Batalio di Moskva
| Batalio di Moskva | |||
| |||
| Sovietiana trupi en Moskva, 1941. | |||
| Konflikto: | Duesma mondomilito | ||
| Dato: | de la 2ma di oktobro 1941 til la 7ma di januaro 1942 | ||
| Loko: | Proxim Moskva, Sovietia. | ||
| Rezulto: | Decidigiva Sovietiana vinko. | ||
| Naziista Germania | ↔ | Sovietia | |
| Adolf Hitler Fedor von Bock Heinz Guderian Albert Kesselring |
↔ | Iosif Stalin Georgi Jukov Alexandr Vasilevski | |
| 1 929 406 soldati 1,700 tanki 14.000 kanoni 549–599 avioni |
↔ | 2 136 405 soldati 1.230 tanki 7.600 kanoni 936–1376 avioni | |
| 250.000 til 400.000 | ↔ | 650.000 til 1.280.000 | |
La batalio di Moskva (Ruse: Битва под Москвой - transliterizita Bitva pod Moskvoy, Germane: Schlacht um Moskau) esis la nomo donita dal Sovietiana historiisti a du periodi di lukti alonge 600 km en l'Estala Fronto dum la duesma mondomilito. Ol eventis de la 2ma di oktobro 1941 til la 7ma di januaro 1942. Germana trupi ne povis atakar Moskva, la precipua emo di naziista Germania dum l'Operaco Barbarossa (kodexo-nomo por l'invado di Sovietia) pro la forta Sovietiana defensi.
Germana strategio por l'atakado, nomizita Operaco Tifono, esis movar lua armei por cirkondar Moskva ed atakar la urbo en du fronti, nordala e sudala. Norde, la 3ma e la 4ma armei Panzer atakus Rusa armeo en Kalinin (nun Tver) e samatempe destruktus la ferovoyo vers Leningrad. Sude, la 2ma armeo Panzer atakus l'oblast Moskva e Rusa armeo en Tula. Samatempe, la 4ma Armeo marchis direte de weste vers Moskva.
Komence, Sovietian armeo decidis defensar l'oblast Moskva tra la konstruktado di tri linei di defensi, e movis trupi de l'Oriento (Siberia) por protektar la regiono. Pose, kande Germana ataki estanchesis, Sovietiani decidis kontreatakar por koaktar la retreto di Germani vers l'urbi Oryol, Vyazma e Viciebsk, e preske siejis tri Germana armei en la procedo.
Germana invado e la siejo di Moskva
[redaktar | redaktar fonto]
Kande l'invado di Sovietia komencis ye la 22ma di junio 1941, l'ideo esis kaptar Moskva pos 4 monati. Pos rapide progresir en la tereno pro la taktiki di Blitzkrieg, Germana armeo dividesis en tri grupi: la Nordal Armeo-Grupo marchis vers Leningrad, la Sudal Armeo-Grupo marchis vers Stalingrad kun skopo kaptar l'urbo e la jaceyi di petrolo dil Kaukazia, e fine la Central Armeo-Grupo marchis vers Moskva. Pos kaptir Smolensk en agosto, semblis facila marchar til Moskva, ma to expozus la flanki Germana. Ta fakto, e la feroca kombati kontre la Reda Armeo proxim Smolensk, tardeskis la marcho vers Moskva til oktobro. En la fino di septembro Germani kaptis Briansk.
Komence por Hitler, atakar Moskva esis duesmagrada emo. Por ilu, l'unika formo por vinkar Sovietia esus strangular lua ekonomio. Pro to, komence ilu decidis koncentrar esforci por kaptar importanta ekonomiala resursi proxim Kiyiv, Ukraina. To anke tardigis la marcho vers Moskva.
Por kombatar Germana Wehrmacht existis 1,25 milion soldati, 1000 tanki e 7600 artilrio-armi. Sovietian aer-armeo perdabis multa avioni, malgre to ol havis 936 avioni, de qui 578 esis bombardoavioni. Malgre la granda quanto di soldati, multi ek li esis exhaustita e male pozicionita, e multa tanki esis obsoleta. Sovietian administrado komencis konstruktar defenso-linei. La lineo Rzhev-Vyazma-Bryansk esis l'unesma, e recevis fortifikuri. La duesma lineo iris de Kalinin a Kaluga. Fine, konstruktesis tri defenso-linei cirklatra cirkum Moskva. Tamen, ca linei ne esis kompleta kande la rapida marcho vers Moskva komencis.
