Hanoi
| Hanoi | ||
| ||
| Edifici di Hanoi, e ponto Nhật Tân, inaugurita en 2015. | ||
| Lando: |  Vietnam
| |
Informo:
| ||
| Latitudo: | 21°02'N | |
| Longitudo: | 105°51'E | |
| Altitudo: | 19 m | |
| Surfaco: | 3 328,9 km² | |
| Habitanti: | 8 053 553 (2019) | |
| Denseso di habitantaro: | 2400 hab./km² | |
Mapo:
| ||
| ||
Oficala retosituo:
| ||
| www.hanoi.gov.vn | ||
Hanoi esas la chef-urbo e la 2ma maxim populoza urbo di Vietnam. Segun statistiki de 2019, ol havis 8 053 553 habitanti. Lua tota surfaco esas 3 328,9 km². Lua metropolala regiono havas cirkume 20 milion habitanti.
Ol fondesis cirkume 43 dal Chiniani. Komence ol nomizesis Long Biên (龍邊, bordo dil dragono) e pose Tống Bình (宋平, "paco dil (dinastio) Song"). Lua nuna nomo devenas de Chiniana frazeto signifikante 'interne fluvio'. En 1873 l'urbo konquestesis dal Franci, e de 1883 til 1845 ol esis la chef-urbo di Franca Indochinia. Exempleri del arkitekturo Franca, e de lua mixo kun tradicionala Vietnamana arkitekturo esas videbla til nun en multa avenui ed edifici.
Hanoi esas chef-urbo dil riunigita Vietnam depos 1976. Nun ol esas sideyo di edukerii e kulturala institucuri kun nacionala importo, exemple l'Universitato Nacionala, la nacionala stadio Mỹ Đình, e la Nacionala Muzeo pri Bel Arti.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
Hanoi habitesas de adminime 3000 yari aK. Cirkume 1000 yari aK, la kulturo Dong Song okupis la valo dil Reda fluvio. En 208 aK, pos konquestir lora rejio Văn Lang, An Dương Vương fondis la rejio Âu Lạc e transferis lua chef-urbo a Hanoi, ube nun jacas la citadelo Cổ Loa. En 197 aK, Âu Lạc anexesis dal rejio Nanyue, e to enduktis plu kam 1 yarmilo di Chiniana dominaco. La rejio Nanyue okupis porcioni de la nuna Vietnam e de la provinci Guangdong, Guangxi ed Yunnan. Cirkume la yaro 679, la dinastio Tang de Chinia rinomizis la regiono Annan, signifikante "pacema sudo", e transferis lua chef-urbo a Songping.[1]
Dum la historio dil urbo sub Chiniana dominaco eventis kelka revolti de lua habitantaro, represita violentoze. En 863, vicina rejio Nanzhao e lokala habitanti siejis Hanoi - lor nomizita Jincheng dal Chiniani - e vinkis l'armeo Chiniana. Tri yari pose, en 866, Chiniana generalo Gao Pian rikaptis ol por Chiniani.
En 1010, Lý Thái Tổ fondis dinasto Lý, e transformis Hanoi en chef-urbo dil rejio Đại Việt. Ilu ribaptis l'urbo kom Thăng Long ("fluganta dragono") pro ke ilu dicis vidir fluganta dragono super la Reda fluvio. Thăng Long restis chef-urbo di Đại Việt til la yaro 1397, kande la chef-urbo dil rejio transferesis a Thanh Hóa. L'urbo ribaptesis kom Đông Đô, signifikanta "estala chef-urbo".
En 1408, Chiniana dinastio Minh atakis ed okupis Vietnam, e ribaptis Đông Đô kom Dongguan, "estala pordeyo". En 1428, Lê Lợi ekpulsis Chiniani, e fondis la dinastio Lê. De 1778 til 1802, Đại Việt guvernesis dal dinastio Tây Sơn. Til 1802, Hanoi esis la maxim importanta politikala centro di Vietnam.
En 1873, Franci konquestis Hanoi. De 1883 til 1945 ol divenis l'administrala centro di Franca Indochinia. En 1940, l'urbo okupesis da Japoniani, e la guvernerio di Vichy permisis Japoniani mantenar trupi ibe, dum ke formale ol administresis da Franci. En marto 1945, Japoniani asumis direta kontrolo di la povo e kreis "marioneta guverno" kun Bảo Đại en Saigon. Norde de la lando, Ho Chi Minh recevis suporto Chiniana por luktar til la kapitulaco Japoniana.
