Batalio di Poitiers (1356)
| batalio di Poitiers | |||
| |||
| Batalio di Poitiers (1356) segun Eugène Delecroix. | |||
| Konflikto: | Cent-yara milito | ||
| Dato: | 19ma di septembro 1356 | ||
| Loko: | Proxim Poitiers, Francia | ||
| Rezulto: | Decidigiva vinko Angla. | ||
 AngliaWals Gaskonia dukio Bretonia |
↔ | Francia Rejio Skota | |
| Edward, la nigra princo Jean la 3ma de Graily (Captal de Buch) Thomas Beauchamp, komto de Warwick William de Montagu, komto de Salisbury Sinioro John Chandos |
↔ | Jean la 2ma di Francia Charles, delfino de Francia Philippe le Hardy Pierre, duko de Bourbon Gautier de Brienne Jean de Clermont Philippe, duko de Orléans William Douglas, komto de Douglas | |
| 6.000 | ↔ | 11.000 | |
| poka | ↔ | 2.500 morti 1.900 militala kaptiti | |
La batalio di Poitiers esis batalio de la Cent-yara milito, qua rezultis decidigiva Angla vinko. Ol eventis ye la 19ma di septembro 1356 che Nouaillé-Maupertuis, proxim Poitiers, en Aquitania, Francia. Dum ca batalio, Jean la 2ma, lor la rejulo di Francia, kaptesis dal Angli.
Situo ante la batalio
[redaktar | redaktar fonto]De la komenco di la yari 1350a, Franca vilaji subisis intensa e rapida ataki (surnomizita chevauchées en la Franca) de Angla trupi qui uzis kavali. L'Angli rapide fugis pos l'atako, e la Franca trupi, plu lenta, ne povis kontreatakar efikive. La milital strategio Angla esis pozar la rurani kontre sua propra rejulo.
Ye la 8ma di agosto 1356, Edward, la nigra princo komencis granda kavalkado (razio) norde del Angla bazo en Aquitania, por suportar federita garnizoni en centrala Francia e spoliar. L'Angla-Gaskona trupi raptis e brulis multa urbeti, til ke ol atingis fluvio Loire en Tours, ube l'armeo ne povis prenar la kastelo ed incendiar l'urbo pro pluvego.
La fristo Angla ibe posibligis ke Jean la 2ma di Francia probis haltigar sua avanco ed eliminar lua minaco. Jean, qua konfrontabis la duko de Lancaster en Normandia, aranjis sua armeo en Chartres, norde de la siejita Tours, e poslasis sua infantrio, konsistinta ek 11 000 til 20 000 homi, por serchar la pozicioni di la trupi de la Nigra Princo. Franca armeo uzis precipue kavalrio, e havis poka arbalesti.
La batalio e lua rezulto
[redaktar | redaktar fonto]
Kande recevis informi pri la diplaso di Franca trupi, Edward decidis retretar. Il igis sude, persequita da Jean. La Franci rajuntis l'Angli apud Maupertuis, 10 km sude Poitiers. Veterano de la batalio di Crécy, ube ilu kombatis lor evanta dek-e-sis yari, la Nigra Princo decidis uzar la mem taktikala skemo en ca batalio. Il lokizis sua trupi en forta defensiva poziciono, en plano cirkondita da naturala obstakli - rivereto sinistre e bosko dope. La bosko impedus ataki dedope. La bagaj-truki, kun granda quanto di rapti restis sur l'anciena romana choseo qua iris de Poitiers til Bordeaux, per protektar lua febla dextra flanko. Edward e John Chandos organizis du o tri linei di defenso, e pozis Walsana soldati sen kavali ma portanta longa arki avan la cetera trupi, en V-formacuro en amba lateri. La mikra kavalrio de la Nigra Princo, komandita da Jean de Grailly, Captal de Buch, celesis en la dopa bosko.
La trupi Franca dividesis en quar parti por atakar. Avan iris 300 elita kavalieri, komandita dal generalo Clermont, akompanita da pikisti (Germana mercenarii). Sua skopo esis charjar l'Angla arkisti ed eliminar lua minaco. Dop li, sequis tri grupi de la infantrio. Segun historiografo Jean Froissart, samatempano di la batalio, la kavalieri esis nevundebla per flechi veninta de avane nam li uzis kuraso, tamen la kavali esis vundebla adlatere ed addope. La kombato esis intensa, e Franci perdis multa kavali. Jean la 2ma imperis la sendo di plusa kavali; dume, la kavalrio de la Nigra Princo ekiris de la bosko, cirkondis Franca trupi ed atakis de la flanki e dedope. Jean la 2ma e sua yuna filiulo Philippe le Hardi, kaptesis.
To esis decidigiva vinkeso por Francia: tra la kontrato di Brétigny, signatita en 1360, Franci mustis pagar 3 milion ora “kroni” (lokala monetaro) al Angli. Edward, la Nigra Princo, pose Edward la 3ma di Anglia, prenis kontrolo di Calais, Guines, Ponthieu, Aquitania, Limousin, Périgord, Rourge, Quercy e Poitou, malgre renuncar la krono di Francia. La dinastio Valois prezervis la krono, a kustoza preco.