. Platon, qua transmisis multa di ca docadi a la descendanti, esas divenata l'eponimo di ca speco di chasteso, konocata kom platonala amo.
Pro la diversa interdikti di sexuala intimeso en religii di Abraham (Judaismo, Kristanismo, ed Islamo) derivinta ek Dekalogo e ek la yuro di Mozes, la termino esabas ofte asociata en l'ocidentala kulturo kun sexuala abstinenco. Tamen, en religiala kuntexto, la termino esas aplikebla a personi di omna sociala standi, e havas impliki bone plu fore la domeno di sexuala abstinenco.
La chasteso en religii
[redaktar | redaktar fonto]La chasteso kom vertuo
[redaktar | redaktar fonto]Tradicionale agi di sexuala natura esabas interdiktata exter la mariajo en Islamo, Judaismo e Kristanismo e konsiderita kulpoza. Inter l'agi, qua kustumale esas konsiderata kontre la chasteso, kun diversa distingi inter la diversa fidi, on povas raportar a titulo di exemplo: masturbo, juo di pornografio, sexuala agi dum la periodo di menstrui e mikra tempo pos parturo, orala sexuo, anusala sexuo, adultero, prostitucado, forniko ed altra agi konsiderata luxurioza, e tale tra til agi konsiderata nelegala en la majora parto di landi, same kam violaco.
Interdikto di kelki di ca agi trovas su direte en Biblo ed en Korano, altra, kom interdikto di l'artificala antikonceptiva metodo, esas derivata ek l'interpreto di la Tradiciono e ne esas agnoskata da omna konfesi.
Chasteso ante la mariajo
[redaktar | redaktar fonto]Multa protestanta konfesi, Ortodoxa Eklezio e Katolik Eklezio admisas nula formo di sexuala relato ante mariajo. Multa liberala protestanta komunioni admisas premariajala relati.
En plu facetoza katolika cirklo esas la judicio sur la petting: Katolik Eklezio oficale afirmas en la dokumento "Edukativa orientizi sur la homala amo" ke:
96. To iras plu difuzanta inter la adolecanti e la yuni certa manifestadi di sexuala speco, qua di lii dispozas al kompleta relato, quankam sen arivar a lua realigo. Ica genitala manifestadi esas etikala desordino, pro ke li eventas exter mariajala kuntexto.[1]
Altra teologisti vice ton konsideras plu positive; exemple Karl Rahner en Sacramentum mundi afirmas:
Se petting e necking ne esas intencata kom pura sercho di sexuala satisfaco, ma kom pruvo di la erotika disponebleso di la altra parto e kom demonstro di amo, ne darfas forjetar su apriore. (...) Pro la premariajala konduto povas establisar su kom principo: en tale havas senco ed esas yurizata korpala expreso di la amo, anke to di erotika e sexuala sorto, en quante existas interna disponebleso a donar.[2]
Chasteso en la mariajo
[redaktar | redaktar fonto]La sexuala intimeso inter spozi interne di la tradicionala mariajo esas generale konsiderata chasta da omna konfesi, quankam kun diversa distingi inter la sexuala agi.
Sexuala abstinenco
[redaktar | redaktar fonto]Virgeso, intencata kom la korpala stando di pureso, esabas ofte necesajo pri certa religiala funcioni, specale pri sacerdoti. Exemple vestali en antiqua Roma devis restar virgini til l'evo di 40 yari, en qua cesis l'oficio al templo.
Celibeso (o "konsakro al virgeso") komune referas su al klerikaro o ad apartenanti ad instituti di consakrita vivo, esas la voto kun qua la persono gajigas su a vivar sen sexuala kontentigesi e sen kontraktar mariajo. Voto di chasteso povas esar prenata anke da laiki kom parto di organizita religiala vivo, kom voluntala ago di devoco o kom parto di asketala vivo, ofte devotesas al kontemplado. En la popular kulturo, la voto di chasteso havas anke plu pragmatala interpreto; povas su facar voto di chasteso (exemple dum periodo determinita di tempo) kun supersticoza intenco, exemple por "obtenar" ke konfirmas su demando determinita.
Extera ligili
[redaktar | redaktar fonto]Kristana punctos di vista
[redaktar | redaktar fonto]- Italiana La sisima komando (Katekismo di Katolik eklezio, III.2. I)
- Italiana Chasteso Chasteso en S. Skriburi e en Magisterio di Katolik eklezio
- Angla Chastity Catholic Encyclopedia
Citaji
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Italiana Orientamenti educativi sull'amore umano. To havas anke versioni en lingui: Angliana, Portugalana, Hispaniana, e Germaniana: Congregazione per l'Educazione Cattolica
- ↑ Hispana Sexualidad en Sacramentum mundi