De la 2ma di septembro 1945 til la 2ma di julio 1976 Hanoi esis chef-urbo di Nord-Vietnam. En 1978, lego expansis la limiti dil urbo, qua enkorpigis plusa 5 vicina distrikti: Ba Vì, Thạch Thất, Phúc Thọ, Đan Phượng e Hoài Đức. En 1986, pos l'adopto di politiki ekonomiala konocata kom Đổi Mới, Komunista partiso e lokala autoritatozi probis atraktar internaciona koloki por projeti pri urbala developo. Alta edifici komencis aparar erste 10 yari pose, nam komence kolokeri esis skeptika pri sekureso di kolokado en Vietnam. La rapida urbala kresko diplasis rezidal arei en centrala Hanoi. Pro la manko di projeto, multa arei subisas serioza problemi pri trafiko di vehili, ed atmosferala polutajo.
Ye la 4ma di januaro 2015 inauguresis la moderna ponto Nhật Tân, longa de 8,3 km, anke konocata kom "Ponto dil Amikeso Vietnam-Japonia"). Ye la 6ma di novembro 2021 inauguresis l'unesma lineo di metroo* dil urbo[2].
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
La reliefo di Hanoi esas partale plana, e l'altitudo ordinare diminutas denorde adsude, e deweste adeste. Ol jacas an la delto dil Reda fluvio e distas cirkume 90 km de la litoro. Zoni kolinoza e montoza jacas norde ed weste de la urbo. La maxim alta punto (monto Ba Vi) jacas weste del urbo, 1281 metri super la marala nivelo.
La klimato di Hanoi esas humida subtropikala (Cwa segun la klimatala klasifikuro da Köppen) kun quar sezoni klare definita. Somero iras de mayo til agosto, ed esas varma e pluvoza sezono. Septembro til oktobro esas autuno, kande la temperaturi e la pluvo-quanto diminutas. Vintro iras de novembro til januaro, ed esas kolda e sika kompare l'altra epoki. Februaro e marto esas printempo, kande l'atmosfero esas multe nuboza ed existas poka sunala lumo dum la dii. La mezavalora temperaturo en julio esas 29,2°C, dum ke la mezavalora temperaturo en januaro esas 16,5°C.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 1676,2 mm, e la maxim pluvoza monato esas agosto, kun mezavalore 318 mm. De decembro til februaro la monatala pluvo-quanto esas infre 25 mm.
.jpg)
Transporto
[redaktar | redaktar fonto]
L'internaciona aeroportuo Nội Bài, distanta 15 kilometri norde de Hanoi, esas la maxim granda di Vietnam segun kapaceso. En 2019, ol uzesis da 29 304 631 veheri. Ol ligesas a Hanoi per moderna 8,3-kilometra ponto Nhật Tân, inaugurita en 2015, trairanta Reda fluvio.
Hanoi esas termino-loko e komenco-loko di multa ferovoyi, exemple la Ferovoyo di la Riunigo, qua iras til Ho-Chi-Minh-urbo, kun stacioni en omna urbi trairata da ol. Ca treno-lineo konstruktesis dum Franca okupado, de 1899 til 1936. Nun ol kovras 1 726-kilometra disto en 33 hori.[3]
En oktobro 2021, l'unesma lineo di metroo di Hanoi kompleteskis.[4] Havanta entote 13,1 kilometri e 12 stacioni, ol ligas la quarteri Cát Linh e Hà Đông. La duesma lineo, longa de 12 km, esas konstruktanta.
Turismo
[redaktar | redaktar fonto]
Turismo en Hanoi kreskabas multe e rapide dum recenta yari: en 2007, l'urbo recevis 1,1 milion exterlanda turisti. En 2008, de la 9 milion viziteri dil urbo, 1,3 milion esis stranjeri[5]. Segun statistiki de 2019, l'urbo havas 3 499 hoteli e loj-domi, kun entote 60 812 dormochambri. Existas 11 hoteli 5-stela - inkluzite Daewoo, Horison, Hilton Hanoi Opera, Melia, Nikko, Sofitel Metropole, Sheraton, Sofitel Plaza e InterContinental, Crown Plaza e Marriot - 6 hoteli 4-stela, e 19 hoteli 3-stela[6].
