Batalio di Austerlitz
| Batalio di Austerlitz | |||
.jpg)
| |||
| Napoléon la 1ma en la batalio di Austerlitz. | |||
| Konflikto: | Napoleonala militi | ||
| Dato: | 2ma di decembro 1805 | ||
| Loko: | Austerlitz, Moravia, Austrian Imperio | ||
| Rezulto: | decidigiva Franca vinko. | ||
| Franca Imperio | ↔ | Rusa imperio Austrian Imperio | |
| Napoléon la 1ma | ↔ | Alexandr la 1ma Franz la 1ma di Austria Mihail Kutuzov | |
| 72 000[1] | ↔ | 85 000 | |
| 1,305 morti, 6,940 vunditi, 573 militala kaptiti. | ↔ | 15 000 morti o vunditi, 12 000 militala kaptiti, 180 pafili perdita. | |
La Batalio di Austerlitz (nun en Slavkov, en Chekia) nominita « Milito di tri cezari » eventis ye la 2ma di decembro 1805 (11 frimaire An XIV). Pos 9-hora kombati, Grande Armée di Napoléon la 1ma vinkis l'Austriana trupi komandita dal cezari Franz la 2ma e Alexandr la 1ma di Rusia. Unionita Rejio, quankam nevinkita, restanta sola, ta finis la triesma Koalisuro.
Ultre lua strategiala importo, ta balalio, same kan la kampanio ante, duktanta la Granda armeo, de Boulogne-sur-Mer til Austerlitz, konsideresas la maxim bona taktika verko de Napoléon Bonaparte, ed, ankore nun, docita en multa militala skoli.
Austerlitz semblis esar l'unika batalio ube Napoleon povis selektar la tereno, duktar l'enemiko ed impozar lu lua plano: totajo di altri esis sive hazardala batalii mi-improvizita (Marengo, Iéna, Eylau, Lutzen, Dresden), sive apertar violente paseyo (Friedland, Wagram, Borodino).
Preliminara movadi
[redaktar | redaktar fonto]Kapto di Ulm
[redaktar | redaktar fonto]
En agosto 1805, Napoleon modifikis la skopo di lua armeo de Angla kanalo til Rheno en sep torenti pro traktar kun la nova Austra e Rusa minaci. Pos la 25ma di septembro, sub granda sekreto e intensa marchado, 200 000 Franca soldati komencis transirar Rheno. Mack asemblis la plu granda parto di Austrian armeo en la fortreso di Ulm, en Bavaria. Quik Napoleonala trupi encirkligis la trupi di Mack. Kun la kontrolo di kolino super l'urbo, li povis bombardar ol facile. Ye la 20ma di oktobro, generalo Mack devis livrar la fortreso kun 23 000 bona trupi. La voyo per Wien esis apertita.
L'eniro en Wien
[redaktar | redaktar fonto]Malgre Napoleon vinkabis Austriani unafoye, ilu mustis vinkar la milito. Il persequis Rus armeo di Koutouzov. Segun ke to retretis, ne cesis pluforteskar dum ke la Grande Armée dispersis su a 1000 km de lua bazi. En Italia, Masséna ne sucesis vinkir l'arkiduko Karl malgre lua nerezistebla plumulteso. Napoleon devis lor privacar su de Ney e de Marmont qua departis vers Tirol (pro evitar ke l'arkiduko eskapis a Masséna e pose minacis lua dextra alo. L'imperiestro di la Franciani devis anke privacar su de Augereau, nam altra arkiduko, Jean-Baptiste, probis rekrutar armeo en Bohemia. Plu male, Prusia prontigis lua eniro en milito e promisis ad Alexandr atakar la Franci la duimo di decembro.
La precipua Franca trupi sequis tra la suda rivo Danubio, ma mikra trupi en norda rivo preske kaptesis en Dürenstein. Ye la 13ma di novembro Franciani prenis la ponti avan Wien per ruzo.
La batalio
[redaktar | redaktar fonto]
Ye la 20ma di novembro Napoleon povis asemblar kelka 75 000 homi e 157 kanoni por la balda batalio, ma 7 000 trupi sub Davout esis ankore fore, sude de Wien. La federiti havis cirkume 73 000 soldati - di qui 70% esis Rusi -, e 318 kanoni.
La tereno e la vetero
[redaktar | redaktar fonto]La tereno konsistis ek kolini kovrita kun poka nivo bordizita en suda da frostigita lagi. La vetero esis poka kolda e pluvo kun nebulo dum frua matino.
Franca plani e prepari
[redaktar | redaktar fonto]Livanta la kolino di Pratzen, diminutanta la trupi en la rekta alo, demandanta per negociar la paco Napoleon semblis febla.
Batalio
[redaktar | redaktar fonto]De 4 hori quar koloni decendis di platajo vers sudo. De 6:00 kloki Soult-divizioni acensis de centro la platajo. Ye 7:00 kloki Rusi atakis ma ne entote e Davoult rinforci arivis pos un horo. Ye 9:00 kloki, kande la suno aparis, multa Franci arivis en platajo e shok-pulsis poka defensi. Pose multa Rusi fugis inkluzite vers la lagi ube dronis.
Noti
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ La totalo di Franca soldati varias segun la fonto; 65 000, 67 000, 73 000 o 75 000 povas esar korekta. Cirkume 7 000 soldati de la 3ma Armeo komandita da Davout ne jacis en la loko di la batalio kande ol komencis.