Ontario

Ontario Provinco di Kanada Aquofalo Niagara, en Ontario. Chefurbo Toronto Maxim granda urbo Toronto Oficala linguo o lingui: nula. Angla, de facto. Surfaco 892 411,76 km² Habitanti Denseso di habitantaro 15 608 309 (2023) 17,49 hab./km² Lietnanto-guvernisto Chefa ministro Edith Dumont Doug Ford Fondita o kreita 1ma di julio 1867 Posto-kodexo abreviuro ON Horala zono UTC-6 (weste de meridiano 90°W); UTC-5 (este) UTC-5 ed UTC-4, rispektive TNP (yaro) CA$1 178,1 miliardi (2024) Reto https://www.ontario.ca/

Ontario esas esas un ek la 10 provinci di Kanada, esanta la maxim populoza e la 2ma maxim vasta. Segun statistiki por 2023, ol havis 15 608 309 habitanti. Lua tota surfaco esas 892 411,76 km². Lua chef-urbo, Toronto, esas la maxim populoza urbo di Kanada.

En la provinco jacas la chef-urbo di la lando, Ottawa.

Historio

Pikturi en roki de populo Anishinaabe, che parko provincala Bon Echo.

Paleoindijeni* esis l'unesma koloniigeri di Ontario, cirkume 11 mil yari ante nun, pos ke lua ancestri trairis stretajo di Bering inter 25 mil e 50 mil yari ante nun. Dum tale nomizita "arkaika periodo", inter 8 mil aK e 1000 aK, la habitantaro kreskis lente, e la habitantaro esis precipue chaseri e kolekteri. Inter cirkume yari 500 e 1100 komencis agrokultivo en la regiono. Cirkume yaro 1400 existis vilaji en la sudo di la regiono kun mili di habitanti. La regiono esis habitita, ante l'arivo da Europani, da populi Anishinaabe (Ojibwe, Cree, Algonquini) norde ed weste, ed Iroquois e Huron sude e weste.

Franca explorero Étienne Brûlé exploris la regiono inter 1610 e 1612. En 1611, Anglo Henry Hudson navigis interne bayo qua pose recevis lua nomo, ma Franco Samuel de Champlain atingis lago Huron en 1615. En lia esforci por dominacar la komerco di peli en Nord-Amerika, Angli e Franci establisis diversa fuorti komercala en la regiono: Angli establisis fuorti precipue an la rivi di bayo Hudson, kontre ke Franci establisis li en regiono konocita France kom Pays d'en Haut, la nuna Kebekia.

Dum la 18ma yarcento, pos la milito di sep yari, signatesis tale nomizita Kontrato di Paris, qua transferis preske la tota posedaji Franca en Nord-Amerika (Nova-Francia) a Britania. Du regioni, Canada e Pays d'en Haut juntesis e rinomizesis "provinco Quebec" pro urbo Quebec. L'unesma Angla kolonieti en la regiono kreesis inter 1782 e 1784, kande cirkume 5.000 de tale nomizita "loyalisti" (Usani suportinti di Britaniana dominaco en la dek-e-tri kolonii) instalis su ibe. De 1783 til 1796 Britania grantis 0,8 km² (200 acre) kom teritoriala kompenso a loyalisti, qui perdis sua tereni pos la nedependo di Usa. En 1791, tale nomizita "konstitucal akto" agnoskis ta situaciono, e dividis la teritorio en du parti: "Infra Kanada" e "Supra Kanada". John Graves Simcoe divenis l'unesma lietnanto-guvernisto di Supra Kanada, en 1793.

Geografio

La provinco povas subdividesar en tri regioni:

• sude, l'aereo inter Granda Lagi kovras de 14% til 15% de la provinco, ed esas la regiono maxim dense habitata, havanta cirkume 12,7 milion habitanti, qui esas cirkume 1/3 de Kanadana habitantaro.
• la basa tereni proxim bayo Hudson (Angle: Hudson Bay Lowlands) esas la maxim granda marsholando di Kanada, ed un ek la maxim vasta marsholandi de la mondo. Ca regiono esas tre poke habitata.
• la regiono nomata "Kanadana shildo" esas vasta regiono kovrata da pra-Kambriana roki, multe erodata da glacio dum mili di yari, havanta tenua strato di sulo. Ca regiono ank esas tre poke habitata.