L'imperiala citadelo Thăng Long nun esas Mondala Patrimonio di la Homaro segun UNESKO[7]. Ol konstruktesis dum la 11ma yarcento, ma lua origino esas plu anciena. Ol esis sideyo di Vietnamana korto til 1810, kande lora dinastio Nguyễn decidis transferar la chef-urbo dil rejio a Hue. Kande l'urbo kontrolesis dal Franci (1885–1954), granda parto di lua strukturo demolisesis por instalar kontori e kazerni. Dum la milito di Vietnam, ol esis sideyo dil Ministerio pri Defenso di Nord-Vietnam. Diversa strukturi konstruktita dal Franci destruktesis ed altri adequatigesis, exemple la nuna Muzeo pri Militala Historio di Vietnam. En 2009 ol deklaresis Mondala Patrimonio di la Homaro. Ultre lua historial atraktivi, nun prizentesas ibe spektakli pri muziki e dansi tradicionala, por turisti.
Interne la citadelo esas la Muzeo pri Militala Historio di Vietnam. Kovranta entote 12 800 m², ol establisesis ye la 17ma di julio 1956, e nun gastigas objekti e vehili uzita da Franci, Viet Minh, Nord-Vietnamani, Sud-Vietnamani ed Usani dum l'unesma e la duesma milito di Indochinia. La vehili expozesas en lua dopa korto, proxim la Turmo di la Standardo. La muzeo anke havas objekti de extera invadi eventinta de 214 aK til 1789, ante Franca koloniigo. Esbosuri ilustras batalii de ca epoki. Anke montresas afishi e jurnali montranta kondamni ad Usan agadi en altra landi, exemple en Kongo, Nord-Korea e Kuba.
La Turmo di la Standardo (Cột cờ Hà Nội), alta de 33,4 metri (41 metri inkluzanta la standardo, e 60 metri inkluzanta anke la bazo), konstruktesis en 1812 dum la dinastio Nguyễn, interne la citadelo. La turmo esas vicina a la Muzeo pri Militala Historio.
Interne la citadelo ank existas ruini dil Palaco Kinh Thiên[7], qua destruktesis dal Franci, e tale nomizita Dopa Palaco (Hậu Lâu) konstruktita dum la dinastio Nguyễn por la konkubini dil imperiestro. Altra konstrukturi vizitebla en la citadelo esas l'Edifico D67 e la kazemato. L'Edifico D67 konstruktesis en 1967 seemblanta domo, segun nuntempal artitekturo. Fakte ol esis sideyo dil Armeo di Nord-Vietnam, e nun esas muzeo. Ol havis muro dika de 60 cm, kun rinforcita enireyi, e tunelo por posibligar sekura evakuo dil edifico en kazo di atako.
- Altra muzei
La Nacionala Muzeo pri Vietnamana Historio esas fakte du muzei: un ek li kovras de la prehistorio til 1945, kontre ke l'altru kovras la periodo de 1945 til nun. En lua unesma etajo, la muzeo, jacanta en domo konstruktita dal Franci en 1932, relatas detaloze la lukto di Vietnamani kontre Franci, komencinta en 1858.
La Muzeo pri Bel-Arti di Vietnam (Viện Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam), inaugurita en 1966, kovras entote 4 713 m² e havas 20 mil artal objekti, de qui 3 mil expozesas. L'arto de la 20ma yarcento reprezentas populala naraci pri rezisto e martirigo. Existas multa pikturi en stilo abstrakta ed abstrakta expresionismo.
La Muzeo Ho Chi Minh kompleteskis en 1990 prezervas multa objekti e dokumenti relate la vivo di Ho Chi Minh subdividita kronologiale, fotografuri pri la milito di Vietnam, e dokumenti de la karcero en qua Ho Chi Minh enkarcerigesis til 1943. Distanta cirkume 70 metri de ol, jacas la mauzoleo en qua Ho Chi Minh sepultesis. La mauzoleo komencis konstruktesar en 1973 e kompleteskis en 1975. La mauzoleo esas vizitebla dal publiko omnadie, ecepte lundii.
La Muzeo pri Etnologio (Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam) prezervas elementi kulturala e rituala de diversa populi di Vietnam. L'objekti havas expliki en Vietnamana, Franca ed Angla lingui.
