Bernard Feringa

De Wikipedio
Bernard Feringa
Profesiono: Kemiisto
Lando: Nederlando
Naskodato: 18 di mayo 1951
Nasko-loko: Barger-Compascuum, Nederlando
Mortodato:
Retoloko: http://www.benferinga.com/

Bernard Lucas (Ben) Feringa (Barger-Compascuum, 18ma di mayo 1951) esas nederlandana kemiisto e profesoro che l'universitato Rijksuniversiteit Groningen, Groningen, Nederlando.

En 2016 Feringa ganis la Nobel-premio di Kemio, kun Jean-Pierre Sauvage e Fraser Stoddart, pro lia resercho pri molekulala nanomashini.

Biografio[redaktar | redaktar fonto]

Feringa esas duesme naskinta de dek pueri en la katolika familio di farmisto Geert Feringa (1918-1993) e Lies Feringa-Hake (1924-2013). Il pasis sua yuneso che farmeyo en la Bourtangermoeras an la frontiero kun Germania. Feringa esas di Nederlandana e Germana deveno. Inter lua ancestri esas Johann Gerhard Bekel. Kun sua spozino Betty il havas tri filiini. Ilu habitas Paterswolde.

En 1978 komencis Feringa che Rijksuniversiteit Groningen resercho pri nesimetra oxidigi di fenoli per la diserturo Asymmetric oxidation of phenols. Atropisomerism and optical activity duktita da Hans Wijnberg; pose il laboris dum kelka yari che Shell. En 1988 il divenis profesoro di organika kemio che la Rijksuniversiteit Groningen. Ultre to il divenis en 2003 la Jacobus van't Hoff Distinguished Professor of Molecular Science.

En 2004 ilu recevis la Premio Spinoza, ed en 2006 il divenis membro di la Rejala Nederlandana Akademio di Cienci. De 2008 til 2013 il esis Akademio-profesoro. En 2008 il divenis kavaliero en la Orde van de Nederlandse Leeuw. En 23 novembro 2016 Feringa promocesis da la ministro di Eduko, Kulturo e Cienco, Jet Bussemaker, a Commandeur en ta sama ordeno.

Il esas viceprezidanto dil komitato dil Rejala Nederlandana Akademio di Cienci e prezidanto dil komitato dil fako di naturala cienci. Il anke selektesis kom exterlandana honoro-membro dil Usana Akademio pri Arti e Cienci. En 2016 il ganis la Nobel-premio pri Kemio. Il ganis la premio kun Jean-Pierre Sauvage e Sir J. Fraser Stoddart pro lia resercho pri molekulala nanomashini. Pos ganar la premio la nova edifico di naturala e kemiala cienci dil Rijksuniversiteit Groningen en la Zernikecomplex nomizesis pro lu. En lua naskovilajo Barger-Compascuum placo nomizesis pro lu.

Resercho[redaktar | redaktar fonto]

La resercho da Feringa inkluzas inter altro: stereokemio, organika sintezo, nesimetra katalizo, "optofarma", molekulala swichili e motori, su-asemblo e molekulala nanosistemi. Surbaze la prelaboro da Stoddart e Sauvage, Feringa enfokigis la developo e sintezo di nanomolekulala mashini.

En 2011 Feringa sucesis unesme en la mondo sintezar molekulala motori qui duras funcionar sub influo di ultreviolea lumo. Mondvaste lua kolegi egardas ico kom granda suceso di moderna kemio. Kun sua reserchogrupo Feringa sucesis developar 'nano-automobilo', molekulo qua povas movar sur metala surfaco. La mikrega vehilo konsistas ek longa molekulo kun ye la quar anguli molekulala motori qui funcionas kom roti. "Rastertunel"-mikroskopo uzesis por "fotografar" la movo. Per dek pazi la vehilo movis disto de cirkume sis nanometri quaze rekte. Multa apliki esos posibla future, exemple transporto di medikamenti aden la korpo.

Kom ruro-puero Feringa asertas ke il inspiresis da naturo e rurala vivo por facar la mikrega motori.

Listo di Nobel-laureati pri kemio

1901: van 't Hoff 02: E.Fischer 03: Arrhenius 04: Ramsay 05: von Baeyer 06: Moissan 07: Buchner 08: Rutherford 09: Ostwald 10: Wallach 11: Curie 12: GrignardSabatier 13: Werner 14: Richards 15: Willstätter 18: Haber 20: Nernst 21: Soddy 22: Aston 23: Pregl 25: Zsigmondy 26: Svedberg 27: Wieland 28: Windaus 29: Harden, von Euler-Chelpin 30: H.Fischer 31: BoschBergius 32: Langmuir 34: Urey 35: F.Joliot-Curie, I.Joliot-Curie 36: Debye 37: HaworthKarrer 38: Kuhn 39: ButenandtL. Ružička 43: de Hevesy 44: Hahn 45: Virtanen 46: SumnerNorthropStanley 47: Robinson 48: Tiselius 49: Giauque 50: DielsAlder 51: E. McMillanSeaborg 52: MartinSynge 53: Staudinger 54: Pauling 55: du Vigneaud 56: HinshelwoodSemyonov 57: Todd 58: Sanger 59: Heyrovský 60: Libby 61: Calvin 62: PerutzKendrew 63: ZieglerNatta 64: Hodgkin 65: Woodward 66: Mulliken 67: EigenNorrishPorter 68: Onsager 69: BartonHassel 70: Leloir 71: Herzberg 72: AnfinsenMooreStein 73: E.O.FischerWilkinson 74: Flory 75: CornforthPrelog 76: Lipscomb 77: Prigogine 78: Mitchell 79: BrownWittig 80: BergGilbertSanger 81: FukuiHoffmann 82: Klug 83: Taube 84: Merrifield 85: HauptmanKarle 86: HerschbachLeePolanyi 87: CramLehnPedersen 88: DeisenhoferHuberMichel 89: AltmanCech 90: Corey 91: Ernst 92: Marcus 93: MullisSmith 94: Olah 95: CrutzenMolinaRowland 96: CurlKrotoR. E. Smalley 97: BoyerWalkerSkou 98: KohnPople 99: Zewail 2000: HeegerMacDiarmidShirakawa 01: KnowlesNoyoriSharpless 02: FennTanakaWüthrich 03: AgreMacKinnon 04: CiechanoverHershkoRose 05: GrubbsSchrockChauvin 06: Kornberg 07: Ertl 08: ShimomuraChalfieTsien 09: RamakrishnanSteitzYonath 10: HeckNegishiSuzuki 11: Shechtman 12: KobilkaLefkowitz 13: Karplus, Levitt, Arieh Warshel 14: Betzig, Hell, Moerner 15: Lindahl, Modrich, Sancar 16: Stoddart, Sauvage, Feringa 17: Dubochet, Frank, Henderson 18: Arnold, Smith, Winter 19: Goodenough, Whittingham, Yoshino 20: Charpentier, Doudna 21: List, MacMillan 22: Bertozzi, Meldal, Sharpless 23: Bawendi, Brus, Ekimov