Gottfried Wilhelm Leibniz
| Gottfried Wilhelm von Leibniz | ||
| ||
| Profesiono: | filozofo, ciencisto, matematikisto, diplomacisto, bibliotekisto e homo-yuristo | |
| Lando: | Germania | |
| Naskodato: | 21 di junio 1646 | |
| Nasko-loko: | Leipzig, Saxonia | |
| Mortodato: | 14 di novembro 1716 | |
| Morto-loko: | Hannover, Germania | |
Gottfried Wilhelm von Leibniz (1646 til 1716) esis Germana filozofo, ciencisto, matematikisto, diplomacisto, bibliotekisto e homo-yuristo.
Biografio
[redaktar | redaktar fonto]Lua Cheka patro esis profesoro di filozofio. Orfano di patro ye 6 yaro, il edukesis da lua matro, filiino de ciencisto qua docis lu la lingui Latina e la Greka. En 1663, il divenas bachelereso en anciena filozofio. En 1666 ilu studiis yuro en Nürnberg. La sam yaro ilu iniciesis a Rozakruco. De 1672 til 1676 il restis precipue en Paris, per renkontrar la granda ciencisti del epoko. Kande la barono von Boyneburg, lua protektero, mortis, ilu retroiris a Germania e divenis bibliotekisto dil duko de Hannover dum 40 yari, admirata da omna Europani.
La monadologio
[redaktar | redaktar fonto]La forteso
[redaktar | redaktar fonto]Por Leibniz, fiziko esas justa en metafiziko. Kad fiziko studias la movi di naturo, qual realata esas ta movo, qual kozo havas ol? La movo esas relatanta; kozo movas segun la perspekto di ube ni regardas li. La movo do ne esas la reala ol mem ; la reala esas la forteso qua persistas ek di omna movo e ke li esante la kozo : la forteso persistas, la repo e movo esanta di relatanta fenomena diferi.
Leibniz definis la forteso kom « to qui havas en la nuna, ke portas kun ilua chanjeso per la futuro. » Ta teorio forjetas to del atomismo ; nam, kal l'atomo est realata absolute rigida, ol ne povas perdar di forteso en la shoki. Oportas do ke ta ke l'on nomas atomo sive en realata compozata ed elastika. La koncepto di absoluta atomo esas kontredicanta :
- « Atomi esas nur l'efekto dil febleso di nia imaginado, qua amas forposar su ed hastar pri venar en la sub divizii od analizi. »
Tale la forteso es ol la realata: la forteso esas substanco, omna substanco esas forteso. La forteso esas en stato, e chanjas su segun di legi di chanjeso. Ta sucedo di chanjesa stati posedas regula ordino ; ke omna stato havas un raciono. A ta nociono di lego unionas anke la koncepto di individualeso : l'individualeso esas per Leibniz serio di chanjesi, serio ke prizentas su kom formulo : « La lego di chanjeso oportas l'individualeso di omna partikulara substanco. »
Extera ligili
[redaktar | redaktar fonto]- (Polona) «Legal and political thought of Gottfried Wilhelm Leibniz» da Zbigniew Sepioł