- Parki
La parko qua cirkondas lago Hoàn Kiếm jacas an la centro dil urbo, facile atingebla pedirante del anciena quarteri. Multa personi praktikas tai chi chuan ibe, e dum semanofini familii kun pueri vizitas ol. Hoàn Kiếm signifikas "retrodonita espado", e lua nomo venas de legendo segun quo dei donis magiala espado a la rejo Lê Lợi, quan lu uzis por konfrontar e vinkar Chiniani. Pose, naviganta sur lago, ilu renkontris giganta tortugo, qua kaptis la espado e portis ol a la profundaji dil lego, por retrodonar ol a la dei.
La parko e statuo Lý Thái Tổ esas vicina a la lago Hoàn Kiếm, e frequentesas da yuni qui praktikas break-danso, hip hop, o ludas pedo-badmintono*.
Parko e statuo pri Lenin frequentesas da yuni qui praktikas aerobia exercotaski, e da oldi qui praktikas lejera exercotaski. Dum la vespero, ol divenas loko por pueri ed infanti ludar.
La parko Hồ Tây esas mikra, jacanta proxim hoteli InterContinental West Lake, Sheraton Hanoi, e Pan Pacific Hanoi.
- Religiala edifici
.jpg)
.jpg)
L'Un-kolona Pagodo (Chùa Một Cột) olim apartenis ad arkitekturala komplexo nomizita Diên Hựu tự. Ol esas templo apogata sur singla kolono, qua kompleteskis en 1049.
La Katedralo di Santa Iozef (Nhà thờ Lớn Hà Nội, Nhà thờ Chính tòa Thánh Giuse) en stilo neogotika, komencis konstruktesar en 1884 e konsekracesis en 1886. Santa Iozef esas patrono-santo di Vietnam. Lua turmi esas alta de 31 metri.
Existas quar konsekracita templi (Thăng Long Tứ Trấn) qui konstruktesis en la quar kardinala punti dil imperiala urbo Thăng Long, por gardar ol kontre maligna spiriti. Omna quar templi ankore existas. Li esas: templo Bạch Mã, Quán Thánh, Voi Phục e Kim Liên.
Bạch Mã esas l'estala templo. Ol dedikesas a Long Đỗ, la deo dil urbo Thăng Long (nun Hà Nội). La deo reprezentesas kom blanka kavalo.
_(38441404416).jpg)
Quán Thánh esas la nordala templo. Ol dedikesas a taoista deo Xuanwu, konocata en la Vietnamana kom Trấn Vũ. Ol reprezentesas en bronza statuo dop l'altaro.
Voi Phục esas la westala templo, e dedikesas a princo Linh Lang e sua 9ma konkubino Dương Thị Quang, qua mortigesis dum batalio kontre Chiniani de dinastio Song. La nomo Voi Phục signifikas "genu-pozanta elefanti", reprezentita avan la templo.
Kim Liên esas la sudala templo. Ol dedikesas a Cao Sơn Đại Vương, deo di monto, qua judikesas kom filiulo del rejulo Lạc Long Quân.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Historical stages of Thang Long- Hanoi – 1000 Years Thang Long (VietNamPlus) - Publikigita da En.hanoi.vietnamplus.vn.
- ↑ Hanoi metro receives safety clearance from French consultant -
Dato di publikigo: 30ma di aprilo 2021. Idiomo: Angla.
Segun on povas lektar en la texto: Hanoi’s first metro has been awarded a safety certificate by a French consultant and is set to begin commercial operations next month. - ↑ A fast, vast steel spine - Autoro: Mark Smith. Publikigita da Sydney Morning Herald. Dato di publikigo: 19ma di mayo 2012. URL vidita ye 4ma di novembro 2012.
- ↑ “Mục sở thị” tuyến tàu điện Metro đầu tiên của Hà Nội - Publikigita da Hanoi Metro. URL vidita ye 21ma di oktobro 2021. Idiomo: Vietnamana.
- ↑ Ngành du lịch Hà Nội Phấn đấu đón 10,5 triệu lượt khách du lịch - URL vidita ye 13ma di marto 2024. Idiomo: Vietnamana.
- ↑ Hà Nội: Chạy đua đầu tư khách sạn cao cấp - Dato di publikigo: 12ma di oktobro 2024. Idiomo: Vietnamana.
- ↑ 7,0 7,1 Imperial Citadel of Thang Long - Vietnam - Publikigita da Vietnam Tourism. URL vidita ye 13ma di marto 2024. Idiomo: Angla.