Nigra pesto
Nigra pesto esis pandemio di bubonala pesto qua eventis en Eurazia de 1346 til 1353. Ol esis la maxim mortigiva pandemio enrejistrita dum homala historio, e mortigis de 75 til 200 milion homi en Eurazia ed en la nordo di Afrika. On kalkulas ke ol mortigis de 30% til 60% de la habitantaro Europana.
Bubonala pesto igesas da bakterio Yersinia pestis, qua transmisesas al homo da pulci, qui havas kom hosto ul animalo, maxim ofte rato. Lua origino esas debatebla: ol originis sive en central, sive en estal Azia, ma ol aparis definitive en Krimea, en 1347. De Krimea, ol probable transportesis per pulci qui habitis rati, abundanta en Genovana navi qui transportis sklavi e voyajis tra Mediteraneo ad Afrika, Proxim Oriento e la cetera Europa tra Konstantinoplo, Sicilia ed Italiana peninsulo. Existas evidentesi ke ultre tra pulci, lua transmiso ank eventis tra kontato de persono a persono, per aerosoli ekpulsita dum tusado, kande la bakterio Yersinia pestis produktas pulmonito.