Ye 2ma di oktobro 1941 la marcho vers Moskva komencis. Oriol kaptesis ye la 3ma di oktobro, e Vyasma ye la 13ma di oktobro. Ye la 6ma di oktobro la trupi ja marchabis 150 km, e paniki e spoliadi komencis en Moskva. En Vyasma e Briansk, Germana armei asiejis 660.000 Sovietiana soldati.[1]
Pos kaptir Vyasma e Briansk, Germana marcho haltis[1]. Germana generali pregis insisteme ke Hitler sendez uniformi por vintro, ma problemi pri koordino e furnisajo di provizuri impedis atendar la prego. Pos insisti, Hitler argumentis ke Germana soldato esis superiora ad irga raso, e la demandi dal Germana oficiri cesis. Tamen, la habitanti di Moskva sentis ke la vintro di 1941-1942 esus diferanta, e plu forta, kande la temperaturi komencis diminutar ja en oktobro. Fakte, ol esis la maxim forta vintro de la 20ma yarcento.
Ye la 15ma di oktobro Germani atakis Volokolamsk, proxim l'oblast Moskva. Sovietiana defenso esis heroala, exemple la suocidint atako da la 316ma Diviziono di Karabinisti, komandita da Ivan Panfilov, kontre Germana tanki. Poka Sovietiana soldati de la Diviziono transvivis, ma li ocidis multa Germani e tardeskis Germana marcho de la sudo. La sama dio, Stalin imperis la transfero dil guverno e di precoza artala maestroverki vers Kuybyshev (nun Samara). Tamen, ilu propre decidis restar en Moskva.
Germani komencis lansar pamfleti super Moskva de l'aero la sama dio, por krevar la moralo dil habitanti e stimular paniko. Por riestablisar l'ordino, spoliinti, ebrii ed "alarmisti" arestesis e fusilagesis da la sekreta polico NKVD. Multa soldati e volontarii, inkluzite mulieri, komencis organizar barikadi, mem proxim Kremlin.
Gradope, Germana marcho komencis divenir lenta pro la forta pluvi di oktobro, qui transformis la tereno en grandega marsho.[1] Dum la fino di oktobro Germana trupi ja esis fatigita e nur 1/3 ek la vehili duris funcionar. En Moskva, la parado dil Dio di la Revoluciono (la 7ma di novembro) organizesis por mantenar la moralo dil populo, quankam la risko pri Germana bombardi. La soldati paradis e nemediate pose marchis til la linei di kombati.
Kande komencis la vintro Germani povis itere marchar, ma konfrontis "neprevidita enemiko", la koldeso, pro Hitler pensabis ke povus vinkir la milito dum la somero. Dizelo e gazolino konjelis en la vehili, qui ne povis movesar. Ye la 30ma di novembro, marshalo Fedor von Bock informis Berlin ke la temperaturo esis – 45 °C[2]. Multa soldati mortis pro la basa temperaturi.
Sovietiana kontreatako
[redaktar | redaktar fonto]
Ye la 5ma di decembro generalo Georgi Jukov komandis kontreatako por ruptar l'asiejo dal Germani, qui stacis nur 42 km de Moskva. Ante l'atako, ilu transferis trupi de Siberia por l'esto di Moskva, ma mantenis li celita til la selekto dil dio por la kontreatako. Jukov konfidis en la informi da Richard Sorge, Rusa spionisto en Tokyo, qui certigis ke Japonian imperio ne atakus Siberia. Sovietiani uzis tanki T-34, fuzei Katyusha e skii por la trupi, por movar facile sur la nivo. Ultre salvar Moskva, la emo dil atako esis destruktar Germana trupi, ma falii en la logistiko* di Sovietiana trupi, la feroceso di la kombati e la kapaceso di rekupero dal Germani impedis la destruktado di lia trupi. Tamen, ye la 7ma di januaro 1942 Germana trupi foriris de la proximeso di Moskva a disti de 100 til 250 km del urbo, e nultempe povis itere marchar vers ol.
Hitler ignoris lua generali e ne imperis kompleta retreto. Ta agado duras esar motivo por diskuto, pro kelka historiisti[3], exemple generalo Günther Blumentritt, certigir ke la retreto dum la vintro frajilesus la kapaceso pri propra defenso di la Germana trupi. Tamen, pos ica korekta decido da Hitler, ilu komencis ignorar plu freque l'opinioni da lua generali.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Assmann, Kurt, “The Battle for Moscow: Turning Point of the War,” Foreign Affairs 28:2 (1950)
- ↑ Allen F., Chew:Fighting the Russians in Winter: Three Case Studies Revuo: Leavenworth Papers. Publikigita da US Army Command and General Staff College. Loko di publikigo: Fort Leavenworth, Kansas. Dato di publikigo: Decembro 1981.
- ↑ Autoro: Beevor, Antony. Stalingrad. Publikigita da London: Penguin Books. Dato di publikigo: 1999. Pagino/pagini: 43.